امروز روز خور از ماه دی 3762 زرتشتی، سالگرد درگذشت اشو زرتشت به یاد باد، چهارشنبه پنجم دی‌ماه 1403 خورشیدی، بیست‌وپنجم دسامبر 2024 میلادی
پیام و سفارش اشو زرتشت:
۱- از دروغکاران دوری کرده و پشتیبان راستکاران باشیم.
۲- آرمان همگی، بهره‌مندی از نیروی شهریاری مینوی از جانب اهورا باشیم.
۳- برای دریافت نیروی مینوی، ستایشگر و سرودگویان سرچشمه دانایی باشیم.
——————————- * ——————————-
خُور:
– یازدهمین روز هرماه سی روزه در گاهشمار زرتشتیان “خُورُ نام دارد که این واژه گاهی “خیر” نیز در گویش ادا می‌شود.
– خُور یا خیر که در اوستا به ریخت «هَوَرَخشَه اِتَه» آمده است، به چم (:معنی) خورشید، آفتاب، گرمی و تابناکی با ویژگی بی‌مرگی و اَروَنداَسپ آمده است.
– این واژه در پارسی خُور، هور و خورشید گفته شده است.
– سرودی در خرده اوستا به نام «خورشید نیایش» آمده است که نیاکان ما به هنگام تابش روشنایی خُور بر گستره سرزمین ایران می‌سرودند.
– خُوراسان نام استان خاوری (شرقی) ایران بوده که هر بامداد از این دیار روشنایی خورشید به ایرانشهر می‌تابیده است.
———————————– * ———————————-
زره‌توشترهه سپتی تامهه اَش‌اُنو
فَرَوَشیم یَزَمَیده
بر فروهر پاک اشو زرتشت اسپنتمان درود باد
روز خور ایزد از ماه دی در گاهشمار زرتشتی، برابر با پنجم دی‌ماه خورشیدی، سالروز درگذشت اشو زرتشت، نخستین پیام‌آور راستی و درستی ،آموزگار اندیشه و خرد است.
اشوزرتشت هنگامی که گشتاسب کیانی و پسرش اسفندیار، فرمانروای بلخ (مزارشریف) از پایتخت بیرون رفته بودند، فرمانروای تورانی «ارجاسب» که دشمن دیرینه زرتشت بود، درنگی یافته و «تورابراتور» را با لشکر بزرگی به بلخ فرستاد؛ تورانیان دروازه شهر بلخ (مزارشریف) را درهم شکستند و هنگامی که زرتشت با لهراسب و گروهی از پیروانش در آتشکده نوبهار شهر بلخ به نیایش سرگرم بودند به زخم شمشیر وی را کشتند. روز خور از ماه دی برابر با پنجم ماه دی در 77 سالگی درگذشت.
پنجم دی‌ماه در گاهنامه ایرانی تنها روزی است که جشن نیست، ولی روز سوگواری هم نیست. در این روز زرتشتیان گردهم می‌آیند و به نیایش، خواندن گات‌ها و تهیه آش و خوراکی‌های سنتی و آیینی به شیوه گروهی و در آماده‌سازی و پخت آنها نیز نقش دارند و به درگذشتگان ادای احترام می‌کنند، ولی به هیچ وجه سوگواری یا جامه سیاه بر تن نمی‌کنند. یکی از برجسته‌ترین آموزه‌های اشو زرتشت، شادی‌کردن و شادبودن است. از این‌رو، زرتشتیان برای درگذشت پیامبرشان سوگواری نمی‌کنند، چراکه می‌دانند سوگواری و اندوه زندگی انسان را تباه می‌کند. زرتشتیان در این روز به آموزه‌های گران‌مایه‌ی اشو زرتشت بیشتر می‌اندیشند تا بتوانند آنها را در زندگی خود به‌کار بندند و به خوشبختی رسند.
