درگذشت مهربان خانی چکامه‌سرای زرتشتی در چنین روزی

امروز روز رشن ایزد از ماه آذر سال 3757 زرتشتی، سه‌شنه 12  آذرماه 1398 خورشیدی، سوم دسامبر 2019 میلادی

در چنین روزی، دوازدهم آذرماه 1375 خورشیدی، مهربان خانی، چکامه‌سرای زرتشتی درگذشت.

جد مادری او استاد بهرام بود که درمکتب‌‌خانه تدریس می‌‌کرد و شعر هم می‌‌سرود. خانی سال 1290 در یزد زاده شد. وی به‌‌ تشویق پدرش اردشیرخان، “شاهنامه” ، “گلستان” ، “بوستان” و “دیوان” حافظ را خواند و به ‌‌شعر علاقه پیدا کرد. در ده سالگی به‌‌ دستور پدر به ‌‌هند رفت و چند سال به ‌‌تحصیل زبان انگلیسی پرداخت. به‌‌ ایران بازگشت و در سمت دبیری خدمت کرد. سپس در بانک ملی مشغول به‌‌کار شد و به ‌‌تهران کوچ کرد. وی پیرو آیین زرتشت بود.  کاظم شیبانی و آقاسید محمدهاشمی مدیر روزنامه‌ی رسمی کشور از مشوقان وی در شاعری بودند. هنگام اقامت در یزد عضو انجمن شاعران یزد بود. خانی سه‌‌هزار بیت شعر سروده است.

چو هور سپهر آورد روز رَش

ترا زندگى باد پدرام و خَوش

هجدهمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی به نام رشن پیوند یافته است. رَشن (رَشْنو) ـ ایزد دادگرى و آزمایش ایزدى، ایزد درستی و دادگری كه از ایزدان سرای پسین و از داوران روز جزا هست. یشت رشن، یشتی هست در ستایش رَشن، رَشنو، رشن یشت ، یشت دوازدهم اوستا هست.

ایزد عدل و داد در دین مزدیسنى. در اوستا رَشْنو Rašnu و در پهلوى رَشْن Rašn به معناى عادل و دادگر است. رَشْن در اوستا اغلب با صفت رَزْیشْته Razišta (در پهلوى رزیستک Razistak) وبه صورت رَشْنو رزْیشْتَه به معناى راست تر و درست تر آمده است، و در فارسى معمولاً این ایزد با صفتش «رَشْن راست» خوانده مى شود.

 ابوریحان بیرونى در الآثار الباقیة (ص73) در فهرست روزهاى ایرانى، این ایزد را رَشْن خوانده که در زبان سُغدى رَسْن Rasn و در خوارزمى همان رَشْن خوانده مى شده است. در ادبیات فارسى این واژه به صورت «رش» بدون نون بکار رفته است.

فردوسى گوید: چو هور سپهر آورد روز رَش / ترا زندگى باد پدرام و خَوش،

خسروى مى گوید: مى سورى بخواه کامد رَش / مطربان پیش دار و باده بکَش.

یاد روز 12 آذرماه:

12  آذرماه:  در سال 359 میلادی امپراتور روم، كنستاتینوس دوم اولتیماتوم شدید اللحنی از شاپور دوم (ذوالاكتاف) شاه وقت ایران كرد مبنی بر این كه باید نیروهای روم از بخش­هایی از آسیا خارج شود.