بخشی از آثار گرانبار حجت شکیبا با نام «نمایشگاه عشق به تاریخ و فرهنگ ایران» در تالار فرهنگسرای نیاوران از روز آدینه 22 فروردین به نمایش درآمد.
نخستین باری نیست که دستآفریدههای شکیبا نقاش برجسته ایرانی به نمایش گذاشته میشود ولی نخستین بار است که مجموعهای از برگزیدههای خود هنرمند به نمایش درمیآید که نشانگر تکامل هنری هنرمند در درازای زندگی هنریش و ادامهدار بودن کاری هنری وی است.
دستآفریدههای شکیبا در این نمایشگاه در پنج حوزه بخشبندی میشوند؛ یکی از ارزندهترین بخشها ایران باستان است که پافشاری وی بر روی روزگار هخامنشیان است. بخش دویم دوره مولانا یا عرفان نام دارد که گوهره اصلی نقشها مولانا و شمس البته به عارفان دیگر نیز توجه شدهاست. بخش دیگر در پیوند با دوره قاجار است که بیشتر به نقش زن در تاریخ در جایگاه بالاتری پرداختهاست و از نوآوریهای استاد شکیبا در نگارگری ایران بهشمار میآید.
شاهنامه نیز از بخش ارزنده دستآفریدههای شکیبا است که شخصیتهای نامدار و برجسته تاریخ ادبی ایران مانند رستم، سیاوش، سهراب نمایان است. واپسین بخش هنری که هنوز در حال رساگرداندن است و شکیبا آن را «شادوران» نامیده است دورانی که در هنگامهی عکاسی از یک دریاچه به آن رسید، شکیبا آن را پیامی درونی یافت و به پرورش آن در نقاشیهایش پرداخت.
علی اکبر عبدالرشیدی پیشکسوت مجری رادیو، روزنامهنگار
علیاکبر عبدالرشیدی در جایگاه مجری برنامه اجرایی نمایشگاه در بین سخنانش گفت که گاهی افتخار داشتم در کارگاه وی شاگردی کردهام. به یاد دارم یک بار تابلویی که از دورنمای ونیز را کشیده بودم، به وی نشان دادم استاد پس از نیم نگاهی به تندی پاسخ داد این که ایران نیست و من آن هنگام دانستم که شکیبا در اندیشه خود در پی چه چیزی است.»
درگوشهی تالار ورودی، تابلو چهره بانویی که با مداد طراحی شده و عکسهایی از جوانی استاد شکیبا و زنده یاد جمشید مشایخی در تالار آینه کاخ گلستان، همچنین تابلوی نامدار کمالالملک و طراحی آغازین از تالار آینه به نمایش گذاشته شدهاست. عکسها بخشی از پشت صحنه فیلم «کمالالملک» که چند روز پیش نیز از تلویزیون به نمایش درآمد و داستان زندگی استاد غفاری نامدار به کمالالملک به کارگردانی «علی حاتمی» را نشان میداد. از آنجایی که هنگام ساخت فیلم نمیشد به اصل اثر دست پیدا کرد، استاد شکیبا طراحی تابلو تالار آینه را برعهده داشت و همچنین به زنده یاد جمشید مشایخی چگونگی به دست گرفتن قلم را آموخت.
شکیبا دراینباره گفت: «زنده یاد مشایخی برای یادگیری چند هنگامهای به کارگاه من آمد در همان زمان چهره همسرش (گیتی) را نیز طراحی کرد. اگر چه طراحی سادهای بود ولی من در خطها عشق میدیدم. پیشتر در مخزن من بود که هنگام برپایی نمایشگاه برآن شدم این تابلو سیاه قلم را خانوادهاش برگردانم.»
