بررسی بخشی از گستره‌ی شهداد، به آشکار شدن مکان‌های ذوب فلز کهن انجامید که نشان‌دهنده‌ی یکجایی (:تمرکز) فعالیت‌های صنعتی در این بخش از منطقه است.
به گزارش ایسنا و به‌گفته‌ی روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری ، ثریا الیکای دهنو، سرپرست پروژه‌ی تکنولوژی فلزکاری کهن در جنوب شرقی ایران، با اشاره به فعالیت‌های پیشین صورت گرفته در گستره‌ی شهداد، حوزه کرمان را از دیدگاه صنعت فلزکاری کهن، دارای ارزش ویژه‌ای خواند که به شوند این موقعیت ویژه و شرایط زیست‌بومی، از کهن‌ترین مرکز‌های تولید مفرغ بوده است. وی در ادامه گفت: وجود معادن و گوناگونی تکنیکی و فنی آثار فلزی در عصر مفرغ، گویای پیشرفت صنعت فلزکاری در این حوزه فرهنگی و وجود پسماندهای باقیمانده از فرایند ذوب فلز، گواه این گفته است.
او با اشاره به پروژه تکنولوژی فلزکاری کهن در جنوب خاوری ایران که فاز نخست آن در شهداد کرمان انجام شد و در آن بخشی از این گستره با آرمان دستیابی به توانمندی‌های منطقه از نظر وجود مکان‌های در پیوند با صنعت فلزکاری باستان، مورد بررسی قرار گرفت، افزود: در این بررسی با مکان‌های ذوب فلز کهن روبه‌رو شدیم که نشان‌دهنده، یکجایی فعالیت‌های صنعتی در این بخش از شهداد است.
سرپرست پروژه‌ی تکنولوژی فلزکاری کهن در جنوب شرقی ایران افزود: در سطح گستره‌ی مورد بررسی که نزدیک به 5/1 کیلومتری خاور شهر شهداد در حاشیه‌ی خاوری کویر لوت جای دارد، پراکندگی یافته‌های تاریخی فرهنگی همچون سرباره‌های ذوب مس، اشیا مسی، ابزارهای سنگی و قطعه‌های سفالی پیش از تاریخ و آغاز شهرنشینی به چشم می‌خورد و در دوره‌های متاخرتر تاریخی و اسلامی چند رشته کاریز (:قنات) از این گستره گذر کرده است.
الیکای دهنو با بیان اینکه متوسط بلندای (:ارتفاع) این ناحیه ۳۸۵ متر از سطح آب‌های آزاد است، گفت: در سطح گستره‌ی بررسی‌شده و پیرامون آن به دلیل فرسایش برآمده از باد و باران، کلوت‌های فراوانی دیده می‌شود که گاه بلندای آن‌ها به ۵ متر هم می‌رسد، هر چند کلوت‌هایی با بلندایی بیشتر در دیگر بخش‌های کویر لوت وجود دارند. شهداد برپایه‌ی آمار ناسا یکی از گرمترین نقطه‌های زمین نام گرفته است. آثار کاوش‌های باستان‌شناختی انجام شده در دهه‌های گذشته در این گستره نمایان است.
وی یادآور شد: این بررسی با آرمان شناسایی گستره‌های سرباره‌ای برای دستیابی به یافته‌های فلزکاری، شناخت سامانه‌ی (:نظام) تامین مواد خام نخستین از منابع تولید مرکزی، شناخت و درک پیوندها(:ارتباطات) و تاثیرات فرهنگی و درک شیوه‌ی توسعه شاخصه‌های فرهنگی و تکنولوژیکی و صنعتی، تشکیل بانک اطلاعاتی برای شناسایی معادن گمانه‌زده شده (:احتمالی) و پژوهش سرباره‌های گردآآوری شده از سطح محوطه‌ها انجام شد.
یک پاسخ
«وی یادآور شد: این بررسی با آرمان شناسایی گستره‌های سرباره‌ای برای دستیابی به یافته‌های فلزکاری، شناخت سامانه‌ی (:نظام) تامین مواد خام نخستین از منابع تولید مرکزی، …»(برگرفته از متن)
آیا سامانه به معنی نظام است؟ آری و نه. آری، با معنی غیر مستقیم است. نه، زیرا سا(تالشی) = سایه. البته سا واژه ی پایه است. مثل «چو» در چوگان(تالشی) = چوبگان(برگردان به فارسی). مثل بام و بامداد. این دو واژه ی پهلوی در واژه نامه های فارسی به فارسی یکسان معنی می شوند، که معنی دقیقی نیست. و بحثی دیگر است، بمانَد.
بر گردیم به اصل سخن. سا = سایه. سامانَه = آنچه در سا = سایه قرار می گیرد. یعنی دارای سرپناه است و آفتاب بر آن مستقیم نمی تابد و برف و باران بر آن نمی ریزد.
به همین خاطر در سا مانده را می توان نظم یافته دانست. همین.