برای بررسی بخشهایی از وضعیت دوران پیش از تاریخیِ انسانها و اینکه آنها چگونه بهوجود آمدند؟ چگونه فرگشت (:تطور) یافتند؟ چگونه زندگی میکردند؟ چگونه میاندیشیدند؟ چگونه متمدن شدند و… بحثهای زیادی وجود دارد که بهگونهای دنبالهدار به آنها میپردازیم و هر مرحله در ادامهی دیگری پاسخ داده خواهد شد.
یک باستانشناس برای بررسی دوران پیش از تاریخ (یعنی از زمان بهوجود آمدن نخستین انسانها تا زمان اختراع خط و نگارش) نخست باید وضعیت جغرافیایی محیط را بسنجد؛ یعنی به اقلیمشناسی منطقه بپردازد و عامل جداکنندهی گسترهها از یکدیگر و تجمع جمعیتی منابع آبی را پیدا کند. اما یک پرسش! نخستین انسانها از کجا برخاستند و در کدامیک از گسترههای ایران شواهد آن را میبینیم؟
شواهد کهنترین انسانها در آفریقا بهدست آمده است. نزدیک به یک میلیون سال پیش، نخستین انسانها از قارهی آفریقا خارج شده و به دیگر قارهها رفتند و یکی از سرزمینهایی که به آن راه یافتند ایران بود. پس نسل همهی ما انسانها از قارهی آفریقا است. این انسانها از منطقهای در شمال آفریقا خارج شده و از عربستان و جنوب عراق گذشتند و وارد ایران شدند. انسانهای نخستین بنابر نیازهایی که داشتند، ابزارسازی میکردند و از راه شکار و گردآوری خوراک زندگی خود را میگذراندند. به دورانی که انسانها ابزارسازی و شیوهی گذران زندگی را یاد گرفتند تا زمان آشنایی آنها با فلزات، دوران «پارینهسنگی» میگویند. گستره-های در پیوند با دوران پارینهسنگی قدیم در ایران، همگی از نوع گسترههای روباز (open site) هستند و انسان مربوط به این دوره «هومو ارکتوس» (Homo Erectus) و ابزار آن «آشولیَن» (ابزارهای قلوهسنگی) نام دارد. زمانی که سخن از گسترهی روباز پیش میآید، منظور روزگار پیش از انتخاب غارها و پناهگاههای صخرهای است که انسان در طبیعت زندگی میکرده است و رفتهرفته با شیوهی زندگی درست روبهرو شده و برای خود خانه (غار و پناهگاه صخرهای) بر میگزیند.
گسترههای در پیوند با انسانهای نخستین در دوران پارینهسنگی قدیم عبارتند از: «کَشَفرود» خراسان، «لادیز» سیستان، «پلباریک» لرستان، «کاگیا» کرمانشاه، گسترههای پیرامون دریاچهی ارومیه و گسترهی «گنجپر» در رستمآباد گیلان. شمار گسترههای دوران پارینهسنگی قدیم در ایران انگشتشمار است. پس از پشت سر گذاشتن این دوره، با دوران پارینهسنگی میانی و جدید روبهرو میشویم که در این دوران شمار گسترهها فزونی یافته و استقرارها به ویژه در زاگرس شکل میگیرند و گسترش مییابند. این استقرارها در پیوند با انسانهای «نِیاندرتال» (Neanderthal) و انسان «هومو ساپیِنس» (Homo Sapiens) است که هم از دید ابزارسازی و هم از لحاظ شیوهی زندگی پیشرفت زیادی نسبت به دوران پیش از خود داشتهاند. تنها نمونهی استخوان انسان «نیاندرتال» (استخوان ران) در ایران، از غار بیستون کرمانشاه به دست آمده است. صنعت و روشهای ابزارسازی نیز پیشرفت کرده و تولید تیغهها، ریزتیغهها (میکرولیت)، مته، هاون و دستههاون و … به شیوهی درست و سریع شکار و گذران زندگی کمک بسیاری کرد.
ادامه دارد
5 پاسخ
درود بر شما مطلب بسیار آموزنده و جالبی بود سپاسگزارم
در منابع باستانی (اوستا و ودا ها) جایگاه تولد و پرورش انسان، ایران ویج آمده است. ایران ویج به معنی سرزمین نیاکان (نیاکان انسان) است. ایرانیان در پیدایش انسان (جان) در زمین معتقد بودند که خداوند اول گیاه و سپس حیوان و بعد انسان را آفرید. این همان مراحل تکامل و پیدایش حیات در زمین است. جان اولی که جان حیوانی است، گاو (گی و گان) نامیده اند و جان ثانوی که انسان است، گیومرت آمده. گیومرت نه انسان بلکه تخم، ریشه، اساس و بن انسان است. انسان های اولی (مشی و مشیانه) از خاک و تخم گیومرت بوجود می آیند. این گفتار کهنترین یادکرد از پیدایش انسان در زمین است و با وحقیقت منطبق است. اگر اندکی اندیشه کنیم.
آقای معماری گرامی مبحثی که شما عنوان کردید مربوط به اسطوره شناسی تطبیقی است و با مطالب علمی انسان شناسی متفاوت.
نیاکان همه ی انسان های امروزی «استرالوپیته کوس ها» نام دارند که از حدود 5 یا 7/4 میلیون سال پیش در آفریقا در گستره های (اتیوپی: محوطه ی آرام) و (کاناپویی، آلیابی) در شمال کنیا، وجود داشتند و از ابزار هم استفاده می کردند. به خاطر ویژگی های جسمانی مثل ریخت شناختی جمجمه و صورت پهن و جلو آمده به آنها میمون های دوپا نیز میگفتند. (از نظر حجم مغزی شبیه به میمون بودند اما چون روی دو پا راه میرفتند و نسل بعدی انسان ها از آنها شکل گرفت از میمونها جدا هستند و به خاطر دگرگونی های آب و هوایی روی دو پا راه میرفتند. مطالب در پیوند با مبحث فرگشت (:تطور) با مباحث اسطوره ای کاملا فرق میکند. مباحث انسان شناسی در رد یا تایید هیچ آیینی دخالتی ندارد فقط موضوع را از لحاظ علمی بررسی میکند و در آیین و مذهب موضوع اصلی اعتقاد راسخ به چیزی ست شاید بدون دلیل منطقی و این دو کاملا از هم جدایند.