لوگو امرداد
نمایشگاه آثار تاریخی هلند در موزه ملی

هلند با بیش از 300هزار سال دیرینگی

دیرینکده‌ی (:موزه) ملی ایران کوشش می‌کند با برپایی نمایشگاه‌هایی از کشورهای بیگانه، زندگی گذشته و کنونی جهان را به دوست‌داران در زمینه‌های گوناگون از جمله باستان‌شناسی، جامعه‌شناسی و هنر بشناساند.
نمایشگاه «باستان‌شناسی و هنر سرزمین هلند به روایت موزه‌ی درنتس» گزینشی از آثار دیرینکده درنتس، شامل 331 ابزار سنگی، ظروف سفالین و آهنین، زیورآلات، سکه‌های رومی، مومیایی طبیعی انسان، تابلوهای نگارگری و سفال سده‌های نوزده و بیست و آثار دیگری که در سه بخش باستان‌شناسی، هنر سفال و چینی و نگارگری در دیرینکده ملی ایران به نمایش درآمده‌است.
نمایشگاه، هلند و بیشتر درنتس را با پیشینه‌ای بالای 300هزار سال به ما می‌شناساند. نکته گیرایی که برای نگارنده مورد توجه است چگونگی خاک‌سپاری درگذشته تاریخی این کشور است و از آن‌جایی که پیشینه درازی دارد گونه‌های خاک‌سپاری به چشم می‌خورد؛ برخی از آثار برجای مانده مورد توجه هنرمندان جای گرفته و در دست‌آفریده‌های خود به نیکی نشان داده‌اند.
جبرییل نوکنده سرپرست دیرینکده‌ی ملی ایران در گفتگو با خبرنگار امرداد از انگیزه برپایی چنین نمایشگاه‌هایی گفت: « برپایی نمایشگاه 96 اثر تاریخی ایران 27 خردادماه سال جاری در درنتس انگیزه‌ای برای پیمان‌نامه‌ نمایشگاه‌های مشترک دو کشور شد. نمایشگاه تهران نیز 10 مهرماه گشایش یافت که شامل بیش از 500 اثر برجسته دیرینکده درنتس وابسته به آثار فرهنگی استان درنتس در شمال خاوری است. این نمایشگاه شامل سه نگارخانه است.
نگارخانه باستان‌شناسی که کهن‌ترین اثرش وابسته به دوره‌ی پارینه‌سنگی، 50هزار سال پیش است. آثار دیگری از دوره‌های پارینه‌سنگی، نوسنگی، مفرغ، آهن تا آغازین سده میانه (قرون وسطا) در نگارخانه باستان‌شناسی به چشم می‌خورد. در تالار عصر آهن یک جسد مومیایی به نام مرد باتلاقی اثر چشمگیری است که به‌عنوان اثر ویژه باستان‌شناسی از هلند در جهان نامدار است.
در نگارخانه سفال‌ها وابسته به سده نوزده و بیست میلادی، دست‌آفریده‌های 18 هنرمند سده نوزده و بیست را می‌بینیم و نگارخانه نگارگری که دست‌آفریده‌های هنرمندان سده نوزده و بیست به نمایش درآمده‌است.»
نوکنده در ادامه از استقبال مردم از نمایشگاه گفت: «خوشبختانه مورد پسند بازدید کنندگان قرار گرفته‌است. هنگامی که ما از هلند سخن می‌گوییم بیشتر گل، آسبادها و رویدادهای سده نوزده هلند را می‌شناسیم. اکنون که دفتر یادداشت را بررسی می‌کردم بیشتر بازدیدکنندگان نوشته‌اند گمان نمی‌کردند هلند سرزمینی با دیرینگی تاریخی بیش از 50هزار سال باشد و از این‌که چنین بستری برای آشنایی شناخت ریشه‌های تمدنی فراهم آمده سپاسگزار بوده‌اند.»
فرنشین دیرینکده‌ی ملی ایران از پیامدهای برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی برای ایران گفت: «گفتمان بین دیرینکده‌ها انگیزه بیشتری برای آشنایی همدیگر و دوستی است. زیرا بسیاری از برخوردها به انگیزه نداشتن شناخت درست از یکدیگر است و به دید من برگزاری این‌گونه نمایشگاه‌هایی در ایران ارزشمند است. دیرینکده ملی ایران دارای استاندارد و ارزش بالایی است و همین انگیزه‌ای برای سپردن آثار ارزشمند کشورهای گوناگون به دیرینکده ملی با آسودگی است.»
نوکنده در پاسخ به پرسش، با توجه به دیرینگی بالای دو کشور ایران و هلند آیا می‌توان به فرهنگ یکسانی (:مشترک) بین دو کشور در دوره‌های باستانی رسید؛ گفت: «یک سری دست‌افزارهایی هست که به تبرسنگی نامدار است و وابسته به انسان نئاندرتال است و می‌دانیم انسان نامدار به نئاندرتال نخست در آلمان یافت شد و این فرهنگ در ایران هم وجود دارد که در نزدیکی اصفهان و جاهای دیگر در کاوش‌های باستان‌شناسی یافت شده‌است.
در این نمایشگاه ابزارهای سنگی بسیار دیده می‌شود و در هنگامه‌ای که ایران در سفال مهارت داشت آنان در هنر سنگ مهارت پیدا کرده‌بودند. شباهت‌هایی از بهره‌گیری شگردهای (:تکنیک) کاری می‌توان یافت ولی پیوند فرهنگی بسیار دور است.»
نمایشگاه «باستان‌شناسی و هنر سرزمین هلند به روایت موزه‌ی درنتس» تا 17 فروردین 98 در دیرینکده ملی ایران برپاست. نوکنده برآوردی که از بازدیدکنندگان دارد، بالای 100هزار تن تا پایان نمایشگاه است.

