بازگشت بخشی از گل‌نبشته‌های (:الواح) هخامنشی در سال ۱۳۹۸ خورشیدی، را شاید یکی از مهم‌ترین بازگرداندن (:استردادهای) آثار تاریخی ایران در چند سال گذشته دانست. اما ماجرای بازگشت دیگر گل‌نبشته‌ها که همچنان در بنیاد شرق‌شناسی شیکاگو مانده‌اند، هنوز در ابهام مانده و مسوولان هر بار که پرسشی درباره سرنوشت دیگرگل‌نبشته‌ها در آمریکا روبه‌رو می‌شوند، تنها به بیان چند جمله سربسته با این رویکرد که «به زودی اخبار خوبی از بازگشت الواح خواهیم شنید»، بسنده می‌کنند.
معاون پیشین میراث‌فرهنگی کشور درباره‌ی چرایی بازگردانده نشدن همه‌ی گل‌نبشته‌های هخامنشی در سال ۱۳۹۸ ازسوی بنیاد شرق‌شناسی شیکاگو، گفت: با وجود آنکه بارها خواستار فرستادن همه‌ی گل‌نبشته‌ها شدیم اما بهانه‌های پوچ بنیاد شرق‌شناسی شیکاگو مانع بازگشت همه‌ی گل‌نبشته‌ها شد.
بخشی از گل‌نبشته‌های هخامنشی که روزگاری برای پژوهش و بررسی به دانشگاه شیکاگو امانت داده و به‌روشنی مطرح شده بود که «ایران لوح‌هایی گلی را برای رمزگشایی و خواندن، به امانت به دانشگاه شیکاگو که مشغول کاوش در تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) بود، می‌سپارد و موسسه‌ی شرقی دانشگاه موظف است دو نسخه از مستندات خود را به دولت ایران بدهد.» این گل‌نبشته‌ها تاکنون در چهار مرحله به ایران برگردانده شده است؛ سال ۱۳۲۷ خورشیدی (۱۷۹ قطعه)، سال ۱۳۳۱ خورشیدی (۳۷هزار خُرده قطعه)، سال ۱۳۸۳ خورشیدی (۳۰۰ قطعه) و سال ۱۳۹۸ خورشیدی (۱۷۸۳ قطعه) و همچنان نزدیک‌به ۱۷ هزار گل‌نبشته سالم و شکسته از گل‌نبشته‌های هخامنشی در دسترس بنیاد شرقی شیکاگو است و همچنان این گمانه بدون پاسخ برجای مانده است که «چرا همه سنگ‌نبشته‌ها همان سال ۱۳۹۸ به ایران بازگردانده نشدند؟»
در همین راستا عبدالمجید ارفعی، پژوهش‌گر و متخصص زبان‌های باستانی اکدی و ایلامی، یکی از کسانی است که با طرح این پرسش مسوولان میراث فرهنگی کشور را خطاب قرار داده و پرسیده است: چرا در سال ۱۳۹۸ هنگامی که بخش دیگری از گل‌نبشته‌ها با موافقت‌های صورت گرفته از بنیاد شرقی شیکاگو باز پس فرستاده شد، کسی نپرسید چرا تنها ۱۷۸۳ قطعه بازگردانده شد؟ چرا مسوولان ایرانی نخواستند همه‌ی گل‌نبشته‌ها بازگردد؟ چرا به بنیاد شرقی گفته شد که خزانه‌داری تنها برای خروج ۱۷۸۳ مجوز صادر کرده است؟ مجوز خروج این شمار گل‌نبشته از سوی خرانه‌داری آمریکا صادر شده بود یا مسوولان بنیاد شرقی درخواست خروج این شمار گل‌نبشته را داده بودند؟ خزانه‌داری آمریکا نمی‌تواند در مقابل رای دیوان عالی این کشور ایستادگی کند و هنگامی‌که دیوان عالی رای به خروج همه‌ی گل‌نبشته‌ها و بازپس دادن آن‌ها به ایران داده، پس چرا این همه درنگ از سوی مسوولان موسسه‌ی شرقی و ما صورت می‌گیرد؟ آیا مسوولان بنیاد شرقی، خزانه‌داری آمریکا را بهانه کرده‌اند؟ هیچ‌کس این پرسش‌ها را نپرسید و همه به‌به و چه‌چه کردند. آن‌ها با سربلندی ۱۷۸۳ لوح را تحویل دادند و ما هم شوربختانه با سربلندی ۱۷۸۳ را تحویل گرفتیم درحالی‌که باید هر ۱۷ هزار گل‌نبشته را تحویل می‌گرفتیم. اگر بنیاد شرقی مستندسازی و عکس‌برداری را بهانه می‌کنند – و حاضر نشدند و نیستند تا مستندات انجام شده پس از درگذشت هلک را در دسترس پژوهشگاه میراث فرهنگی بگذارند – یا نمی‌توانستند این کار را در ایران انجام دهند. شاید هم ما نمی‌خواستیم دل نازکی را به درد آوریم.
