پژوهش‌های تازه‌ای که روی مردان نمکی نام‌آور زنجانی انجام شده، آگاهی‌های نابی را از رژیم غذایی ایرانیان باستان و وحشتی که این معدنچیان دوهزار و پانصدساله پیش از مرگ تجربه کردند، در دسترس ما می‌گذارد.
به گزارش ایلنا و به گفته‌ی یورونیوز، این مردان نمکی هزاران سال پیش در ژرفای معدن «دوزلاخ» در منطقه‌ی «چهرآباد» زنجان به طرز فجیعی جان خود را از دست دادند و معدن نمک آنها را بلعید و مومیایی کرد.
نخستین آنها بیش از سی سال پیش در نخستین مرحله‌ی حفاری این کوه نمکی کشف شد. سر بریده این مرد نمکی با مو و ریش سفید و ضخیم و گوشواره طلایی بر گوش همراه با چند چاقوی آهنی، یک چکمه چرمی و تکه‌های از شلوارک‌های پشمی با بقایای ادرار و مدفوع در این کوه پیدا شد.
به گمان می‌رسد که این مرد حوالی سال ۳۰۰ میلادی در زمان حکمرانی سلسله ساسانی جان باخته است. در سال ۲۰۰۴ یک مرد نمکی دیگر در فاصله ۱۵ متری مرد سفید مو پیدا شد و تا سال ۲۰۱۰ شش مومیایی دیگر در این معدن کشف شد.
اما یکی از نمادین‌ترین و شاید اندوهبارترین این مومیایی‌ها مربوط به یک نوجوان ۱۶ ساله بود. از شکل جسد او روشن است که در لحظه آخر دستانش را بالا برده بود تا از خود در برابر چیزی محافظت کند.
پژوهش‌های بعدی نشان داد که همه‌ی این مردان در حادثه‌ی معدن دچار شکستگی شده و زیر آوار آن له شده‌اند.
پنجمین مومیایی به‌دست‌آمده پرده از رژیم غذایی مردم آن زمان برداشت. در روده‌های او مقدار درخور توجهی تخم کرم نوار وجود داشت که به گمانی نشان‌دهنده‌ی رژیم غذاییِ دارای گوشت خام و یا نیمه پخته و پخته‌ی آن زمان است. این نتیجه به عنوان کهن‌‌ترین نمونه از انگل‌های روده تاریخ ایران شناخته می‌شود.
توماس استولنر، باستان‌شناس معدن و همکارانش در مقاله‌ای که به تازگی در مجله علمی پژوهشی «ماقبل تاریخ جهان» Journal of World Prehistory)) به چاپ رسید، تاریخ این معدن و مومیایی‌ها را بررسی کردند.
آقای استولنر می‌گوید: «مومیایی‌های نمکی از معدن دوزلاخ بی‌گمان از هیجان‌انگیزترین اکتشافات نوین در باستانشناسی معدن هستند. »
توماس استولنر می‌افزاید: «این مومیایی‌ها به دلایل گوناگونی ویژه هستند. برخلاف دیگر کشفیات مومیایی‌های انسانی معروف، ما تنها با یک فرد روبه‌رو نیستیم، بلکه با چندین تَن همانند با پیشه‌های گوناگون روبه‌رو هستیم. آنها فرصتی منحصربه‌فرد را برای پژوهش تاثیرات چنین شرایط حفاظتی بر بافت‌های نرم انسانی فراهم می‌کنند.»
دلیل حفظ بدن این مویایی‌ها محتوای نمک معدن است که بدنشان را خشک و از تجزیه جلوگیری کرده است.
اگرچه این معدنچیان باستانی جزییات و شواهد خیره‌کننده‌ای درباره‌ی معدن «دوزلاخ» در دسترس ما می‌گذارند، اما نادانسته‌های بسیاری همچنان درباره این معدن رمز‌آلود وجود دارد.