 آثاری از فرهنگ جام‌های قیفی شکل
 آثاری از فرهنگ جام‌های قیفی شکل

فرهنگ جام‌های قیفی شکل
در میانه دوره نوسنگی فرهنگ جام‌های قیفی شکل پدیدار شد که با کشاورزی در اندازه‌ای گسترده شامل کشت جو و گندم همراه بود. هم‌چنین از گاو، گوسفند، خوک و بز نگه‌داری می‌کردند. چشم‌گیرترین ابزارهای آن‌ها تبر و تبرچکشی سنگی بود.
در فرهنگ جام‌های قیفی شکل، اجساد درگذشتگان در گورهای ساده و گورهای پوشیده با سنگ، دفن می‌شدند. در بیشتر خاک‌سپاری‌ها اشیا خاک شده مانند انواع ظروف سفالی شامل جام‌های قیفی شکل جای داده شده‌است. بیشتر ظروف سفالی نگاره‌دار دارای شیارهایی هستند که با خمیره‌ی سفید رنگ پر شده‌اند. هم‌چنین سرپیکان، تیغه‌ی داس، تبر و حتا اشیای تزیینی نیز در این گورها یافت شده‌است.  مردم این دوره در درنته با مرمان مناطق دور دست مانند آلمان در پیوند بودند و از جزیره «هلگولند» تبرهای سرخ رنگی وارد می‌کردند که مورد پسند کشاورزان فرهنگ جام‌های قیفی شکل بوده و نمونه آن در نمایشگاه دیده می‌شود.
هنگامه‌ی پایانی دوران نوسنگی فرهنگ سفال با نگاره‌های ریسمانی برگرفته از مهاجرین دیگر مناطق، در هلند گسترش یافت و آثار خاک‌سپاری تکی این فرهنگ در درنته یافت شده‌است. در این گورها اشیا خاک شده مانند جام‌های پایه‌دار، تبرهای چکشی، چاقو و سرپیکان به چشم می‌خورند. شماری چرخ‌محوردار ساخته شده از چوبِ یک تکه از گورهای این فرهنگ به‌دست‌ آمده که از کهن‌ترین چرخ‌ها در نوع خود در اروپا به شمار می‌آیند.
فرهنگ جام زنگوله‎ای شکل
هم‌زمان با افزایش بهره‌گیری از فلز مس فرهنگ جدید به نام «فرهنگ جام زنگوله‌ای شکل» در منطقه گسترش یافت. بازمانده‌های لاشه‌ها در خاک درنته نگه‌داری نشده اما در برخی موارد فرم کلی لاشه بر روی ماسه قابل شناخت است که یک نمونه خاک‌سپاری شده آن از نزدیکی اسپیر و نمونه‌های اشیای خاک شده مانند سفال و سرپیکان سنگی در نمایشگاه دیده می‌شود.
در دوره مفرغ (800 ـ 1900 پیش از میلاد) دگرگونی‌هایی در آیین خاک‌سپاری دیده می‌شود. مردگان را در تنه‌ی توخالی درختان دفن می‌کردند و سپس بر روی آن یک تپه پدید می‌آوردند. در پایان این دوره شمار بالایی از اشیای آهنین روزمره با آرمان آیینی در باتلاق‌ها دفن می‌شدند که آثاری مانند تبر، خنجر و حتا اشیا زرین مانند دو دستبند در نزدیکی هایکر اشمیلده پیدا شده که در نمایشگاه وجود دارد.