محمدحسن طالبیان، معاون پیشین میراث‌فرهنگی کشور، که یکی از بنیادگذاران بازگرداندن گل‌نبشته‌های هخامنشی در سال ۱۳۹۸ بوده است، به چرایی بازنگشتن همه‌ی گل‌نبشته‌های هخامنشی آن‌هم به یکبار تا روندی که تاکنون گذرانده شده است، به ایلنا گفت: در آن زمان که درصدد بازگرداندن گل‌نبشته‌های هخامنشی بودیم و بنیاد شرق‌شناسی شیکاگو نیز درصدد انجام بسته‌بندی الواح بود، با وجود پافشاری‌ای که ما برای بازگرداندن همه‌ی گل‌نبشته‌ها داشتیم اما بنیاد مطرح کرد بهتر است در آن زمان آنچه تا آن هنگام بسته‌بندی شده است را بازگردانند و دیگر گل‌نبشته‌ها را چند ماه پس از آن به ایران بفرستد.
وی ادامه داد: آن‌ها ۱۷۸۳ قطعه را برای بازگرداندن بسته‌بندی کرده بودند و همان‌ها را هم فرستادند وگرنه ما خواهان بازگشت همه‌ی گل‌نبشته‌ها بودیم. ما به تصمیم بنیاد شرق‌شناسی واخواست (:اعتراض) هم کردیم اما آن‌ها گفتند بهتر است در همان مرحله همان شمار گل‌نبشته که بسته‌بندی و آماده شده است و خزانه‌داری اجازه خروج آن‌ها را داده است، فرستاده شود. تا آن‌ها درصدد بسته‌بندی کردن دیگر گل‌نبشته‌ها برآیند.
طالبیان درباره‌ی چرایی تحقق نیافتن وعده‌های بنیاد شرق‌شناسی شیگاکو مبنی بر فرستادن دیگر گل‌نبشته‌ها چند ماه پس از بازگشت ۱۷۸۳ قطعه، نیز گفت: آن‌ها باید اجازه خزانه‌داری آمریکا را برای خروج دیگر گل‌نبشته‌ها می‌گرفتند اما به شوندهای (:دلایل) پوچ این کار را به درازا کشیدند. همه‌ی سیستمی که در آن زمان در آن بنیاد فعال بود چنین دیدگاهی داشتند و با وجود نامه‌های پرشمار ما درباره‌ی فرستادن همه‌ی گل‌نبشته‌ها، هنوز این کار انجام نشده است. می‌توانم بگویم که دست‌کم ۶ نامه به بنیاد شرق‌شناسی فرستادیم و خواستار بازگرداندن همه‌ی گل‌نبشته‌ها شدیم. حتا گفتیم که خودمان کارشناس و نماینده می‌فرستیم و کارها را انجام می‌دهیم. اینکه بیمه و تحریم و … را از شوندهای دیرکرد برای فرستادن گل‌نبشته‌ها مطرح می‌کنند هم بهانه است. حتا اعلام نمی‌کردند که اوپک را گرفته‌اند یا خیر.
معاون پیشین میراث‌فرهنگی کشور و رایزن (:مشاور) وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پاسخ به این پرسش که باتوجه به آنکه بیشتر گل‌نبشته‌هایی که اکنون در بنیاد شرق‌شناسی شیکاگو نگهداری می‌شود و وعده‌ی بازگشت آن‌ها به ایران داه می‌شود تاکنون خوانش نشده‌اند از این‌رو نیاز است پس از بازگردادن به ایران از سوی کارشناسان خط میخی و ایلامی خوانش شوند، از این‌رو آیا ما در ایران چنین کارشناسانی جز عبدالمجید ارفعی داریم یا خیر، گفت: دکتر ارفعی به شماری شاگرد آموزش داده است و آن‌ها می‌توانند این کار را انجام دهند. البته کارشناسان دیگری هم داریم که تا اندازه‌ای به این حوزه اشراف دارند و می‌توانند این خوانش را انجام دهند. ما حتا هخامنشی‌شناسانی داریم که می‌توانند کار خوانش گل‌نبشته‌ها را انجام دهند.
یک پاسخ
شاید اونجا، جایشون امن تر باشه در حال حاضر