پژوهشگران به سنگ‌نوشته‌ای ساسانی در نکوهش مهر دروجی (پیمان‌شکنی) در مرودشت فارس دست یافتند.
به گزارش امرداد، ابوالحسن اتابکی، پژوهشگر تاریخ از کشف سنگ‌نوشته‌ای در دامنه کوهستان‌های مرودشت خبر داد که در آن «مهر دروجی/ پیمان شکنی» نکوهش شده است. این سنگ‌نوشته با درونمایه‌ای اندرزگونه، از نمونه‌های کمیاب در میان سنگ‌نوشته‌های ساسانی به شمار می‌رود و در راستای اندیشه‌های ایزد مهر (میترا) و آموزه‌های پرهیز از پیمان‌شکنی نگاشته شده است.
به‌گفته‌ی اتابکی در باورهای ایران باستان، «مهر دروجی» یکی از بزرگ‌ترین گناهان شمرده می‌شد؛ گناهی که سبب جدایی میان مردمان و تباهی سرزمین‌ها می‌شد. به‌گونه‌ای که بدعهدی، خشم ایزد مهر را در پی دارد و به نابودی آن سرزمین خواهد انجامید. در آیین زرتشتی نیز پافشاری شده که بهدینان نباید مرتکب مهر دروجی شوند، چه در ارتباط با هم‌کیشان و چه با بیگانگان. حتا پیمانی که میان اهورامزدا و اهریمن بسته شده، نباید شکسته شود؛ چرا که ایزد مهر، پاسدار آن است.
وی افزود: فردی که مرتکب مهر دروجی شود یا سوگند دروغ بخورد، همانند کسی است که از اوستا و زرتشت روی‌گردان است. اگر در شهری داوری به‌دروغ حکم دهد و مرتکب پیمان‌شکنی شود، نعمت‌های طبیعی از آن دیار دریغ خواهد شد؛ باران کمتر خواهد بارید، درمان کمتر اثر خواهد کرد و …
این مورخ همچنین به «مهریشت» اشاره کرد و گفت: در این بخش از اوستا آمده که هشت ایزد به همراه ایزد مهر، بر فراز کوه‌ها و برج‌ها همچون نگهبانان نشسته‌اند و پیمان‌شکنان را می‌نگرند و با کسانی که نظم اخلاقی (اشه) را برهم می‌زنند، مقابله می‌کنند. در سرزمین پهناور ایران با قومیت‌های گوناگون، تنها از راه تقدس عهد و پیمان و نکوهش پیمان‌شکنی، ساختار اجتماعی پایدار میان شاهان، کشاورزان، جوامع کوچ رو، بازرگانان و صنعتگران برقرار می‌شد و این در حالی بود که اگر کسی مهر دروجی می‌کرد، برای اثبات حقانیتش به آزمایش آب (رفتن در زیر آب در فاصله معین)، آزمایش سوگند (خوردن آب گوگرد) و آزمایش «ور» (ریختن مایعات یا فلز گداخته بر روی سینه او و گذر از آتش) تن می‌داد و این قوانین سخت‌گیرانه نشان می‌دهد که عهد و پیمان چه جایگاه بالایی در میان ایرانیان باستان داشته است.
این زبان‌شناس درباره واژه «مهر دروج» در زبان فارسی میانه گفت: این واژه از نظر لغوی به معنای «دشمن ایزد مهر» یا «کسی که به ایزد مهر دروغ می‌بندد» است. از نگاه اخلاقی نیز به مفهوم پیمان‌شکنی میان «انسان و خدا»، «دو دوست»، «دو هم‌کیش»، «دو همکار» و حتی «زن و شوهر» آمده است.
ابوالحسن اتابکی در ادامه گفت: نام میترا یا ایزد مهر نخستین‌بار در گل‌نبشته‌ی «نوزی» ناحیه بغازکوی آسیای صغیر به همراه ایزد ورونا و درباره‌ی پیمان‌نامه‌ای میان پادشاهان هیتی و میتانی آمده که برای پایداری این «پیمان‌نامه» از این ایزدان درخواست یاری شده است. نام ایزد مهر در ایران باستان نخستین‌بار در سنگ‌نوشته‌های اردشیر در شوش و همچنین سنگ‌نوشته اردشیر سوم در تخت‌جمشید نگاشته شده است.
او افزود: در هند نیز در متون ودایی، ایزد «میتره» همتای ایزد ایرانی میترا به‌عنوان خدای عهد و پیمان شناخته شده است. البته ایزد مهر یا میترا در ایران باستان وظایف گوناگونی بر دوش داشته است؛ از جمله خدای فروغ و روشنایی، ایزد مهر و دوستی، خدای عدالت، حامی جنگاوران آریایی، پاسبان چراگاه‌های (:مراتع) جامعه‌های کوچ‌رو و خدای پیمان‌های زناشویی.
این پژوهشگر در پایان یادآور شد: دستیابی به این سنگ‌نوشته‌ی ارزشمند از دوره‌ی ساسانی، گواهی بر برتری اندیشه‌های اخلاقی ایرانیان باستان و قوانینی است که در پرتو نظم اجتماعی نمود پیدا می‌کند.
