امید مردم به نمایندگان ملت

سیزدهمین همایش «دریای کاسپین، دریای ایران بازماندگان دریای شوروی» با همیاری مسعود صفاریان دبیرهمایش‌های دریای کاسپین و انجمن مهربوم در سرای محله یوسف‌آباد برگزار شد.
این نشست‌ها با آرمان پاسداری از سرزمین ایران با همه جغرافیا، تاریخ و فرهنگش و سپردن به نسل‌های آینده در موقعیتی بهتر، پیشرفته‌تر و آبادتر دست‌کم سالی یک‌بار برپا می‌شود و افزون بر یادآوری حقوق مردم این دیار کاستی‌های پدید آمده را در شرایط گوناگون مورد بررسی قرار می‌دهد.
شوربختانه در امرداد سال 97 پیمان‌نامه‌ای با نام «رژیم حقوقی دریای خزر» بین مسوولان کشورهای ساحلی دریای مازندران در کشور قزاقستان بسته شد که بهت‌زدگی ایرانیان و شادی و سرور چهار کشور قایم مقام اتحاد جماهیر شوروی را در پی داشته‌است و بسیاری در ایران آن را سنگین‌تر از پیمان‌نامه ترکمان‌چای می‌دانند.

امید مردم به نمایندگان ملت
مسعود صفاریان در آغاز این همایش را بسیار جدی خواند و گفت که مطالب ارایه شده در همایش همگی برپایه اسناد و کوشش‌های پژوهشگران دلسوز ایران‌گرا است.
دکتر سعید ملک‌زاده که نتوانسته‌بود در همایش باشنده باشد، متن سخنرانی خود را فرستاده‌بود که صفاریان دبیر همایش آن را خواند: «اکنون امید مردم پس از پروردگار به نمایندگان ملت است که با یادآوری سوگند و متن سوگندنامه‌ی آمده‌ در اصل 67 قانون اساسی، امانت سپرده شده از سوی ملت را به عنوان امینی عادل پاسداری کنند و در انجام خویشکاری وکالت، امانت و تقوا را رعایت کرده و در نگهداری حقوق ملت پافشاری نمایند.
با توجه به اصل 77 قانون اساسی «عهدنامه‌ها، مقابله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد» و با تکیه به اصل 78 قانون اساسی مبنی براین‌که «هر گونه تغییر در خطوط مرزی ممنوع است مگر اصلاحات جزیی و با رعایت مصالح کشور به شرط این‌که یک طرفه نباشد و به استقلال و تمامیت ارضی کشور لطمه نزند و به تصویب چهارپنجم نمایندگان شورای اسلامی برسد.»

اسناد همگی به برابری حقوق ایران و شوروی اشاره دارد
ملکزاده در دنباله سخنان خود به اسناد موجود که به حقوق برابری دو کشور ایران و روسیه در دریای مازندران اشاره کرد و حتا دو کشور در بین سخنان خود از نام «دریای ایران و شوروی» بهره می‌برده‌اند: « در بند 2 مراسله کمیسر ملی امورخارجه اتحاد جماهیر شوروی که درباره تسلیم بندر انزلی در تاریخ یکم اکتبر 1927 نوشته شده، چنین آمده‌است «هم‌چنین دولت اتحاد جماهیر شوروی از دولت علیه ایران خواهش می‌کند که منفعت مشترک را که بحر خزر منحصرا دریای ایران و شوروی باشد در نظر گرفته و در مدت 25 سال جزو مستخدمین بندر از اتباع غیر ایرانی نداشته باشد.» این سند به آشکارا دریاچه مازندران را «منفعت مشترک انحصاری ایران و شوروی» می‌داند.
سند دیگری که پاسخ سفیر کبیر اتحاد جماهیر شوروی به تاریخ 25 مارس 1940 که اشاره به پیمان‌نامه دوستی 1921 دارد: «نظر به این‌که دریای خزر که طرفین متعاهدتین آن را دریای ایران و شوروی می‌دانند برای طرفین دارای اهمیت خاصی می‌باشد؛ موافقت حاصل است که دولتین اقدامات لازم را به عمل آورند تا اتباع کشورهای ثالث که در کشتی‌های طرفین و در بندرهای .اقع در دریای خزر مشغول خدمت هستند از خدمت و توقف خود در کشتی‌ها و بنادر برای مقاصدی که خارج از حدود وظایف خدمتی محوله به آن‌ها باشد استفاده ننمایند» این اسناد برپایه «اصل تساوی حقوق» نوشته شده‌است و حتا به برابری حقوق آشکارا اشاره کرده‌است. برپایه اصول کلی حقوقی، در اموال مشترک اصل بر برابری است مگر آن‌که وارون آن آشکار و پابت شده باشد.»