دکتر جواد مجایی، نویسنده رمان و منتقد هنری و روزنامهنگار پیشکسوت
دکتر جواد مجابی نویسنده، منتقد هنری درباره شکیبا و دستآفریدههایش چنین گفت: «من درباره شکیبا و دستآفریدههایش مقالههای گوناگونی نوشتهام. نکتهای که در شکیبا و آثارش بسیار پررنگ دید، شیفتگی شکیبا به ایران است همه آثار وی درباره ایران است، زنان ایران، مردان ایران، عرفان ایران و…
از نخستین نمایشگاه وی که در نگارخانه سیحون برپا شد به عنوان یک هنرمند برتر شناخته شد و پس از آن نیز نوآوریهای بسیاری داشتهاست و در هر بخشی نشانههای ایراندوستی وی آشکار است وی با ریزبینی در فرهنگ این سرزمین به بازنمایی آن پرداخته است.
هنگامی که میخواستم مقالهای درباره شاهنامه بنویسم به مینیاتورهای شاهنامه از سده شانزدهم تا به امروز را نگاه کردم. بیشتر آنها شبیه به هم بود ولی دستآفریدههای شکیبا دیگرگونهتر است زیرا شکیبا چکامه را خوانده ، روحش را درک کرده و چیزی که دریافت کرده با نوآوری کشیدهاست. در نگارههای داستان رستم و سهراب پیشتر خون، خشم و خشونت وجود دارد ولی شکیبا نگاه عارفانه و مهرورزانه داشتهاست. دستآفریدههای شکیبا اسناد معاصر هستند هنگامی که توجه به زنان چندان رایج نبود وی کوشش کرده بانوان تاریخ را مطرح کند. نگاه وی به بانوان نشانه ارزشگذاری وی به بخشی از جامعه است.»
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که شکیبا در هنگامهی نومیدی و دلزدگی به فرهنگ همچنان به نوآوری خود ادامه دهد و افزود دوران شکوفایی فرهنگ به سر نیامده و ادامه دارد؛ هیچکس نمیتواند برای فرهنگ چارچوب مشخص کند و دستآفریدههای شکیبا به عنوان ارزشمندترین اسناد فرهنگی امروز ما به فردای میهن سپرده خواهد شد.
عباس سجادی سرپرست فرهنگسرای نیاوران و مدیرعامل بنیاد آفرینشهای هنری نیاوران
عباس سجادی سرپرست فرهنگسرای نیاوران که خود استاد شعر و ادبیات و استاد سخنوری است؛ درباره دستآفریدههای شکیبا گفت: « ما بر روی دیوارهها نگارخانه نیاوران دستآفریدههایی را میآویزیم که گاهی نگران دیوارها هستیم زیرا دستآفریدهها از نگاه هنری بسیار سنگین هستند . دستمریزاد میگویم به مهرازان خردمندی که این بنای جاودانه را برپایه مهرازی ایرانی پدید آوردند.
به باور من هر کدام از این قابها پنجرهای به سوی فرهنگ و هنر هستند، ما را به تماشای باغی از معرفت و زیبایی میبرند و این بازمیگردد به فرهنگی که پشت این هنرمند بزرگ است.
فرهنگ و هنر نیاز به توجه دارد نخست از سوی مردم فرهنگمدار و سپس از سوی کسانی که حامیان این حوزه هستند.»
جواد بختیاری استاد بهنام خوشنویسی و نقاشی
جواد بختیاری استاد بهنام خوشنویسی و نقاشی نیز رای خود را درباره آثار شکیبا بیان کرد: «درباره شکیبا سخن گفتن سخت است هنرمندی که جانمایه وجودش سرشار از آفرینش بوده بدون هیچگونه چشمداشتی و فراتر از جغرافیا و نژاد و ملیت. ایران فرهنگی به دست فرهیختگان و اندیشمندانش سامان گرفته به عنوان ستون فقرات تاریخی که ما ایران مینامیمش. نقاشان تاریخ ایران نقش بهسزایی در پاسداری ایران فرهنگی داشتهاند. در دوره معاصر از جمله کسانی که جانمایه ایران فرهنگی را سامان دادند، استاد حجت شکیبا است بدون هیچ تبلیغ و خودنمایی. از هنرمند اثر است که میماند و اثر هنری است که به یک جامعه هویت میدهد.
