جویندگان گنج به جان گورستان عصر آهن و سنگ‌نوشته‌ی خط میخی اورارتوها در آذربایجان شرقی افتادند. گورستان، سوراخ سوراخ و زیر و رو شده و سنگهای ایستاده روی گورها از دست‌درازی قاچاقچیان در امان نمانده و سنگ‌نوشته‌ی خط میخی هم تقریبا از میان رفته است. باستانشناسان وضعیت گستره‌ی باستانی «نشتبان» را «بحرانی» خوانده‌اند.
به گزارش ایسنا، گستره‌ی باستانی «نشتبان» در روستایی به همین نام در شهرستان سراب در استان آذربایجان شرقی جای دارد. این گستره دارای دژ، گورستانی با ویژگی‌های بسیار خاص و سنگهای ایستاده و همچنین سنگنوشتهای اورارتویی به خط میخی است. دیرینگی این محوطه نزدیک‌به ۲۸۰۰ سال گمان زده شده است.
باستانشناسان دیرینگی سنگ‌نوشته‌ی میخی اورارتویی نشتبان را به سده‌ی هشتم پیش از میلاد نسبت داده‌اند که در یکم فروردین‌ماه سال ۱۳۴۷ با شماره‌ی ۷۹۲ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است. این سنگ‌نوشته روی صخره‌ای کنده‌کاری شده که تازه‌ترین تصویرها از آن نشان می‌دهد قاچاقچیان آثار تاریخی در کوشش برای غارت آن بوده‌اند. روی این سنگ‌نوشته آثار تیشه و مته برقی نیز به روشنی دیده می‌شود.
کلان‌سنگ‌های ایستاده روی گورها که این حالت در ایران نادر است. در این گستره سنگنوشتهای به دیرینگی ۲۸۰۰ سال از دوره‌ی امپراتوری اورارتویی که به خط میخی نوشته شده یکی از مهمترین اسناد نوشتاری در کل شمال باختری کشور به‌شمار می‌رود.
حیان جبارزاده، باستان‌شناس که به تازگی گستره‌ی باستانی نشتبان را بررسی میدانی کرده است، تصاویری را در دسترس ایسنا گذاشته که از حضور گسترده قاچاقچیان و جویندگان گنج در این گستره‌ی باستانی و وضعیت رها شده آن حکایت دارد.
او این گورستان را به دلیل وجود کلان‌سنگ‌های ایستاده که گورها را قابل شناسایی میکند و حالتی نادر در ایران است، «خاص» توصیف کرد و به ایسنا گفت: در این محوطه، سنگنوشتهای به دیرینگی ۲۸۰۰ سال از دوره‌ی امپراتوری اورارتویی به خط میخی وجود دارد که یکی از مهمترین اسناد نوشتاری در سراسر شمال باختری کشور به‌شمار می‌رود.
این باستان‌شناس درباره‌ی وضعیت این گستره‌ی باستانی برپایه‌ی تازه‌ترین دیده‌هایش به ایسنا گفت: شوربختانه این گستره از دید شرایط حفاظتی و نگهداری در وضعیت بسیار نامناسبی قرار گرفته است که نه تنها شرایط آب‌وهوایی باعث ویران این آثار ارزشمند شده است، بلکه ویرانگری چشمگیر به دست جویندگان گنج که به صورت پی‌در‌پی و روزانه درحال انجام است، رخ داده است، بی‌آنکه مسوولان را برای حفاظت بیشتر نگران کند.
جبارزاده ادامه داد: گورستان این محوطه زیر حفاری‌های غیرقانونی قاچاق تقریبا ویران شده و کار به جایی رسیده است که بخش‌هایی از سنگ‌نوشته‌ی خط میخی نیز کنده شده و سنگ‌نوشته‌ی شکل اولیه خود را از دست داده است و اگر این شرایط ادامه‌دار شود شاید به‌زودی هیچ اثری از این محوطه ارزشمند و سند تاریخی باقی نماند.
