درخت سرو کهنسال در محلهی زرتشتینشین نصرتآباد، در بخش شاهدیهی یزد، با پیشینهای نزدیک به ۳۰۰ سال، به تازگی در فهرست یادگارهای طبیعی ملی ایران به ثبت رسیده است. این سرو بلندبالا که در کنار قناتی و در باغی تاریخی کاشته شده، امروزه در دل یک جایگاه نیایشی قرار دارد. این رویداد، نشانهای از پیوند ژرف فرهنگ ایرانی با درخت و زیستبوم است، پیوندی که در باورهای زرتشتیان نمود آشکاری دارد.
درخت در آیین زرتشتی؛ نشانهی زندگی و راستی
در جهانبینی زرتشتی، درخت نماد زندگی، پاکی، راستی و باروری است. سرو، مورد، چنار و انار از درختانیاند که هم در خانهها و باغها، و هم در جایگاههای نیایشی زرتشتیان دیده میشوند. نگاه زرتشتیان به درخت، نگاهی همراه با مهر و پاسداری است.
سرو؛ نماد پایداری در فرهنگ ایرانزمین
سرو از دیرباز در فرهنگ ایرانی جایگاهی بلند داشته است. سرو را نشانهای از ایستادگی، آزادگی، سرسبزی و مهر میدانستند. سرو نصرتآباد نیز با شادابی و استواری خود، بازتابی از این نگرش کهن است؛ درختی که از دل خاک کویر سر برآورده و با شاخسارهای سرسبز خود، راز زندگی را فریاد میزند.
نگاه ایرانیان کهن به زیستبوم
در ایرانِ کهن، زمین، گیاه، آب و روشنایی، از بنیادهای ارزشمند زندگی به شمار میرفتند. آلودن زمین یا آسیب رساندن به گیاهان، گناهی بزرگ بود. هر انسان خود را نگاهبان این جهان زنده میدانست. زرتشتیان نیز بر همین پایه، همواره زیستبومدوست و طبیعتیار بودهاند.
قنات، درخت، آتشکده؛ سهگانهی زندگی در فرهنگ زرتشتی
نزدیکی سرو نصرتآباد به قنات و آتشکده، نگارهای از هماهنگی زندگی در بین زرتشتیان را نمایان میکند. قنات، آب و زندگی را میآورد، درخت، سرسبزی و جانبخشی را، و آتشکده، روشنایی و نیایش را. این سهگانه، راز زیستن در میانهی کویر را میسازد.
یادگار طبیعی؛ فراتر از زیبایی
درخت سرو نصرتآباد تنها یک درخت کهن نیست. آنچه ارزش آن را دوچندان میکند، جایگاه فرهنگی، دینی و زیستبومی آن است. این ثبت ملی، یادآور آن است که نگهداری از چنین یادگارهایی، نگهداری از ریشههای هویتی ماست.
روستاهای زرتشتی؛ نمونهای از همزیستی با طبیعت
در جایجای ایران، روستاهای زرتشتینشین همچون نصرتآباد، نشانههایی از زندگی در هماهنگی با طبیعتاند. درختان کهن، پاکیزگی محیط، آداب کشاورزی همدل با خاک و آب، و پرهیز از آسیب رساندن به زیستبوم، همگی جلوههایی از این فرهنگ هستند.
زرتشتیان، نگاهبانان همیشگی طبیعت
از روزگاران دور تا به امروز، زرتشتیان پاسداران خاموش ولی پیگیر زیستبوم بودهاند. نگاه آنان به زمین، نگاهی پرمهر و نگهدارانه است. سرو نصرتآباد، نه تنها درختی کهن، که نمادی از پایداری این فرهنگ زیستدوست است. در دنیایی که طبیعت بیش از همیشه آسیبپذیر شده، این فرهنگ، درسی برای امروز و فردای ماست.