شهرداری نوشآباد چشم طمع به گسترهی ارزشمند عشقآباد در دشت کاشان دوخته است و بیم آن میرود با تفکیک زمین و خاکبرداری دوباره، برای ساخت یک شهرک صنعتی در این گستره خیز بردارد.
عشقآباد یکی از گسترههای پنهان و دستنخورده در جنوب شهر باستانی نوشآباد در دشت کاشان است. گسترهای بسیار ارزشمند که در ۳ کیلومتری آن تپه گورستانی از دورهی نوسنگی، جای دارد که البته این گستره هم بهدلیل فعالیتهای انسانی بهشدت آسیب دیده و بخش روییِ آن کاملا از میان رفته است. باستانشناسان بر این باورند که مساله خاستگاه و الگوی زندگی یکجانشینی و تولید خوراک در این بخش مرکزی ایران درحالی بهدلیل از دسترفتن محوطهها و کمبود مدارک و شواهد باستانشناختی بیپاسخ مانده که شهرداری نوشآباد یکی از مهمترین ذخیرهگاههای علمی – تاریخی مرکز ایران را برای ساخت یک شهرک صنعتی، نشانه گرفته است.
بهگزارش ایلنا، دشت کاشان در منطقه مرکزی ایران از دشتهای رسوبی مرکز ایران است که با توجه به قابلیتهای زیستمحیطی و موقعیت راهبردیاش که میان دو ساختار زمینشناختی یعنی کوههای مرکزی و کویر مرکزی ایران قرار گرفته، دارای آثار و استقرارهایی از دوره نوسنگی میانی تا عصر حاضر را در خود جای داده است.
با این حال در سالهای گذشته بسیاری از گسترههای تاریخی که مراحل ابتدایی زندگی یکجانشینی مبتنی بر تولید خوراک را مشخص میکند در اثر فعالیتهای انسانی در دشت کاشان از میان رفتهاند.
با اینحال، کارشناسان و کنشگران میراثفرهنگی همچنان باور دارند یکی از جاهایی که دارای شواهد محکمی از استقرارگاههای تاریخی و پیش از تاریخ ایران در منطقه مرکزی ایران است محوطههایی هستند که در شمال، جنوب، شرق و غرب شهر تاریخی نوشآباد جای دارند.
یکی از کارشناسان میراثفرهنگی در نوشآباد در اینباره گفت: در شرایطی که باستانشناسان در منطقه مرکزی ایران با بحران دادهها و اطلاعات علمی دستوپنجه نرم میکنند محوطههای باستانی در نوشآباد در اثر فعالیتهای انسانی و برای ساخت شهرکهای صنعتی و کارگاههای مزاحم از سوی شهرداری نوشآباد یکی پس از دیگری نابود میشوند.
او با پافشاری بر اهمیت محوطههای تاریخی پیرامون نوشآباد ادامه داد: در شمال نوشآباد محوطهی ارزشمند و تاریخی فیضآباد جای دارد که باستانشناسان هماکنون درحال انجام هشتمین فصل از کاوشهای خود در این گسترهی باستانی هستند. در جنوب نوشآباد محوطه عشقآباد واقع شده که بهنظر میرسد با توجه به راههای ارتباطی زیرزمینی نوشآباد، این محوطه نیز همانند فیضآباد پشتِبام یک شهر تاریخی مدفون شده باشد.
این کارشناس با اشاره به اینکه با وجود ادعای شهرداری نوشآباد که در این محوطه گمانهزنیهای باستانشناسی انجام شده، تاکنون هیچ گمانهزنی و کارشناسی دقیقی از این محوطه ارزشمند تاریخی صورت نگرفته است، گفت: اکنون بیم آن میرود که شهرداری نوشآباد با تفکیک زمین و خاکبرداری دوباره با لودر این محوطه باستانی را برای ساخت یک شهرک صنعتی برای همیشه از میان ببرد.
وی افزود: اهمیت پراکندگی گسترههای تاریخی نوشآباد انکارشدنی نیست در محوطهی شمالی نوشآباد که دکتر جاوری درحال کاوش است تمدن ایلخانی و آثار و شواهد باستانشناسی پیش از ایلخانیان یافت شده و محوطه عشق آباد نهتنها در نقطه مقابل محوطه فیضآباد قرار دارد که در 3 کیلومتری تپه قبرستان که دارای آثار و استقرارهایی از دوره نوسنگی میانی تا عصرحاضر است، جای گرفته است.
