چالش‌های میراث فرهنگی، جهانی است

فرنشین(:رییس) پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در آیین رونمایی نخستین کارگاه آموزشی بین المللی گفت: «آثاری که در موزه ملی داریم تنها متعلق به مردم ایران و این دوره نیست، بلکه از آنِ همه‌ی مردم دنیا است و ما با حفظ آن‌ها یک مأموریت جهانی را انجام می‌دهیم، از این رو باید همان احساس مسوولیت که در موزه‌های خودمان داریم را در مورد موزه‌های دیگر نیز داشته باشیم.»
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید محمد بهشتی که یکشنبه 18 دی در آیین گشایش نخستین کارگاه آموزشی بین المللی «محیط موزه و حفاظت پیشگیرانه – گامی به سوی موزه سبز» سخن می‌گفت، افزود: «جهان میراث فرهنگی متشکل از افرادی است که با مقولات میراث فرهنگی مانند حفاظت، پژوهش، معرفی در شاخه‌های مختلف علوم مرتبط با این حوزه سرو کار دارند.»
وی با یاد از برخی مشخصات جهان میراث فرهنگی گفت: «جمعیتی که در جهان میراث فرهنگی به سر می‌برند خیلی زیاد نیستند، یعنی قبیله اهل میراث فرهنگی و تخصص‌هایی که درپیوند با میراث فرهنگی هستند، بزرگ نیست.»
بهشتی با بیان این که برای نمونه افرادی که در حوزه حفاظت یا پژوهش در جهان كار می‌کنند شاید چند ده هزار نفر بیشتر نباشند و اگر همه‌ی افرادی که در این حوزه در تمام دنیا کار می‌کنند را جمع کنید در یک شهر کوچک یا متوسط جمع می‌شوند، گفت: «از این رو افرادی که در حوزه بین المللی میراث فرهنگی مشغول فعالیت هستند، بعد از چند سال همدیگر را می شناسند، زیرا با انبوهی از جمعیت ناشناس طرف نیستند.»
فرنشین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری یکی دیگر از مشخصات جهان میراث فرهنگی را نبود سرمایه‌گذاری‌های سنگین در این حوزه دانست و افزود: چون حوزه میراث فرهنگی بازده اقتصادی بالایی نسبت به حوزه‌های دیگر ندارد، نهادها و دولت‌ها آمادگی سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در آن را ندارند.
وی با اشاره به اینکه حوزه میراث فرهنگی از نظر افرادی که سرمایه‌گذاری‌ها را برنامه‌ریزی می‌کنند، جای به صرفه‌ای برای سرمایه گذاری‌های بزرگ نیست، افزود: در نتیجه کشورها بنا به وضع اقتصادی‌شان که تا چه اندازه خوب است به همان میزان هم برخوردار از توانمندی‌هایی که لازمه پرداختن به حوزه میراث فرهنگی است، نیستند.
بهشتی ادامه داد: این‌گونه نیست که کشورهایی که وضع مالی بهتری دارند در مأموریت‌شان در حوزه میراث فرهنگی توانمندتر هستند، از این رو دانش و علم درپیوند با علم میراث فرهنگی مانند قطعات پازل در دنیا پخش است، یعنی هر کشوری (ایتالیا، چین، ژاپن، فرانسه، آمریکا و…) در یک حوزه‌ای از آن تبحر دارند.
او با بیان اینکه کشورهای مختلف توانمندی‌هایی دارند که هیچ کدام کامل نیستند گفت: «از این رو می‌توانند با هم ارتباط داشته باشند و همیشه در مقام معلم و شاگرد هم بیاموزند و هم بیاموزند.»
وی با بیان اینکه آسمان میراث فرهنگی در تمام دنیا یکرنگ است، افزود: «همه‌ی جهان نسبت به موضوع میراث فرهنگی خودش گرفتار است.»
بهشتی افزود: «اگر از ورودی گردشگران به موزه لوور وارد شوید همه چیز را خوب و تحت کنترل ارزیابی می‌کنید ولی اگر از در پشت وارد شوید می‌بینید که آن‌ها هم مشکلاتی دارند و این مشکلات تنها ویژه‌ی کشورهای ضعیف‌تر و فقیر‌تر نیست بلکه مشکلات حل نشده کشورهای مقتدر هم بیشتر از مشکلات حل شده شان است.»
او گفت: «مدت زمانی است که همه در حوزه میراث فرهنگی به این اندیشه افتاده‌اند که به همدیگر کمک کنند، از این رو نهادهایی مانند ایکروم، ایکوموس، ایکوم و… تشکیل شده تا دانش‌ها و توانمندی‌ها یکی شوند.»
به گفته وی، میراث فرهنگی مانند حوزه‌های دیگر نیست که توانمندی‌هایشان را به هم بفروشند بلکه باید دست همدیگر را بگیرند تا یک اتفاق خوب بیفتد و آثار میراث فرهنگی که داریم برای نسل‌های آینده حفظ شود.
فرنشین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری این اندیشه که هر کشوری موظف است تنها آثار خودش را حفظ کند اشتباه دانست، زیرا که آثار فرهنگی متعلق به جهان و آیندگان است.
بهشتی با بیان اینکه این همکاری، پشتیبانی و دست در دست هم گذاشتن برای حل مشکلات می‌تواند به صورت‌های گوناگون شکل گیرد، افزود: «بهترین و سهل الوصول ترین آن‌ها همکاری‌های منطقه ای است به ویژه آنکه در منطقه نزدیکی و قرابتی هم وجود داشته باشد.»
وی گفت: ممکن است کشورهای مختلف منطقه از دید سیاسی، اقتصادی و… با هم فاصله داشته باشند، ولی در حوزه میراث فرهنگی به هم نزدیک هستند؛ یعنی حداقل اهل این جهان همدیگر را راحت به جا می‌آورند و اگر نسخه‌ای خطی در موزه‌ای وجود دارد، می‌دانیم شبیه آن در موزه شهر دوشنبه یا لاهور هم هست. این امر که با هم همدرد هستیم و با میراث مشترکی مواجهیم کمک می کند تا راحت تر مسائل شبیه را با راه حل های مشترک حل کنیم و همکاری هایمان بیشتر شود که این همکاری می‌تواند به هم افزایی توانمندی‌هایمان کمک کند.
بهشتی افزود: «اگر از سوی کشورهای منطقه خودمان رغبتی ببینیم این اشتیاق را داریم که رفت و برگشتی در این اشتیاق ایجاد کنیم و قدم‌هایی را برای همکاری برداریم.»