نقش ایران در فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی چیست؟
وی در بخش دیگری یادآور شده‌است: «جمهوری اسلامی ایران در فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی چه نقشی داشته که باید برپایه اصل «تغییر فاحش اوضاع و احوال» حق قانونی ما از یک دوم به یک پنجم کاهش یابد و چنان‌چه در آینده هر یک از این جمهوری‌ها به فرض دو بخش شوند باز هم به استناد همین اصل حق ما به یک نهم گاهش خواهد یافت؟ یا وارون آن اگر این جمهوری‌ها تصمیم بگیرند که یکی شوند (البته دور هم به نظر نمی‌رسد) آیا خواهند گفت به استناد اصل «تغییر فاحش و اوضاع و احوال» حق جمهوری اسلامی ایران به همان یک دوم پیشین برگردد؟»
ملک‌زاده در پاسخ به کسانی که با تکیه به اصل «تغییر فاحش اوضاع و احوال» کوشش در از بین بردن حقوق مردم ایران را دارند گفت: «اصل «تغییر فاحش اوضاع و احوال» شامل قراردادهای مرزی از جمله آب‌های مشترک نمی‌شود و از سویی آثار این اصل وابسته به منطقه قبلی آن‌ها است نه کشورهای همسایه ما ترک مورّث بین ورثه بخش می‌شود نه دارایی همسایه!
وی در پایان دوازده پیشنهاد داده که به چند نمونه اشاره می‌شود:
«ـ پافشاری بر اصل «تساوی حقوق در تمامی زمینه‌ها» بر پایه پیمان‌نامه‌های 1921 و 1940
ـ نپذیرفتن افزایش عرض منطقه انحصاری ده مایلی موجود
ـ کوشش برای به‌دست آوردن حق و دریافت جمهوری اسلامی ایران از برداشت‌های یک‌سویه اتحاد جماهیر شوروی پیشین و کشورهای جدید از منابع انرژی دریاچه مازندران
ـ پافشاری بر این که حقوق انحصاری نوار ده مایلی ساحلی تنها وابسته به ماهیگیری است و نه جز آن
ـ کوشش در غیر نظامی کردن منطقه
ـ مخالفت جدی با ساختن خط لوله از بستر دریاچه به انگیزه ایجاد مسایل زیست‌بومی»

داستانک دریای کاسپین
در ادامه ناهید پورابراهیمی داستانکی به‌نام «دریای کاسپین» را که «عبدالحمید حسین‌نیا» نوشته بود را برای باشندگان خواند:
سال‌های سال بود من و شریکم بود با یک تکه زمین صد جریبی
نیم زمین از آنِ من او بود و نیم دیگر زمین هم از آنِ من بود. ما نه دعوا داشتیم نه مرافعه.  در کنار هم با صلح و صفا به سر می‌بردیم. تا این‌که خدا به شریک من سه پسر داد و پسران او رفته رفته بزرگ شدند و از پدر سهم ارث خواستند.
پدر (شریک من) به من پیام داد که فلانی اگر ما تا کنون دو نفر بودیم، حالا پنج نفر شده‌ایم و اگر زمین تا امروز پنجاه درصد به شما می‌رسید اکنون سهم شما بیست درصد می‌شود!
من خرده گرفتم که چرا سهم پسرانت را از حق من بهره می‌بری؟ شریک من که سنبه پر زوری داشت کرنشی کرد و گفت آن سخن دیروز بود و امروز سخن گونه‌ای دیگر است.
من مباشر خود را فرستادم که دعوا را به نفع من به پایان برساند. ولی او زهر چشمی به مباشر ضعیف‌النفس من آمد که: اوضاع شما تعریفی ندارد اگر می‌خواهید بمانید باید امضا را بفرستید، بیاید همان کاری که نیاکان شما در روزگار قاجار کردند وگرنه من و لشگر و گرز افراسیاب!
امضا را داد و رفت؛ من ماندم و کلاه گشادی بر سر من و روسیاه آیندگان این مرز و بوم!
ادامه سخنرانی‌های ارایه شده در همایش در گزارش‌های دیگر تارنمای امرداد خواهد آمد.

مسعود صفاریان دبیر همایش‌های ملی و مستقل دریای کاسپیان

استاد امیرانی

مسعود صفاریان و ناهید پورابراهیمی

دکتر محمدعلی دادخواه وکیل پایه یک دادگستری

بانو هما ارژنگی چکامه‌سرای میهنی

مسعود صفاریان و دکتر مهرداد میرسنجری استاد دانشگاه

فرتور از مارال آرایایی است.

1986