اشو زرتشت اسپنتمان ششم فروردين چشم گشود. از خاندان و خانواده «اِسپَنتَمان» که فرنام و نام نیای نهم ایشان بوده است. نام پدرش «پُوروشَسپ» فرزند «پیترسَپ» و نام مادرش «دُوغدو» فرزند «فَراهیم‌رَوا» است. اشوزرتشت در دوران فرمانروایی لهراسپ شاه در ایران‌زمین زاده شد و ششم فروردین چشم به جهان گشود و پرورش یافت.
در نوشته‌های زبان اوستایی واژه و نام زرتشت «زراسوشترا – زره ئوشتره» و در پهلوی زردشت آمده است.
زرتشت به چم ستاره درخشان و روشنایی زرین است. زیرا که «زَرَت» به معنی درخشان و آسترا به چم ستاره است.
واژه زرتشت را برخی‌ها «پسر ستاره» یا «دارنده شتر زرین» هم معنی کرده‌اند.
تنها پيامبری است که از ميان آرين‌ها برخاست و «کردار نيک، پندار نيک، و گفتار نيک» را ندا داد و گسترش کرد تا پیروان آموزش‌های او به‌ویژه ايرانيان با اين منش پرورش يابند و بار آيند.
زادروز زرتشت از دوران ساسانيان يک روز ملی بود و بر ايام رسمي نوروز افزوده گرديد. 9 دهه پیش (سال 1922) شورای عالی معارف (شورای عالی فرهنگ) به رياست دهخدا، زادروز زرتشت را بر تعطيلات مدارس ايران افزود كه بعدا دولت هم تعطيلات نوروزی ادارات را از سه روز به هفت روز افزايش داد زيرا كه روز هفتم فروردين ماه، از عهد باستان روزی خوش يُمن و ويژه امضای قراردادها، رسيدن به توافق‌ها و سازش و تحكيم همبستگی‌ها بوده است.
اَوِستا، کتاب زرتشت، از قديمی‌ترين نوشته‌های جهان و سند تمدنِ پيشرفته ايرانيان باستان است.
ایران از نگاه زرتشت و اوستا
بینش زرتشت، دانش بنیان و خردگستر است و برای بهزیستی و پیشرفت آدمی، در جهان و نوسازی زندگی جهانیان سفارش شده است.
پیام اشو زرتشت با ساختار فرهنگی، باورها، استوره‌ها، اندیشه، گویش و منش و رفتار نیک ایرانی چنان به هم تنیده شده که با هیچ نیرو، ابزار و ترفندی نمی‌توان آنها را از هم جدا کرد.
سرزمین پهناور ایران در روزگار باستان و بسیار پیش‌تر از دوران هخامنشی، زادگاه زرتشت بوده که ایرانیانِ آن روزگار را از پندارهای نادرست و خُرافی رهایی بخشیده؛ همگان را به خردورزی، گزینش درست بر پایه آزادی، گسترش راستی و مبارزه با بیداد و کژاندیشی فراخوانده است.
آنچه اکنون بر گستره ایرانِ فرهنگی آشکار است، پیام‌های زندگی‌سازی است که برسنگ‌نگاره‌های گوناگون به یادگار مانده که چنانچه در آنها و مهرازی (:معماری) باشکوه پس از دوران هخامنشی تا ساسانی بررسی کنیم. ردِ پایِ منش و بینش زرتشت با آموزه‌های بنیادی آن پیوسته به چشم می‌آید.
اهورامزدا، خدای اندیشه زرتشت، که نماد دانایی و آگاهی بیکران است در هر پیامی از این یادگارهای باستانی، جایگاه شایسته خود را پایدار و نمایان داشته است.
در سنگ‌نگاره‌ای می‌خوانیم که از اهورامزدا درخواست شده تا “این سرزمین را از دروغ و خشکسالی و دشمن‌به دور بدارد”.
در سنگ‌نگاره دیگری:
بزرگ است اهورامزدا که این زمین را آفرید، آسمان را آفرید، انسان را آفرید و “شادی” را برای انسان آفرید.