این باستان‌شناس گفت: نزدیک‌به پنچ سال پیش که این منطقه را دیدم، سنگ‌نوشته‌ی اورارتویی وضعیت بهتری داشت و تقریبا سالم بود ولی با گذشت این پنج سال می‌توان گفت نیمی از سنگ‌نوشته از میان رفته و بخش‌هایی از آن جدا شده و میان سنگ‌نوشته سوراخ شده و سنگی که سنگ‌نوشته روی آن نوشته شده، کج شده و هر زمان ممکن است بیفتد و کاملا نابود شود. امیدوارم مسوولان و سرپرستان برای وضعیت نگران‌کننده گستره‌ی باستانی نشتبان فکری کنند.
پژوهش‌های باستانشناسان گواه آن است که «پادشاهی اورارتو» یا «پادشاهی وان»، از تمدن‌های عصر مفرغ و عصر آهن بود که در سده‌ی نهم پیش از میلاد در جای کنونی ارمنستان در شرق ترکیه و شمال باختری ایران شکل گرفت. پس از استقرار ساختار سیاسی خود با قدرت نظامی و ساخت دژها و قلعه‌های دفاعی به پاسداری از یکپارچگی سرزمینی (:تمامیت ارضی) و نیز کشورگشایی پرداخت و در همان حال در تولید دست‌ساخته‌های هنری، به‌ویژه فلزی، سرآمد شد. با این همه، پادشاهی اورارتو دویست سال بیشتر دوام نیاورد و در سده‌ی ششم میلادی به‌طور اسرارآمیزی از صفحه‌ی روزگار ناپدید (:محو) شد، و تنها با کاوش‌های باستان‌شناسی سده‌ی نوزدهم میلادی بود که این تمدن باستانی ممتاز و متمایز بار دیگر از دل خاک بیرون آمد.
تاریخچه‌ی اورارتو به دلیل کمبود شواهد نوشتاری هنوز پاره پاره است و برای بازیافت آن ناگزیر باید بیش از اندازه به نوشته‌های کینه‌توزانه (:غرض‌ورزانه) دشمنانش، به ویژه آشوریان، تکیه کرد. با این همه، کهن‌نوشت‌ها، آثار معماری، و دست‌ساخته‌های به‌جا مانده در کنار کندوکاوهای مداوم در ویرانه‌ها به بازآفرینی سرگذشت کم‌وبیش دقیقی از اورارتو کمک کرده که بی‌گمان نشان از اهمیت و نفوذ این فرهنگ کهن در منطقه دارد.
دولت اورارتو به گمان بسیار پس از ده‌ها سال نبرد با آشور بسیار ضعیف شده بود و می‌توان گمان برد که گسترش بیش از اندازه مرزهای آن نیز اداره و نگهداری کل سرزمین را دشوار می‌کرد. سرزمین‌هایی که پادشاهان اورارتو روزگاری فتح کرده و بر آن‌ها فرمان می‌راندند، سرانجام به‌دست مادها افتاد که از نزدیک‌به ۵۸۵ پیش از میلاد بر منطقه حاکم شدند و پس از آن‌ها نیز به شاهنشاهی هخامنشی منتقل شد که کورش دوم در میانه‌ی سده‌ی ششم پیش از میلاد آن را بنیان گذاشت. از آنجا که اورارتو برای تاریخ‌نویسان یونان باستان سرزمینی ناشناخته بود کلامی درباره‌ی آن وارد نوشته‌های آنان نشد، به همین خاطر ناگزیر تا سده‌ی نوزدهم میلادی چشم‌به‌راه ماند تا کاوش‌های باستان‌شناسی هویت این فرهنگ مهم دوره‌ی مفرغ را از نو آشکار کنند.
