بررسی «نقش آموزش تاریخ در کتاب‌های درسی» عنوان نخستین نشست از سلسله نشست‌های نوا (نشست‌های واکاوی‌های امرداد) است که در واپسین دوشنبه‌ی اردیبهشت‌ماه (سی‌ام اردیبهشت) از سوی هفته‌نامه‌ی امرداد با همکاری خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
در گزارش پیشین نشست نوا، با عنوان «تاریخ و فرهنگ ایرانی با خون دل خوردن نیاکانمان به ما رسیده است» بخش سخنرانی دکتر عباس پرتوی‌مقدم (هموند هیات‌علمی دفتر تالیف کتاب‌های درسی)، حشمت‌الله سلیمی، (کارشناس ارشد تاریخ و کارشناس گروه تاریخ دفتر تالیف کتاب‌های درسی)، دکتر طوبی فاضلی‌پور (استاد تاریخ دانشگاه علامه‌طباطبایی) و فاطمه آهنگری (دبیر تاریخ و دبیر اجرایی نظارت و بازرسی گروه‌های آموزشی اداره‌کل آموزش و پرورش تهران) و بخش دوم گزارش و گفتمان دکتر طوبی فاضلی‌پور با عنوان «نگرش و نگارش سنتی باید در کتاب‌های درسی تاریخ دگرگون شود» آورده شد.
آنچه در پی می‌خوانید بخش سوم گزارش و گفتمان دکتر عباس پرتوی‌مقدم (هموند هیات‌علمی دفتر تالیف کتاب‌های درسی) از سخنرانان نشست در میز گفتاورد است. گفتمان دیگر سخنرانان این نشست را در روزهای آینده در تارنمای امرداد دنبال کنید.
دکتر عباس پرتوی‌مقدم (هموند هیات‌علمی دفتر تالیف کتاب‌های درسی) با اشاره به اینکه ما در دگرگونی‌های تازه از گروه زبده‌ای که با تجربه‌ترین آموزگاران بودند و در بهترین دانشگاه‌ها تحصیلات عالی دانشگاهی داشتند بهره بردیم گفت: کمتر پیش آمده که گروه تالیف و برنامه‌ریزی به این شکل آموزش و پروشی باشند؛ ما کوشیدیم تا با انگیزه‌ترین، با تجربه‌ترین دلبسته و دلسوز‌ترین آموزگاران را در این گروه گرد هم بیاوریم. شاید باورش سخت باشد که بگویم قرارداد نوشتن یک کتاب درسی که نزدیک به 9 ماه به درازا می‌کشد کمتر از نوشتن یک درس در کتاب‌های کمک آموزشی است از این‌رو هیچ انگیزه‌ی مادی‌ای پشت نوشتن کتاب‌های درسی از سوی گروه تالیف نیست.
وی افزود: از سویی گروه تالیف تازه با وجود برخی محدودیت‌ها در حوزه‌ی سیاسی، اجتماعی و اداری که همیشه وجود داشته و دارد همه‌ی کوشش خود را به کار برد تا کتاب تاریخ پایه‌ی دهم را به دوره‌ی ایران باستان به دلیل اهمیت آن ویژه کند. یادمان باشد که تا 10 سال پیش نمی‌شد نامی از کورش یا داریوش در کتاب‌های درسی آورد. نگاه نویسندگان کتاب‌های درسی تازه به تاریخِ ایران نگاهی علمی است و به باور این نویسندگان تاریخ ایران از روزگار باستان تا کنون تاریخی پیوستار است و نمی‌توان آن‌را از هم جدا کرد. هم کسانی که ایران‌ستیزی و اسلام‌ستایی می‌کنند و هم کسانی که اسلام‌ستیزی و ایران‌ستایی می‌کنند لبه‌ی دو قیچی هستند که هویت ایران را از میان می‌برند و بر لب شاخ نشسته و دارند بُن را می‌برند. فرهنگ ایرانی و اندیشه‌ی ایرانشهری مانند زنجیر و نخ تسبیح تاریخ ایران است و دولت‌ها و حکومت‌ها دانه‌های این تسبیح هستند از این رو ما در درازای تاریخ بارها و بارها دچار گسست سیاسی شده‌ایم اما هرگز دچار گسست فرهنگی نشده‌ایم. با همین نگاه گروه تالیف تازه‌ی کتاب درسی تاریخ، دوره‌ی اسلامی را تعریف کردند که چگونه ایرانیانی که مسلمان شدند کوشیدند هویت و گذشته‌ی تاریخی خود را فراموش نکنند (چنانکه مصریان تمدن مصر را به فراموشی سپردند)، بر همین پایه نقش زبان فارسی، دیوان‌سالاری ایرانی و تداوم فرهنگی در این دوره تعریف شده است.
پرتوی‌مقدم در دنباله گفت: تا آنجا که توانستیم کوشیدیم پایه‌های علمی و آموزشی را به ویژه در کتاب‌های تاریخ پایه‌ی دهم و یازدهم رعایت کنیم. در کتاب دوازدهم (تاریخ معاصر ایران) به دلیل ملاحظه‌های سیاسی گروه تالیف جاهایی زیر بار نرفت ولی به دلیل همین ملاحظه‌ها اجازه دادیم که درس‌هایی از کتاب‌های نوشته شده‌ی پیشین در این کتاب آورده شود ولی از جایگاه علمی خود کوتاه نیامدیم چون به باور ما تاریخ موثر تاریخ علمی است، نه تاریخی است که در آن شخصیت‌ها و رخدادها سیاه یا سفید و صفر یا صد دیده شود.
وی در پایان با اشاره به اینکه بسیاری از نقدها را می‌پذیرم و بی‌گمان این کتاب‌ها کاستی‌هایی دارند چون در این رویکرد تازه ما الگو نداشتیم و در جاهایی از منابع تاریخی خارجی بهره بردیم گفت: شوربختانه کنکور آموزش، یادگیری و تربیت دانش‌آموزان را به بی‌راهه برده است. خانواده‌ها و دانش‌آموزان در روزگار کنونی بیش از هر زمان دیگری سرمایه و وقت خود را برای آموزش هزینه می‌کنند ولی این هزینه برایندی همچون برانگیختن شوق یادگیری در دانش‌آموزان نداشته که البته بخشی از این کاستی به کتاب‌های درسی باز می‌گردد. البته باید گفت تا نگاه و برداشت ما که نگاهی همگانی است از آموزش تنها خواندن و از بر کردن و آزمون دادن باشد و یادگیری برابر با میزان از بر کردن واژه به واژه‌ی متن باشد اگر بهترین کتاب‌های درسی هم نوشته شود آموزش به سرانجامی نخواهد رسید.
یک پاسخ
عالی بود
یک دیدگاه منصفانه