بدین روی بی سبب نخواهد بود که میهن خویش را “ایران اهورایی” بنامیم.
آنان که زرتشت را بدون ایران نام می‌برند یا فرهنگ ایران را ناهماهنگ با بینش زرتشت می‌خواهند هردو به بیراهه می‌روند.
دسته نخست که زرتشت را بدون نگاهی ژرف به ایران، فراز وفرودهای آن، شکست وپیروزی های آن، اشک وشادی آن با چنین سرزمین پر راز ورمزی باور دارند. باید دریابند که نام کشور ایران (اَییرینَه- وَاِیجَه= سرزمین ایران) برخاسته از نسک اوستا بوده، میهن‌پرستی و فرهنگ‌پروری ایرانی نیز برگرفته از اوستا، گنجینه دانش نیاکان است.
اوستا، فَر و شکوهِ سرزمین ایران را در بخشی از اوستا که «اورمزد یشت» نام دارد، اینگونه ستایش کرده است:
«نِمُو. اَییرینَه. وَاِجَه هی. نِمُو. کَوَه اِم. خُوَرِنُو.»
برگردان:
می‌ستاییم شکوه و سرافرازی سرزمین ایران را همراه با فرهمندی و بزرگواری ایرانیان
گروه دوم نیز که سرافرازی ایران، فرهنگ و باورهای ایرانی، جشن‌های ملی این کشور، شکوه پیروزی راستی و شکست نیروهای اهریمنی را بدون بینش و سفارش زرتشت باور دارند بایستی بدانند که همه جشن و آیین‌های شادی‌افزا، باورهای نیک انسانی، دادگستری و برخورد با بیدادگری، نوسازی و تازه‌گردانیدن زندگی، همگی برگرفته از اندیشه زرتشت و باورهای ارزشمند نیاکان خردمند سرزمین ایران بوده است.
زرتشتیان برخود می‌بالند که درگذر گاهداد (:تاریخ) پرفرازوفرود این کشور، با کمبودها و رنج فراوانی که پشت سر گذاشته‌اند، از نیکی و شادی‌های فرهنگ نیاکان پاسداری کرده و به همه ایرانیان آزاد اندیش و فرهیخته سپرده‌اند.
اگر زرتشت و گنجینه اوستا نبود، بی‌گمان نام و چگونگی برگزاری جشن و آیین‌های شادی‌بخش و ارزشمند، گویش و باورهای گوناگون تیره ها (:اقوام) که همگی شنیدنی هستند، به روزگار کنونی نرسیده بود. بی‌گمان تا کنون مهربانی و گذشت که ویژگی رفتاری نیاکان است، مبارزه با بیداد و ستم برای رسیدن به آزادی، هرگاه که نیاز باشد، با آرمان پیروزی فَره ایزدی که سفارش شده‌ی اوستا برای ایرانیان است، پیش روی ما خودنمایی نمی‌کرد تا امید و آرمان آیندگان باشد.
نوشته روانشاد موبد کوروش نیکنام
بسیاری از اندیشمندان و خاورشناسان معاصر، آموزش‌های اخلاقی زرتشت را راهکار بشر امروز به دست داده‌اند.
تندیس زرتشت بر فراز ساختمان دادگاه عالی نیویورک گذاشته‌اند. (ویکی پدیا)
پند و آموزه‌های اشوزرتشت برای مردمان جهان چنین است:
برابری و دادگری در پهنه جهان میان مردمان،
آزاد زیستن و زیر بار زور و ستم نرفتن،
به نیکی و به راستی و درستی بودن،
عشق و مهرورزی و دوست داشتن،
با صلح و آشتی زندگی کردن،
در شادمانی و خوشی زیستن،
به پیشرفت و پویایی رسیدن،
به‌سوی خوشبختی و بهروزی گام برداشتن،
پاسداشت و ارج‌نهادن به چهار آخشیج (آب آتش هوا خاک)، به سازندگی و آبادانی زیست‌بوم و جهان پرداختن، و…
نگفتن دروغ، ریاکاری نکردن، نیرنگ و فریب ندادن، تازشگری و چپاول نکردن، ستمگری نکردن، حق و راشَن (:حقوق) مردمان را پایمال نکردن، دوری کردن از خرافات و فرومایگی و عقب ماندگی و… بوده است.