29 پاسخ
این روز ها عده ایی سود جواقدام به غارت میراث باستانی وهویت ایرانی نموده اند. عده ایی هم محیط زیست ومنابع طبیعی را نابود وتصرف می کنند. اگر جلوی این فاجعه گرفته نشود تا چندسال آینده درکتابها هم نامی از این هویت باستانی وفرهنگی اجتماعی وطبیعی باقی نخواهد ماند.
واقعا افسوس باید خورد عده ای به خاطر طمع گنج هویت ملی خودشون رو تخریب میکنند این افراد واقعا افراد کثیف ونجسی هستند
جامعه ای که مردمانشان را پول حریص تربیت کرده ،و با مشکل اقتصادی همراهه ،داداش من فرهنگ و تمدن کیلویی چنده
اینگونه مسائل، تربیت صحیح میخواهد که جامعه ما در این شرایط ناتوان است.
کاملا درسته ودیگرنامی ازایران هم باقی نخواهدماند
چنین خبرهایی باعث میشه به مسوؤل و باعث و بانیان این کار ترفیع و پاداش تعلق بگیره ، لطفاً خبر پخش کنید برای مرمت این آثار بودجه تخصیص داده شده
هویت ملی ایران را فقط هنگامی پویا و بالنده می توان دانست که میراث کهن آن محفوظ از هرگونه تعرض بجا مانده باشد. در غیر این صورت، ایران با همه تاریخ پر شکوهش به هیچ و پوچ می گراید و این ننگ در تاریخ بر پیشانی مسئولین امروزین کشور خواهد نشست.
سنگ نوشته آنهم به خط میخی مثل لوح منشور کوروش مهم بوده اینهمه دزدی واختلاس میلیاردی کردید لا اقل یک خدمت بکشور این بود که در آنجا حفاظ کشی و فروشگاه رفاهی و موارغذایی وتبلیغات تا حد اقل اگرتوریست شمارا نمیشناسد خود هموطنان را بخود جذب کند هم ایجادمشاغل مثل ترکیه کند هم حفاظت تازه ۰/۹۵ اماکن ترکیه جعلی وبرای جلب توریست است سال ۱۳۵۴من مهندس زارع باسواری ازترکیه تاشمال اروپا رفتیم گفتم وای اینها که از افغانستانی ها فقیرترند اول ظهور داعش هم بزیارت سوریه وعتبات زمینی رفتم تمام کسبه ایرانی ولی انگار به آلمان رفته بودم
چرا برای حکومت میراث فرهنگی اصلا اهمیتی نداره؟
بعضیا میگن حکومت میخواد تاریخی غیراز بعداز اسلام نباشه؟ آخه چرا؟این میراث ایران هست درسته یه مشت آدم نفهم بخاطر منافع خودشون دست یه تخریب میزنن ولی حکومت اگه یکیشونو بگیره به جرم خیانت به منافع ملی حکم سنگین بده بقیشون دیگه از این کارا نمیکنن.دلم میخواست این سنگها توی یه کشوردیگه بود
میدیدین چجوری ازش پول در میاوردن با جذب گردشگر
همیشه ی تاریخ سودجو بوده و هست و هخواهد بود ،چرا کسی نیست از فرهنگ و هویت و تاریخ و مام میهن دفاع کند؟این مهم بر عهده ی کیست؟به اندازه ای که برای خراب شدن یک خانه ی خشتی در فلان نقطه ی دوردست جهان گریبان چا‌ک می کنند ،برای کل هویت ملی ما نمی کنند
تازمانی که در مملکت قانون نباشد یا اگرهم هست درست اجرا نشود همین است
هویت تاریخی ایران برای مردمان همین مملکت ارزش دارد که البته اگر برای همگان ارزش داشته باشد، ولیکن فرض میگیریم برای تمام ایرانیان دارد
ولی برای فراریان و آوارگان افغان چطور؟؟
آوارگان افغانی برای تکه نانی هر خلافی انجام میدهند
لطفا یکسر به دست فروشهای خیابان منوچهری تهران بزنید
همه افغانی و در حال فروش وسایل تاریخی و ملی و باستانی کنار خیابان بساط کرده‌اند
همین چند وقت پیش پایه های چرخان و طلایی رنگ مبلمان میز نهار خوری کاخ مروارید کرج را یک آواره افغانی به قیمت ۲ میلیون تومان همینجا حراج کرده بود
و زمانی که ازش پرسیدم از کجا آوردی گفت هرات!!
