از میان دولت‌های نیرومند جهان باستان که کورش بزرگ برانداخت، تنها مصر برجای مانده بود. درگیری کورش در شمال خاوری ایران و سپس کشته شدنش در نبرد با ماساژت‌ها، برنامه‌ی او برای تاختن به مصر را به پسر و جانشینش کمبوجیه سپرد. کمبوجیه مصر را گشود و در ۵۲۲ پیش از میلاد آهنگ بازگشت به ایران کرده، کسی به نام آریاند یا آریاندس را به ساتراپی مصر گمارد و از این سرزمین بیرون آمد. در این لشکرکشی، داریوش هم همراه کمبوجیه و نیزه‌دار او بود. کمبوجیه در شام بود که خبر شورش گئومات مغ را شنید و سپس درگذشت و داریوش و دیگران به ایران بازگشتند و گئومات را برانداختند و سرانجام داریوش به پادشاهی رسید.
با آغاز پادشاهی داریوش سرزمین‌های بسیاری سر به شورش برداشتند، ولی مصر یکی از این سرزمین‌ها نبود و همچنان پیرو ایران ماند. تا اینکه خبرهایی از ناخرسندی مصریان به گوش داریوش رسید. این ناخرسندی‌ها آشوبی به پا کرده بود و می‌رفت که کار مصر بالا بگیرد. مصری‌ها فرمانروایی آریاندس را دادگرانه نمی‌دیدند. از دیگرسو نشانه‌هایی از خودسری آریاندس هم آشکار شده بود و گویا او در اندیشه‌ی جداسری افتاده بود. داریوش به تنِ خویش در پاییز ۵۱۷ پیش از میلاد به مصر رفت. آریاندس را برکنار نمود و به گناه انجام کارهایی که از آن خیانت به پادشاه برداشت می‌شد، یا رفتار ناشایست با مصریان یا آمیزه‌ای از هر دو، کشت. درباره‌ی آریاندس باید گفت که او مرزهای ایران را تا اوسه‌پریدِس (بن‌غازی در لیبی کنونی) گسترده بود و در لشکرکشی داریوش به اروپا هم برای او نیروهایی گسیلانده بود.
داریوش در مصر شیوه‌ای را پیش گرفت که یادآور کردار کورش بزرگ بود، از مصریان دل‌جویی نمود، کاهنان مصری را نواخت، در آیین‌های آنان همراهی جُست و به خدایانشان ارج نهاد و برای ایشان نیایش‌گاه‌هایی پی‌ریخت، از خزانه‌ی شاهی برای یاری به آیین‌های مصریان پولی پرداخت کرد. همچنین راه‌های بازرگانی مصر را بازسازی نمود و رونق را به این سرزمین بازگرداند. همچنین ایرانیان به مصری‌ها شیوه‌ی ساخت کاریز را آموختند. این رفتار نیک داریوش دل‌های مصریان را نرم ساخت و ناخرسندی ایشان را از میان برد. همچنین این نیک‌رفتاری‌ها صنعت‌کاران مصری را برای کوچ به ایران و همراهی جُستن در ساخت‌وسازهایی چون تخت جمشید می‌انگیزاند. صنعت‌گران مصری‌ای که به ایران می آمدند در زرگری، کار با چوب و آراستن دیوارها چیره‌دست بودند. همچنین خردمندان مصری‌ای رایزنی و همراهی با داریوش را برگزیده بودند.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «فرمانروایی داریوش بزرگ بر مصر» به قلم اردلان کوزه‌گر که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی ششم (تاریخ و باستان‌شناسی) شماره‌ی 450 امرداد بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 450 از دوشنبه، 20 دی‌ماه، 1400 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
