ایرانیان از دیرباز برای لحظه‌ای که سال نو می‌شود (سال‌گشت یا تحویل سال) ارزش و اهمیت ویژه‌ای می‌شناختند و هنوز هم آن لحظه در نگاه و باور هر ایرانی، ارجمند و گرامی است. به همین سبب است که سال‌گشت همراه با آداب و آیین‌هایی دیدنی و شنیدنی است.
یکی از آیین‌های کهن سال‌گشت در ایران این‌گونه بود که دقیقه‌هایی از آغاز سال کسی که به خوش‌زبانی و خوش‌قدمی شناخته می‌شد و رفتار و گفتاری نیک داشت، وارد خانه می‌شد و نوروز و سال نو را به اعضای خانه شادباش می‌گفت. این شخص یکی از اعضای خانواده بود که پیش از شروع سال در جایی دور از چشم دیگران منتظر می‌ماند و به محض نو شدن سال وارد می‌شد و شادباش نوروزی می‌گفت.
خانواده‌های ایرانی به چنان کاری اهمیت بسیاری می‌دادند و آن را نشانه‌ای از خوشبختی و بخت‌آوری می‌دانستند. حتا در دربارهای شاهی نیز رسم بر آن بود که مردی اندکی سالخورده و سردوگرم چشیده‌ی روزگار که به نیک‌نامی و رفتار سنجیده آوازه داشت و در نزد همگان به نیکی شناخته می‌شد، در لحظه‌ی سال‌گشت رو به شاه و درباریان می‌ایستاد و آمدن نوروز و آغاز سال نو را با واژگانی رسا و زبانی نرم و دلنشین، شادباش می‌گفت.
به هر روی، گاه رسم چنین بود که آن شخص خوش‌زبان پشت در می‌ایستاد و ضربه‌ای آرام به در می‌زد. اعضای خانه می‌پرسیدند: «چه کسی هستی؟» او پاسخ می‌داد: «تندرستی». می‌پرسیدند: «با خود چه آورده‌ای؟» او می‌گفت: «شادی و خوشبختی». آنگاه بود که در را باز می‌کردند و مرد خوش‌زبان را به درون خانه دعوت می‌کردند و او نوروز را شادباش می‌گفت.
این آیین زیبا اکنون چه‌بسا فراموش شده باشد یا رد پای آن را تنها در برخی از شهرها و روستاها بتوان دید. با این همه، آیینی است که با همه‌ی سادگی‌اش نشان از دریافت و فهم ژرفی دارد که ایرانیان برای «سخن» می‌شناختند و آن را گرامی می‌داشتند. باور همگان چنین بود که گفتن شادباش نوروزی از زبان کسی که به پاکی و مهربانی و خوش‌زبانی آوازه دارد، سال را از آنچه هست نکوتر و دلخواه‌تر می‌سازد. آن‌ها هر کسی را شایسته‌ی گفتن شادباش سال‌گشت و رسیدن نوروز نمی‌دانستند و با سپردن این کار به کسی که به نیک‌رفتاری و انسان‌دوستی شناخته می‌شد، رفتار پسندیده‌ی او را ارج می‌گزاردند و گرامی می‌داشتند. همین نشانه‌های کوچک، گواه ارزش نوروز در چشم و دل ایرانیان است و اهمیت والایی که این جشن باستانی در ایران دیروز و امروز دارد.یاری‌نامه:
– کتاب «نوروز چیست؟»- غلام‌محمد محمدی، 1394؛