گفتم هرات یا کاخ شمس ؟؟
از زیر لباسش قمه ایی ۵۰ سانتی نشان داد و گفت مشتری نیستی برو وگرنه این را در شکمت فرو میکنم بفهمی نباید مزاحم کسب و کار مردم بشی!!
بنظرم این روند کاملا طبیعی است ، وقتی میراث‌فرهنگی برای هیچ وزیر و مسولی مهم نیست و تمام فکر و ذکرشان به منافع حزبی و شخصی و فامیلی معطوف است ، مردم عادی هم میخواهند از این راه منافعی بدست بیاورند ، چاره اینست که مسولی دلسوز و مدبر در راس این امور بکار گرفته شود.
بله ویران کردن
تو تمامی کشور ها با همراهی مردم آثار را از زیر زمین در می ورندوبه موزه می‌سپارند وار بین نمی‌رود و حتی مردم را تشویق هم میکنند در ایران زندانی…. خیلی از مردم آثاری که مدفون هستند از جایشان زبان بازبان از سالهای دور خبر دارند و بعضی هم به آرزوی رسیدن به پول وخلاص شدن از بدبختی که دولتمردان برای مردم ایجاد کرده اند حفر میکنند ولی دولت باید جای گرفتن و زندانی کردن مردم با تشویقشان از مردم خریداری کند واثار از بین نرود
بفرمایید خریدار اول و آخر گنج هر جوینده ای درین مملکت کیست؟! همانی که ناظر بر اجرای قانون هستش!
همچین آدم هایی در همه جای جهان هستند مهم این است که قانون بازدارنده باشد .
من حدودن ۱۲ سال پیش به همین منطقه ارزلیق که در روستای ایده لو هست رفتم که به این آثار گرخ گزلر میگن یه دفینه داشت تو بیست متری همین کتیبه که شاهی بود و خای شده بود و این سنگ نوشته هم درحال تخریب کردنش بودن البته آثار دیگه ای هم بود که در همین حوالی نمیتونم بگم پای همین کوه از پانزده سال پیش یه استخر ماهی زده شده و الان گردشگری شده چطور اونها تو این پانزده سال نفهمیده خودش جای شک داره اون روزی که من رفتم بالای کوه مثل اینکه دستپاچه شدن و یه سری از وسایلشون از قبیل پودر تخریب بتن به همراه کیسه گج و چسب ماستیک رو جا گزاشتن البته من فهمیدم کار کی میتونه باشه چون از اومدمون به اونجا عصبی بودن . ممنون
کانال های بسیاری در واتساپ و تلگرام هستند که کند و کاو های خودشون وتخریب های گسترده شون رو به اشتراک میذارن و از همدیگه راهنمایی میگیرن و کسی هم به اینها کاری نداره…!!!
