کوشک چهلستون سرهنگ‌آباد در حسرت مرمت

 ساختمان چهل ستون سرهنگ آباد سازه‌ای ییلاقی و تابستانی است که در روستایی به همین نام از توابع دهستان سفلای زوار، در 76 کیلومتری شرق اردستان از شهرستان‌های استان اصفهان جای دارد، باارزش‌ترین بنا در این مجموعه است که به سبک چهلستون اصفهان در دو طبقه ساخته شده ولی دیگر نشانی از کاخ ندارد و تنها ویرانه‌ای است.
کوشک یا کاخ و یا شکارگاه سرهنگ آباد توسط سهام السلطنه عرب عامری در حدود سال 1299 مهی(:قمری) مصادف با دوره ناصرالدین شاه قاجار برای پذیرایی از شاهزاده‌های قاجاری ساخته شده است. ایل عامری در گذشته به نظم طرق و حفظ كاروانیان در حاشیه کویر مرگزی ایران از اصفهان و یزد تا کرمان و خراسان می‌پرداختند .
این کاخ که همانندی بسیاری به چهل ستون اصفهان و باغ عفیف آباد شیراز دارد، شامل تالاری با ترکیبی از سازه‌های خشتی، آجری و چوبی و تزیینات نقاشی، آیینه‌کاری و نقاشی پشت شیشه و قراول‌خانه، حمام، برج‌های دیده‌بانی، اصطبل، آسیاب است. کاخ سرهنگ آباد در گذشته دارای دو فضای باز اصلی بوده که امروزه بقایائی از آنها برجای مانده که یکی از آن‌ها به فرم حیاط مرکزی بوده است و ورودی اصلی، اتاق‌های اندرونی، حمام مجموعه و اصطبل و یکی از وجوه عمارت چهلستون در پیرامون آن قرار داشته اند و در میان آن یک حوض و دو باغچه جای داشته است، دومین فضای باز، باغ مجموعه بوده است که در دو سوی آن، عمارت بادگیر و چهلستون قرار داشته اند. در طراحی این مجموعه کوشش شده بود که بهترین چشم‌اندازها به کوه‌های پیرامون و فضاهای سبز وجود داشته باشد.
این کاخ دارای سقف‌های چوبی و تزئینات سنگی شبیه به آنچه در عالی‌قاپو و چهل‌ستون دیده می‌شود، است. گچبری‌های این کاخ در نوع خود بی‌مانند است. آیینه‌کاری‌های مجموعه و نقاشی‌های موجود و نقش چوب‌ها از منبت و معرق تا تراش سنگ‌های کاخ به گونه‌ای زیبا در بنا استفاده شده است. همچنین این کاخ دارای 20ستون سنگی است و 3 ایوان جنوبی، شرقی و غربی این بنای با شکوه با نمای سنگی زیبا به ترتیب مشرف به رودخانه و چمنزار و کوهستان است. سقف‌ها با بهره‌گیری از تیرک‌های چوبی که دارای روکش فلزی هستند پوشانده شده و حجاری‌های بسیار ماندگاری نیز روی سنگ‌های مرمر این مجموعه به یادگار مانده است.
ریزش سقف‌ها، ترک‌های عمیق دیواره‌ها، شکسته شدن پنجره‌ها، نابودی سنگ‌های تزئینی، فروریختن بخش  مهمی از ستون‌های اصلی عمارت، نبود حفاظت لازم، مرمت نکردن اثر، نبود سقف مناسب در برخی قسمت‌ها بخشی از شرایط نامناسب کنونی این اثر تاریخی است.
محمدرضا  صدوقی مدیر میراث فرهنگی شهرستان  اردستان به باشگاه خبرنگاران جوان؛ در باره‌ی شوند(:علت) مرمت نکردن این اثر تاریخی گفت: ما خواهان مرمت و بازسازی اثر هستیم؛ اما به شوند اینکه مالک خصوصی دارد اجازه مرمت به ما نمی‌دهند و مانع این کار هستند. سه دانگ این اثر به نام آقای تقی‌زادگان است  و سه دانگ دیگر آن به ورثه روانشاد عامری رسید.
برای تزیینات دیوارهای خارجی بنا هم مانند دیوارهای داخلی از گچ بری، آینه کاری، خطاطی، حجاری و مجسمه سازی استفاده شده است. چگونگی بهره‌گیری از مصالح و ترکیب بندی آنها هم به تزیین بنا کمک بسیار کرده است.
برخی مصالح به کار رفته در این بنا مانند سنگ مرمر شفاف، ستون‌های رنگی و پایه‌های چوبی ستون‌ها با الاغ و قاطر شتر از فرسنگ‌ها دور به سرهنگ آباد حمل شده اند. ستون‌های چوبی آن از قصبات شهرستان اردستان، به وسیله شتر به آن جا حمل شده است. ستون‌های رنگی و مرمرهای زیبای آن را از معادن پیرامون یزد استخراج و بار شتر کرده و به محل باغ آورده اند، هم چنین از مصالح موجود در محل مانند خاک و سنگ استفاده زیادی در ساخت بنا شده است.
در بازدید مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در امرداد ماه 1395 از مجموعه کاخ چهلستون سرهنگ آباد و اختصاص اعتبار ۴ میلیارد ریال از محل اعتبارات ملی، بنا بود کار مرمت و بازسازی این مجموعه تا پایان سال ۹۵ آغاز شود.

کاخ یا کوشک و یا شکارگاه سرهنگ‌آباد در سال 1355 خورشیدی ازسوی وزارت فرهنگ و هنر با شماره 1278 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

فرتور از پوریا خلیلی است.

0114