——————————— * ——————————–
پنجم دی (۲۵ دسامبر) جشن کریسمس
کریسمس یا نوئل، جشنی است در آیین مسیحیت که برای گرامی‌داشت زادروز مسیح برگزار می‌شود. بسیاری از اعضای کلیسای کاتولیک روم و پیروان آیین پروتستان، کریسمس را در روز ۲۵ دسامبر جشن گرفته و بسیاری آنرا در شامگاه ۲۴ دسامبر نیز برگزار می‌کنند. اعضای بیشتر کلیساهای ارتودوکس در سراسر دنیا نیز روز ۲۵ دسامبر را به عنوان میلاد مسیح جشن می‌گیرند.
کریسمس در ایران:
اگر آدم کنجکاوی باشید، می‌دانید که کریسمس ارامنه کمی دیرتر از هم‌کیشان خارجی‌شان است؛ نزدیک‌به ده روز. یعنی در حالی که اکثر مسیحیان جهان “از کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها، تا گروه عمده‌ای از ارتدوکس‌ها” ۲۵ دسامبر را زادروز حضرت عیسی مسیح (ع) می‌دانند، پیروان کلیسای مستقل ارامنه ۶ ژانویه را کریسمس می‌گیرند.
بازار کریسمس برای بسیاری از شهروندان غیرمسیحی ایرانی هم جالب است. مسیحیان ایران به دو شاخه ارامنه و آشوری تقسیم می‌شوند. مسیحیان ارمنی میلاد مسیح را ۶ ژانویه جشن می‌گیرند.
مسیحیان ایران نیز مانند مسیحیان سراسر جهان شب میلاد عیسی مسیح (۲۴ دسامبر) تا آغاز سال‌نو میلادی را جشن می‌گیرند. تزیین درخت کاج با گلوله‌های رنگی و درخشان بخشی از رسم و رسوم کریسمس است. پیروان عیسی مسیح در زادروز او را با خواندن دعا و مراسم نیاش در کلیسا جشن می‌گیرند.
بسیاری از مردم جهان عید میلاد مسیح را زمانی برای بخشایش و آشتی می‌دانند.
————————– * ————————-
یادروز پنجم دی‌ماه:
روز “ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی”.
درگذشت عالم و فقیه کبیر “آیت‌الله سید علی سیدالاطبّاء مرعشی” معروف به “سید الاطبّاء”. (۱۲۷۷ خورشیدی)
روزنامه ندای وطن انتشار یافت. (۱۲۸۵ خورشیدی)
زادروز “علی جوان” فیزیکدان و مخترع ایرانی ساکن آمریکا، مخترع نخستین لیزر گازی دنیا. (۱۳۰۵ خورشیدی)
زادروز “بهرام بیضایی” فیلم‌ساز، کارگردان تئاتر، نمایشنامهنویس، تدوین‌گر، تهیه‌کننده و پژوهشگر. (۱۳۱۷ خورشیدی)
ایران دارای دادرسی نظامی شد. (۱۳۱۸ خورشیدی)
نخستین سرشماری به سبک اروپا در ایران. (۱۳۱۹ خورشیدی)
دولت وقت مصوبه تازه‌ای بر آیین‌نامه‌های اجرایی قانون تملک آپارتمان اضافه کرد که طبق آن، بهای هر مترمربع آپارتمان در تهران تثبیت شد. (۱۳۴۷ خورشیدی)
شکست عملیات کربلای ۴، که در پی لو رفتن طرح عملیات و با تحمل تلفات بالای انسانی با عقب‌نشینی نیروهای ایرانی، پایان یافت. (۱۳۶۵ خورشیدی)