با سلام و تشکر از اینکه گزارش نابودی میراث ای کشور را می دهید متاسفانه شهرستان نیر اردبیل روسنای تاریخی اباذر را افرادی …. سوراخ سوراخ کردند و هیچ خبری هم نشده و متاسفانه گوسفند ها را به چوپان که خودش گرگ هست سپردند
اولا خریدار اول و آخر گنج خود دولت هست یعنی اگر کسی گنجی در آورده باشد غیراز مسوولین کشور خریداری نخواهد یافت. دوما در خود شهر تبریز در بیست سال گذشته حداقل ده بار شاهد کشف گنجهای بزرگ توسط سپاه یا ماموران رده بالای کشور بودیم این گنجها کجا رفتند؟ وقتی افسران ارشد سپاه و اطلاعاتی و شهردار و استاندار و ….. خودشان کاوشگر گنج شدند چرا مردم عادی اینکاررو نکند. هیچ جای ایران به اندازه آذربایجان شرقی آثار باستانی ندارد در شهرستانهای مراغه و عجب شیر و اهر و کلیبر و مرند و خود تبریز و…. شبی نیست که تیمهای حفاری کار نکنند
بی حد مایه تاسف است.باید اینها رو به طور جدی و مکرر به دولت گفت متاسفانه در این مورد سواد ندارن و نمی دانن که چقدر مهم و با ارزشن.و همین طور ارزش بی حد و اندازه این آثار رو.
نشتبان در کوردی یعنی نشسته در بالا
این شناسنامه برای هر ایرانی حیف ۱۰۰حیف
سلام
سنگهای عظیم ایستاده ستونهای آتشکده هستند
که بمرورزمان خم شده اند
روزخوش.ای کاش این نوشته ی میخی را باستان شناسان معنی میکردند و برای ما هم این جنگ و کشتار اشوریان و امپراتوری اوراتور بر سر چه چیز بوده و چه پیامی در این نوشتار میخی وجود داشته است؟ چرا درست اطلاع رسانی نمیشود. باستانشناسان که این مشکل را دیده اند چرا برای از بین رفتن این اثر ارزشمند کاری انجام نداده اند. متن این نوشته میخی چیست؟ و سوالهای ……. زیاد دیگر.
بنظر شما این سنگ نوشته جاش تو موزه برای بازدید عموم مردم قرار بگیره یا درلد کوه باشه که به بهانه پیدا شدن گنج از بین برود
خوب برای حفظ بقعه ها برنامه داریم ولی برای حفظ تاريخ خود کاری نداریم چون تاريخ ايران مهم نیست
از این نوع سنگ نوشته (کتیبه ی اورارتویی) دو مورد در شهرستان اهر هست یکی در شرق شهرستان در روستایی بنام شوشا(شیشه)و دیگری در غرب شهرستان در روستایی بنام سغندل قرار دارد که حال خوشی از این ندارد و متاسفانه کتیبه های میخی اورارتویی چندی نمی گذرد که به فراموشی سپرده میشوند .
درود جای تأسف است که حکومت درخصوص میراث فرهنگی خیلی کوتاهی میکندوهیچ گونه علاقه ای به پاسداری و نگهداری ازتاریخ گذشته ندارد ،ولی درجاهایی مثل سازمان ملل درخصوص برنامه‌ای سیاسی خود دم از گذشته ومیراث میزند ولی در عمل کوتاهی میکند امید است که واقعٱبه فکر این میراث کهن باشد،حداقل برای بزرگی نام ایران عزیز، سپاس
حکومت اورارتو درسال۹۰۰قبل میلادتشکیل شد پادشاهان آنهابه آبادانی شهرها اهمیت زیادی می‌دادند بیشتر با آشوریان درجنگ بودند وکمتر باهیتی هابه صراحت میتون گفت اورارتو ها تمدنی بی‌نظیر بودن که به مردم وسرزمینشان اهمیت زیادی میدادن سرانجام درسال ۵۵۰قبل ازمیلاد آشوریان با اتحاد مادها سرزمنشان را ویران وحکومتشان به صفحه تاریخ پیوست
متأسفانه سازمان متولی آثار باستانی در ایران نه نیروی کافی داره و نه بودجه کافی برای حفاظت و کشور ما هم بعد از مصر و چین و هند چهارمین کشور به لحاظ تعداد این آثار ارزشمند تاریخی هست . برای صیانت موفق تنها راه درست ، ابلاغ ماموریت حفاظتی به نیروهای امنیتی و نظامی مثل ، سپاه و ارتشه که هم نیروی کافی دارن و هم امکانات پاسداری از اونارو