در روزگار پارتی تدفین مردگان به شوند (:دلیل) نبود آداب یکنواخت از گوناگونی بسیاری برخوردار بوده و از فرهنگهای رایج بومی پیروی میکرده است. اینک به بررسی ارزشمندترین گونههای خاکسپاری این روزگار میپردازیم.
گسترهی گِرمی مغان که در استان اردبیل جای دارد یکی از ماندگاههای روزگار پارتی است که تدفینهای پارتی به دست آمده از آن بسیار نامور است.
گورهای سنگی (58 تا 2 پیش از میلاد): کهنترین گوری که در گسترهی گرمی دشت مغان بررسی و کاوش شد و از سنگهای تختهای و قلوهای بزرگ به صورت مکعب مستطیل ساخته شده است. برای اینکار پس از آنکه گودالی در زمین به اندازهی دلخواه میکندند، سنگهایی به درازای 2 تا 2.5 متر و پهنای 1 تا 1.5 متر را با ملات آهک به شکل مکعب مستطیل بر روی هم میچیدند. کف گورها نیز با سنگهای لاشهای فرش شده و با قیر، رخنهناپذیر میشد و سوراخهای آن گرفته میشد. سپس مرده را به پهلو و با دست و پای جمع شده در گور خوابانده و در کنار او جنگافزارهایی را میگذاشتند. اگر مرده زن بود وسایل پشمریسی، آرایش یا طبخ مینهادند. در زیر سر مردگان نیز سکهای از فرمانروای زمان (بیشتر از مهرداد سوم، فرهاد چهارم و پنجم) گذاشته میشد.
گورهای خمرهای (40 تا 78 پیش از میلاد): در این روزگار افزون بر اینکه هنوز ساختن گور سنگی رایج بود، از خمرههای بزرگ و کوچک سفالین نیز برای خاکسپاری بهره برده شده است. خمرهها بیشتر آجریرنگ و سخت هستند. سفال آنها خوب و به اندازه پخته شده و دور خمرهها زنجیره، نوار برجسته و آذینی برای پایداری بیشتر آنها به چشم میخورد. مردگان را تنها یا به همراه هم درون خمره نهاده و خمرهها را در شیب تپههای نزدیک به رودخانهها ، درون گودالی در کمرهی تپه جای دادهاند و بر دهانهی آنها تخته سنگی نهاده و با اندود گچ همهی سوراخهای آن را گرفتهاند. دهنهی خمرهها را هم مشرف به رودخانه و در برابر خورشید صبحگاهی میگذاشتند.
در یکی از گورها در زیر دهانهی خمره گردونهی خورشید نقش شده است. صلیب شکسته نشان ایزدبانوی خورشید در سرزمین پارتیان است که نشانی از پیوست مردگان به مِهر بوده است. سکههایی از فرمانروایان این روزگار همانند گودرز از دورن خمرهها یافت شده است.
تدفینهای تابوتی: نمونههای سادهی این گونهی تدفین در نیایشگاه کنگاور، سنگ شیر همدان و گونهی لعابدار آن از شوش و شوشتر یافت شدهاند. در خارج از ایران نیز در گسترههای سوریه و میانرودان (عراق کنونی) تابوتهایی نقشدار (نگارهی ایزدبانوی مهر) به دست آمده است. تابوتهای سفالین را به شوند در بر داشتن بهتر مرده، درون آن را به شکل کفش یا قایق میساختند و مرده را به گونهی تاقباز درون آن مینهادند و در زیر زمین و یا در صخرهها به خاک میسپاردند. این گونهی خاکسپاری در روزگار هخامنشی نیز رایج بود. رویهم رفته تابوتهای روزگار پارتی به دو شکل بودهاند: به شکل وان حمام و به شکل دمپایی با درپوش.
افزون بر اینها گورهای برجیشکل نیز در میانرودان و سوریه رایج بود که بیشتر دو طبقه بودند. همچنین تدفینهای سردابهای که دربرگیرندهی اتاق تدفین همراه با راهروهایی کوچک است نیز در آشور و بابِل رایج بوده است.
یک پاسخ
با درود فراوان
کاش با عکس همراه بود