هفته میراث فرهنگی بهترین بهانه برای بهنمایش درآوردن آثار دوره قاجاری که در گنجینه کاخ گلستان نگهداری میشوند.
سه نمایشگاه «فرشهای کاشان در کاخ و تاثیر آن در مناطق دیگر» ، «گزیده نامهنگاریهای عهد قاجار در کاخ گلستان» و «عکس باسمهای آلبومخانه کاخ گلستان» از دوم خرداد ماه به درازای دو هفته در کاخ گلستان برپاست.
در نمایشگاه «گزیده نامهنگاری قاجار در کاخ گلستان» بیش از صد پاکت نامه، سربرگهای گوناگون با نگارههای وابسته به دورههای قاجاری، نمونههایی از نامهها، پاکتها، برچسب پاکتها و تلگرافها و برخی ابزار کاربردی در نامهنگاری از دوره ناصرالدین شاه قاجار تا کنار رفتن پادشاهی قاجار به نمایش گذاشته شدهاست.
سربرگهای به نمایش گذاشته برای نگاشتن نامه که در پاکت جای میگرفت و در آن روزگار در فرانسه چاپ میشد و همچنین یکی از سندهایی که پیماننامه چاپ سربرگها است به نمایش درآمده است. عکسهایی انداخته و پس از چاپ به چاپخانه کشور نامبرده فرستاده میشد تا روی سربرگها چاپ شوند و پیماننامه نامبرده با نام «سیماتوگراف» در لندن نگهداری میشود.
از دیگر آثار، برچسبی است که برای نخستین بار با نام سلطان ناصرالدین شاه پادشاه قاجار چاپ شدهاست
برخی نگارههایی که روی سربرگها و پاکتها دیده میشود در آلبومخانه پادشاهی وجود ندارند و تنها اسنادی هستند که چنین نگارههایی را نشان میدهند و بههمینروی دارای ارزش بالایی هستند.
برخی نگارههایی که روی پاکتها چاپ شده در سال 1313 مهی سال تاجگذاری مظفرالدین شاه است و یکی از پاکتها نشان برجسته لوور و پاریس نشان میدهد در پاریس چاپ میشدند و صنعتی به مانند اسکناس بوده و امتیازش در دست اتریش بودهاست.
نمایشگاه «فرشهای کاشان» که در دوره قاجاری در کاشان بافته شده نشان از رونق کارگاههای فرشبافی در این دوره است و نمایههای (:نقش) فرشها شبیه به نمایه فرشهای دوره صفویه است. در این نمایشگاه 13 قطعه قالی و قالیچه در چادرخانه کاخ گلستان به نمایش گذاشته شدهاست و برجستهترین قالیچه بافت محتشم است.
نمایشگاه سومی که در عکسخانه میراث جهانی کاخ گلستان برپاست، نمایشگاه «عکس باسمهای آلبومخانه کاخ گلستان» است که در آن 30 نگاره با چاپ لیتوگرافی و تکنیک باسمه و گراور به نمایش گذاشته شدهاست. موضوعاتی که نگارهها نشان میدهند نگاره ناپلئو بناپارت و دیگر شاهزادگان، زن عثمانلو اسلامبولی، دختر فرانسوی، تیپ نظامیان یگان پیاده نظام، زن ارامنه جلفای اصفهان، پرسپولیس پلان عمومی، نمای آرامگاه پادشاهی از سوی شمال شرق در نقش رستم و… است.
محمد حسن سمسار پژوهشگر از ارزش کارهای فرهنگی که در دوره قاجار انجام شده گفت: «مجموعه اسناد کاخ گلستان دارای یک گستردگی هست که از هر دیدگاهی میتوان درباره آن سخنها گفت. آثاری که هماکنون در نمایشگاه به نمایش گذاشته شده نشانگر آداب نامهنگاری و راه نگاشتن نامه که در دربارهای اروپایی رایج بودهاست که با مسافرت پادشاهان قاجار به اروپا یکی از موضوعاتی که مورد توجه آنان قرار گرفته همین آیین بوده و ابزاری که با آن نامهنگاری را انجام میدادند و نمایشگاه ابزاری را نشان میدهد که به دربار ایران آورده شدهاست.
نشانههایی که روی سربرگها و پاکتها دیده میشود، نماد حکومتی است زیرا مراحل زندگی در کشورهایی که بهگونه پادشاهی اداره میشد، باید نشان داده میشد؛ پادشاهان قاجار از اروپاییان برداشت کرده و در ایران از روزگار ناصرالدینشاه به اجرا درآمدهاست.»
سمسار برای این باور است که ابزار و فرهنگ وارداتی از اروپا در دوره قاجار پیشتر در این وجود داشتهاست: «نوآوریهایی که ناصرالدین شاه انجام داده بیشتر برداشت از زندگی اروپایی است و نه آیینهایی که در ایران رایج بودهاست در حالیکه همه اینها در ایران بهگونهای دیگر وجود و اجرا میشده است.
اگرچه ما به گونهای با چنین برداشتها با جهان روز پیوند بیشتری پیدا میکردیم ولی خرده دیگری داشت و آن اینکه ما از خود گسسته میشدیم. این آیینها در ایران دیرینگی بالایی داشت ولی بهگونهای دیگر که در دوره قاجار رو به گونه اروپایی رفتیم.»
یکی از بازدیدکنندگان نمایشگاه باور دارد ما آنزمان با کشورهای پیشرفته جهان در پیوند تنگاتنگ بودهایم موضوعی که امروز به آن کمتر توجه می شود.
فرتور از مارال آریایی است.
0114