دو ویژگی شکیبا را برجسته کرده است یکی شیفتگی به ایران و دیگری پیوستگی در کارش. گاهی هنرمندی در چند سالی هیجانی دارد و سپس خاموش میشود ولی ما هر سال شکیبا را کوشاتر از سال گذشته میبینیم. این موضوع بایستی سرمشق جوانان باشد پیوستگی در کار رمز پیروزی است.»
دو تن از خنیاگران شناخته شده نیز به هنرنمایی پرداختند و در پایان تابلو همسر زنده یاد جمشید مشایخی به فرزندش پیشکش شد و سپس همگی عکس یادگاری انداختند.
نمایشگاه «عشق با تاریخ و فرهنگ ایران» حجت شکیبا تا ٣٠ فرودین ماه سال ٩٨ در گالری شماره یک و دو بر پاست. دوستداران میتوانند برای بازدید از این نمایشگاه به جز روزهای تعطیل رسمی درج شده در تقویم ، در روزهای عادی از ساعت ١٠ الی ٢٠ به فرهنگسرای نیاوران بروند.
دستآفریدههای شکیبا در این نمایشگاه در پنج حوزه بخشبندی میشوند؛ یکی از ارزندهترین بخشها ایران باستان است که پافشاری وی بر روی روزگار هخامنشیان است. بخش دویم دوره مولانا یا عرفان نام دارد که گوهره اصلی نقشها مولانا و شمس البته به عارفان دیگر نیز توجه شدهاست. بخش دیگر در پیوند با دوره قاجار است که بیشتر به نقش زن در تاریخ در جایگاه بالاتری پرداختهاست و از نوآوریهای استاد شکیبا در نگارگری ایران بهشمار میآید.
شاهنامه نیز از بخش ارزنده دستآفریدههای شکیبا است که شخصیتهای نامدار و برجسته تاریخ ادبی ایران مانند رستم، سیاوش، سهراب نمایان است. واپسین بخش هنری که هنوز در حال رساگرداندن است و شکیبا آن را «شادوران» نامیده است دورانی که در هنگامهی عکاسی از یک دریاچه به آن رسید، شکیبا آن را پیامی درونی یافت و به پرورش آن در نقاشیهایش پرداخت.
الهام جامه بزرگ از دوستداران دستآفریدههای هنری شکیبا به هنگام بازدید از تالارها گفت: «استاد شکیبا همیشه برای من یادآور «حکیم فردوسی» بوده است همانگونه که زبان پارسی را وامدار فردوسی بزرگ هستیم، بیگمان مردم این مرز و بوم سدهها، تصاویر اساتیری تاریخ باستان و تمدن میهنشان را وامدار شیفتگی، نوآوری، هنر و کوششهای پیوسته استاد شکیبا خواهند بود.»
شکیبا کوشش کردهاست در نگارگریاش حس میهندوستی خود را به هر وسیلهای نشان دهد برای نمونه در نقش جواهرات بانوان پرچم ایران را با بهرهگیری از رنگها نمایان ساخته است.
کتابهای گوناگونی که از آثار استاد شکیبا به دست برادران میرباقری از خانه فرهنگ و هنر گویا به چاپ رسیدهاست برای دوستدارانش به نمایش گذاشته شد.
زنده یاد جمشید مشایخی و استاد شکیبا در تالار آینه در پشت صحنه فیلم کمالالملک
قرار براین بود پس از برپایی نمایشگاه پیش از درگذشت زنده یاد جمشید مشایخی از وی نیز دعوت شود به نمایشگاه بیاید تا هنر دست این هنرمند پیشکش خانواده شود.
داوود حیدری از هنرمند و گوینده پیشکسوت رادیو
نادر مشایخی و جواد مجایی
فرتور از مارال آریایی .
1364
یک پاسخ
درود و پایدار باشید هنرمند والا مقام ایران زمین و سپاس از گزارش وتصاویر زیبا