بهگفتهی این کارشناس میراثفرهنگی، در محوطه عشقآباد درحالی با پراکندگی سفال و متعلقات آثار دورههای گوناگون تاریخی روبهرو هستیم که شهرداری نوشآباد با اینکه از میراثفرهنگی استعلام گرفته بود و با نظر منفی میراثفرهنگی روبهرو شده بود با لودر به جان این گسترهی تاریخی افتاد و سفالهای و شواهد تاریخی این محوطه را زیر و رو کرد. این درحالی است که پیشتر نیز سایت تاریخی الاغبند در گوشهی شرقی نوشآباد و در 2 کیلومتری گسترهی عشقآباد، در زمانی که زهرا ساروخانی درحال تهیه پرونده ثبتی آثار آن بود از سوی شهرداری نوشآباد برای شهرکسازی نابود شد و از میان رفت.
به باور وی، سایتهای پراکنده و دروازههای ورودی نوشآباد، زندگی، تمدن و وسعت این شهر تاریخی را نشان میدهد. در گسترهی تاریخی فیضآباد نیز قرار بود با ساخت گورستانِ امامزاده آن، توسعه پیدا کند که دکتر جاوری و زهرا ساروخانی بلافاصله به این محوطه رفتند و با ثبت این محوطه آن را نجات دادند اما شهرداری نوشآباد اینبار به جان محوطه تاریخی عشقآباد افتاده و یکبار با لودر محوطه را قلع و قمع کرد که یگان حفاظت میراثفرهنگی فعالیتهایش را متوقف کرد. با این حال هنوز نگرانیها نسبت به ویرانیهای دوباره این محوطه از سوی شهرداری وجود دارد.
محمدجواد عبدلی، فرنشین (:رییس) اداره میراثفرهنگی آران و بیدگل در رابطه با تعرض و ویرانیهای این سالهای شهرداری نوشآباد در گستره تاریخی عشقآباد به ایلنا گفت: گسترهی عشقآباد بیش از 40 هکتار است. در گزارش کارشناسی اولیه با توجه به آثار موجود در سطح محوطه، استان با تغییر کاربری زمینهای این محوطه برای ساخت شهرکصنعتی مخالفت کرده بود.
او گفت: با این حال وقتی شهرداری نوشآباد فعالیت عمرانی را در این محوطه آغاز کرد همکاران ما در همان زمان در محوطه حضور داشتند و فعالیت شهرداری را متوقف کردند.
عبدلی تاکید کرد: برپایهی پیگیریهای صورت گرفته و برپایهی گفتههای شفاهی کارشناسان شهرداری نوشآباد در محوطهی عشقآباد گمانهزنیهای باستانشناسی انجام شده و قرار شده اگر مستنداتی دارند به ما ارایه بدهند تا کارشناسی دقیقتر صورت بگیرد هماکنون هم کار شهرداری متوقف شده و اینگونه نیست که محوطه را شخم زده و یا زیر و رو کرده باشند.
مدیر اداره میراثفرهنگی آران و بیدگل در پاسخ به این پرسش که چرا شهرداری با استعلام از میراثفرهنگی و پاسخ منفی اقدام به خاکبرداری در محوطه کرده است گفت: آنگونه که شهرداری نوشآباد اعلام کرده است در طرح جامع شهری، کارگاهی از قبل تعریف شده و بههمین دلیل آنها دست به این اقدام زدهاند. با این حال ما در آغاز کار، کار آنها را متوقف کردیم و اگر گمانهزنی باستانشناسی انجام نشده باشد این گروههای باستانشناسی هستند که باید به محوطه آمده و با بررسیهای باستانشناختی نظر قطعی را اعلام کنند.
عبدلی درحالی از جزییات طرح شهرداری اظهار بیاطلاعی کرد که به گفتهی او در استعلام شهرداری نوشآباد، به موضوع ساخت شهرک صنعتی اشاره شده بود.
عبدلی تاکید کرد: حتی اگر شهرداری بخواهد شهرکصنعتی بسازد، درصورت گمانهزنی باستانشناسان و تاریخی بودن گسترهی عشقآباد، شهرداری حق ندارد دستاندازی کند و تغییر کاربری دهد.