نامش ابوعلی حسن پور حسین پور هیثم، نامدار به «حسن بصری ریاضی» و یا «ابن هیثم» است که از سرگذشتش آگاهیهای کمی در دست است. بازسازی سرگذشت او به کوشش «ابن القفطی»4 (درگذشته: 646 ق/1248 م.) که در آغاز گفتار خود او را «المهندس» خوانده و «ابن ابی اصیبعه» (درگذشته 668 ق/1270م.) در «طبقات الاطباء» که برترین و ارزشنمدترین سرگذشت و کارنامه را با گواهی به دستنوشتههای ابن هیثم به دست داده است، انجام میگیرد. در این میان شهرزوری و بیهقی نیز روایتهای ناهمگونی را به دست دادهاند.
به گفتهی قفطی و ابن ابی اصیبعه، او زادهی 354 مهی (:هجری) در بصره است که در آن زمان شهری بازمانده از میراث باستانی حوزهی فرهنگی و دانشی ایران و زیر سایهی فرمانروایی خاندان ایرانی آل بویه به شمار میرفت.
برابر با آنچه شیخ علمالدین قیصر بن ابیالقاسم مهندس گزارش داده، در دورهی فرمانروایی آل بویهی عراق، ابن هیثم در بصره پیشینهی دیوانی داشته است، اما به انگیزهی گرایش به دانش و بیزاری از کار دولتی، خود را به دیوانگی زد! تا به این شوند بتواند از کار کنار گیرد و سرانجام نیز به همین انگیزه او را کنار گذاشتند.
آنچه در بالا آمده بخشی از نوشتار «ابن هیثم، پیشگام در نورشناسی» نوشتهی فرشید ابراهیمی پژوهشگر تاریخ است که در هفتهنامهی امرداد شمارهی 400 چاپ شده است.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند:
لینک خرید اینترنتی شمارهی 400 امرداد