جسد مرد مومیایی طبیعی اکسلورموند
جسد مرد مومیایی طبیعی اکسلورموند

اجساد باتلاقی نمونه‌ای دیگر از خاک‌سپاری در درنته
از دیگر یافته‌های شگفت‌انگیز در این دوره به انگیزه وجود شرایط ویژه زیست‌بومی بازمانده‌های انسانی در چاله‌های باتلاقی است که به «اجساد باتلاق» شناخته می‌شوند. کهن‌ترین لاشه باتلاقی شناخته شده که در درنته به‌دست آمده، وابسته به دوره مفرغ است که افزون بر بخش‌هایی از بدن، بخش‌های گوناگونی از تن‌پوش، مانند تکه‌هایی از زیرپوش پشمی، یک کلاه از پوست گوسفند، یک کفش از پوست گوزن و یک کلاه که به گمان از پوست گوساله دوخته شده نیز برجای مانده بود.
در دوره آهن (50 ـ 800 پیش از میلاد) در گورستان‌ها و تپه‌های خاکستردان اشیا به خاک سپرده شده کمیاب هستند. یکی از اندک مجموعه‌های اشیا تدفینی این دوره نزدیکی «دارپ» یافت شده و شامل ظروف سفالی، دستبند مفرغی، حلقه‌ی مفرغی و آهنی، سرنیزه‌ی آهنی و یک خنجر بی‌مانند زیبا وابسته به 500 پیش از میلاد که در نمایشگاه وجود دارد.
از این دوره شماری مومیایی طبیعی انسان در باتلاق‌ها یافت شده که بهترین نمونه آن‌ها مرد اکسلورموند است. وی بین سال‌های 430 تا 250 پیش از میلاد می‌زیسته و در سال 1914 میلادی (1293 خورشیدی) یافت شد. با توجه به این‌که زمان پیدایش آن هنوز روش‌های امروزین وجود نداشت برای نگهداری جسد مومیایی آن را خشک کردند. به همین انگیزه شکل ظاهری لاشه با زمان یافت آن بسیار دیگرگونه است. لاشه کامل است و تنها ساعد و دست چپ، انگشتان، زانو و پای راست آن از بین رفته‌است. با توجه به سبیل و ریش می‌توان گفت لاشه وابسته به مردی کمتر از 45 سال است.
دوره رومی  شامل سال‌های 50 پیش از میلاد تا 450 میلادی است. در سال 55 پیش از میلاد «ژولیوس سزار» فرماندار رومی سرزمین هلند را گشود. در این دوره کشاورزان جو، گندم، گندم سیاه، ارزن، جو دوسر و به‌گمان نخود و لوبیا می‌کاشتند و از جانورانی چون گاو، بز، گوسفند، خوک و اسب نگهداری می‌کردند. صنایع‌دستی شامل اشیا آهنی، مفرغی، نخ‌ریسی، بافته‌ها و سفال تولید می‌شد. در این دوره لاشه‌های انسان را هم‌چنان در باتلاق‌ها دفن می‌کردند که شناخته شده‌ترین نمونه‌ی آن لاشه دختری 16 ساله به‌نام «یده» است که بین سال‌های 40 پیش از میلاد و 50 میلادی با ریسمانی خفه شده و در باتلاق کوچکی دفن شده بود.
ویژگی گورستان‌های آغازین سده‌های میانه (800 ـ 450 میلادی) خاک‌سپاری اسب است و در گورهای انسان نیز دانه‌های شیشه‌ای چند رنگ، رکاب اسب پیدا شده‌است که در نمایشگاه می‌توان دید.
نشانه‌هایی از آرامستان‌های خرسنگی در دست‌آفریده‌های هنرمندان
تابلوهای نگارگری شامل دورنماها و زندگی روستایی در استان درنته است. توجه نگارگران به چشم‌اندازهای طبیعی و بکر درنته از سده هجدهم میلادی آغاز شد. در کنار زیبایی‌های طبیعت درنته، دورنماهای روستایی شامل زندگی چوپانی همراه با گله‌های گوسفند و گاو و زندگی روزانه روستاییان مورد توجه نگارگران قرار گرفت. در زمانی دیگر چشم‌اندازهای درنته با رنگ‌های روشن و زنده در دست‌آفرینه‌های نگارگران امپرسیونیست دیده شد. به این ترتیب «درنته» در جهان هنر، نماینده چشم‌اندازهای باستانی، بوته‌زارهای بزرگ، آرامگاه‌های خرسنگی ناشناخته و روستاهای زیبا شد. از هنرمندانی چون لوئیس روسینگ، هندریک ویلم مسداگ، یولیوس فانده سانده باخویزن، گئورگ هرینگ، یاندفریس و هنرمندان دیگری اشاره کرد.