از این معدن در دوره‌ی هخامنشی به طور گسترده‌ای بهره‌برداری می‌شد. با این حال، نزدیک سال‌های ۴۰۵ تا ۳۸۰ پیش از میلاد، این معدن درپی حادثه‌ای که منجر به مرگ سه معدنچی شد، زمانی نزدیک‌به ۲۰۰ سال رها شده بود.
فعالیت «دوزلاخ» در دوره ساسانیان، نزدیک‌به سده‌ی دوم یا سوم میلادی از سر گرفته شد و به گمان می‌رسد که تا نزدیک سده‌ی پنجم یا سال‌های آغازین سده‌ی هفتم همچنان فعال بوده است. بنابر شواهد موجود در آن زمان یک فاجعه دیگر که منجر به مرگ مردان نمکی شماره ۲ و ۶ شد، در این معدن رخ داد.
شواهدی نیز وجود دارد که این معدن در دوره‌ی سلجوقیان، میان سال‌های ۱۰۸۱ تا ۱۳۰۷ میلادی و همچنین دوره ایلخانیان، میان سال‌های ۱۲۵۶ تا ۱۳۵۳ میلادی مورد استفاده قرار گرفته است.
همچنین بنابر دیگر یافته‌ها معدن «دوزلاخ» تا دوره‌ی اسلامی میانه، معروف به امپراتوری اسلامی سده‌های میانی (:قرون وسطی) نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
آقای استولنر و همکارانش با بررسی ۱۸ سایت باستانشناسی پیرامون این معدن به این باور رسیدند که شاید «گنبد نمکی دوزلاخ» نقش مرکزی در زندگی جمعیت روستانشین آن زمان بازی می‌کرده است.
بنابر یافته‌های این باستان‌شناسان، حفاری‌های منطقه سکونت‌گاه‌هایی را مربوط به دوران مس‌سنگی، یعنی نزدیک‌به پنج هزار تا چهار هزار سال پیش از میلاد و حتا شاید عصر سنگ، نمایان کردند.
با این‌همه صرف زندگی مردم باستان در این منطقه لزوما به معنای بهره‌برداری آنها از معدن نمک نیست. اما اگر این جوامع پیشاتاریخ نیز از معدن نمک بهره‌برداری کرده باشند، روش‌هایشان در تاریخ گم شده و یا بیش از اندازه پراکنده بوده و هیچ نشانی از خود برجای نگذاشته‌اند.
2 پاسخ
این نوشته نشان میدهد که چیزی باعث شکسته شدن بدن این معدنچیان شده و آنها در مواد نمکی نرم فرو رفته اند و بمرور همانجا باقی مانده اند و به شکلی تجزیه شده اند اما تجزیه شدن آنها کامل نبوده است. و در گفته ها مشخص است که خوراکی ها بصورت نیمه پخته و خام در گذشته های دور انجام گرفته و عصر سنگی و مفرغ بوده تا به زمانهای دیگر مثل هخامنشی و ساسانی و اسلامی هم این اتفاقات ادامه داشته. به هر جهت این نوشتار مشخص کننده ی صحیحی از کشته شدن این افراد نیست. اما به نظر میاید که نرمی نمک حادثه ای اینچنین تلخ را بوجود آورده است. اما درجایی به نظر میاید که موجودی در این معدن باعث ترس و کشته شدن این انسانها شده است. لطفا بیشتر توضیح دهید. چون مقاله ای گنگ و سخت و در اعصار گوناگون مشهود است. بیشتر توضیح دهید.
این مردان بی شک معدنچی بودند که بر اثر ریزش معدن جان خود را از دست دادندو بوسیله نمک به صورت طبیعی مومیایی شدند.
ولی اینکه از پیدا شدن تخم کرم نوار نتیجه گرفتند که
مردم متمدن ایران در آن زمان گوشت خام مصرف می کردند نشان میدهد که آقای توماس مثل سایر غربی ها مایل هست تاریخ باشکوه ما را تحریف و تحقیر کند وگرنه اگر یک هزارم این اشیاء و آثار به همراه این مومیایی ها در هرجایی جغرافیا غرب پیدا می شد برای خودشان دست به تاریخ سازی می کردند و از گذشتگان خود تعریف و تمجید می کردند