درگذشت “حبیب‌الله ذوالقدر” متخلص به “تابناک”، شاعر معاصر. (۱۳۷۶ خورشیدی)
درگذشت “محسن دولو” سردبیر مجله کاریکاتور و پدر کاریکاتور نوین ایران. (۱۳۷۶ خورشیدی)
وقوع زلزله ویرانگر شهر تاریخی “بم” به شدت ۶٫۶ ریشتر که باعث مرگ ۴۲ هزار تن شد. (۱۳۸۲ خورشیدی)
درگذشت “ایرج بسطامی”، هنرمند شهیر، خواننده موسیقی سنتی ایرانی. (۱۳۸۲ خورشیدی)
درگذشت “اکبر رادی”، نمایشنامهنویس و داستان‌نویس معاصر. (۱۳۸۶ خورشیدی)
زادروز “فریدریش دوم”، امپراتور مقدس روم. (۱۱۹۴ میلادی)
“مارتین لوتر” بار دیگر این نظر خود را تکرار کرد که نه کلیسا جای بخشودن گناهان است و نه کشیش حق این کار را دارد. (۱۵۳۱ میلادی)
آغاز ریاست جمهوری “الیور کرامول” تنها رئیس جمهور انگلستان. (۱۶۵۳ میلادی)
امضا معاهده “مدرس” بین نیروهای استعماری فرانسه و انگلیس. (۱۷۵۴ میلادی)
ایالت مریلند ده مایل مربع از اراضی خود را اهدا کرد تا در آن شهر به عنوان پایتخت دولت مرکزی ایالت‌های متحد ساخته شود. این شهر که بعدا ظرف دو سال در این اراضی ساخته شد به شهر “واشنگتن” موسوم گردید که مقرر شد به هیچ ایالتی وابسته نباشد و زیر نظر کنگره آمریکا باشد. (۱۷۸۸ میلادی)
زادروز “چارلز بیبج” دانشمند برجسته انگلیسی و مخترع ماشین حساب. (۱۷۹۲ میلادی)
زادروز “ژولیان باندا” فیلسوف و نویسنده فرانسوی. (۱۸۷۶ میلادی) وی در کتاب معروف خود “خیانت روشنفکران” که در ۱۹۲۷ میلادی انتشار یافت شدیدا از فلسفه رمانتیک (رمانتیسم) انتقاد کرد و نوشت که اصحاب این تفکر حقایق را رها کرده و دنبال خیال رفته‌اند و این کار تنها به سیاستمداران و دولتمردان میدان می‌دهد که هر کار که دلشان بخواهد بکنند. در این صورت، جهان پیچیده‌ای به وجود خواهد آمد که راه حلی برای مسایل آن پیدا نخواهد شد.
زادروز “مائوتسه تونگ” رهبر و بنیان‌گذار نظام نوین کمونیستی در چین. (۱۸۹۳ میلادی)
ماری و پیر کوری دو دانشمند لهستانی، پرتوزا بودن رادیوم را اعلام کردند. (۱۸۹۸ میلادی)
ترکیه به‌طور رسمی تقویم میلادی را مبنای کار خود قرار داد. (۱۹۲۵ میلادی)
تشکیل کنفرانس همبستگی کشورهای آسیا و آفریقا. (۱۹۵۷ میلادی)
زلزله ۹.۸ ریشتری در عمق اقیانوس هند و سونامی جنوب شرق آسیا که منجر به کج شدن محور زمین و تغییر در اندازه روز و شب و کشته شدن بیش از ۲۳۰ هزار تن شد. (۲۰۰۴ میلادی)
بلندترین خط آهن قطار تندرو جهان به طول ۲۲۲۳۰ کیلومتر در جمهوری خلق چین، بین پکن و گوانگ‌ژو افتتاح شد. (۲۰۱۲ میلادی)