تولید ظروف و اشیا سفالین و چینی
تولید ظروف و اشیا سفالین و چینی

تولید ظروف و اشیا سفالین، چینی و شیشه‌ای گرانبها در هلند سال‌های نیمه دوم سده 19 و نیمه نخست سده 20 از جایگاه بالایی برخوردار است. در شماری از این تولیدات می‌توان دست‌نویس هنرمند را دید.

بخش ورودی نمایشگاه، دست‌بندی که در گورهای باتلاقی یافت شده‌است
بخش ورودی نمایشگاه، دست‌بندی که در گورهای باتلاقی یافت شده‌است وجود آثار سنگی بسیار در نمایشگاه؛ هنگامه‌ای که مردم هلند در گذشته در شگردهای سنگی مهارت داشتند، مردم سرزمین ایران در سفال مهارت داشتند
وجود آثار سنگی بسیار در نمایشگاه؛ هنگامه‌ای که مردم هلند در گذشته در شگردهای سنگی مهارت داشتند، مردم سرزمین ایران در سفال مهارت داشتند1

2

3

5

6

8

اشیای یافت شده در گورها
اشیای یافت شده در گورها
گونه‌ای از خاک‌سپاری که نشانش بر روی ماسه برجای مانده‌است
گونه‌ای از خاک‌سپاری که نشانش بر روی ماسه برجای مانده‌است10

12

14

15

16

18

19

20

26

21

22

23

زندگی روزانه مردم در دست‌آفریده‌های هنرمندان
زندگی روزانه مردم در دست‌آفریده‌های هنرمندان25

تابلو سمت چپ دورنمایی از گورهای خرسنگی است
تابلو سمت چپ دورنمایی از گورهای خرسنگی است29
نگاره‌هایی از هلند امروزی30

فرتور از مارال آریایی است.

1986

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

6 پاسخ

  1. این تبادل فرهنگی کاری بسیار ارزشمند بوده و جای تقدیر فراوان دارد.

  2. این تبادل فرهنگی کاری بسیار ارزشمند بوده و جای تقدیر فراوان دارد.

  3. دستمریزاد از برای مقاله مفید و تصاویر گویای متن و چه کار ارزشمندفرهنگی بین ایران و هلند انجام پذیرفته است و شاهد تکرار اینگونه گسترش و فهم از کشورها با یکدیگر باشیم بیشتر

  4. دستمریزاد از برای مقاله مفید و تصاویر گویای متن و چه کار ارزشمندفرهنگی بین ایران و هلند انجام پذیرفته است و شاهد تکرار اینگونه گسترش و فهم از کشورها با یکدیگر باشیم بیشتر

  5. بسیارزیبا .سپاس فراوان
    آیا هنوزاین نمایشگاه بپاست؟

  6. بسیارزیبا .سپاس فراوان
    آیا هنوزاین نمایشگاه بپاست؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1402-12-27