از بختیاری این روزهای جویندگان پیشینه و تاریخ ایران انتشار کتابی با عنوان «پایداری هویت ایرانی، زیر سیطرهی مغول» نوشتهی دکتر مهشید گوهری کاخکی است. این اثر ارجدار بهتازگی به دستیاری نشر سخن چاپ و پخش شده است. پژوهندهی اثر با رویکردی علمی، روشمندیای نمونهوار و بررسیای باریکبینانه نشان میدهد که دورهی مغول و ایلخانان در ایران (سدههای هفتم و هشتم مهی)، وارون آنچه تاکنون پنداشته میشد، نه تنها روزگار گسست فرهنگی و ناآگاهی از هویت ایرانی نیست بلکه یکی از دورههای درخشان بازنمایی هویت ما و پیوستگی اندیشهی ایرانشهری ساسانی است. این دریافت بسیار مهم با خوانش و بازنگری موشکافانهی چهار منظومهی تاریخیای به دست آمده است که در همان دو سده، به پیروی از شاهنامهی فردوسی سروده شدهاند. آن چهارگانهها: همایوننامهی زجاجی، شهنامهی چنگیزی، ظفرنامهی مستوفی و شهنشاهنامهی تبریزی، هر کدام دربردارندهی رویدادهایی هستند که به چیرگی مغولان بر ایران و بنیانگذاری دولت ایلخانی انجامید.
اگر به یاد بیاوریم که دورهی ایلخانی یکی از مهمترین روزگاران شاهنامهسرایی در ایران شناخته میشود، آنگاه بهتر پی میبریم که بازنمایی هویت ایرانی در آن منظومهها و به پیروی از شاهنامهی جاودان فردوسی، تا چه اندازه درخور نگرش و بررسی است. دکتر گوهری با بردباریای ستایشآمیز گواهیهای پُرشماری در کتاب خود میآورَد تا نشان دهد که سرایندگان منظومههای یادشده کوشیدهاند با پیونددادن ایلخانان مغول با ویژگیهای شاهِ آرمانی ایرانی، آنان را شهریارانی نگاهبان ایرانزمین و برخوردار از فرهی شاهی و خِرد و دادگری (همان ویژگیهای شاهِ فرهمند شاهنامه) قلمداد کنند. آنان با دستیازی به چنین کاری نهتنها بازگشتی به هویت ایرانی و فرهنگ باستانی و کهن ما انجام دادهاند بلکه حس ملیگرایی ایرانیان را در آن دورهی دشوار و سهمگین تاریخی، نیرویی افزون و جانی تازه بخشیدهاند. دکتر گوهری با برشمردن نمونههای پُرشمار، به ما یادآوری میکند که برای دستیابی به چنین خواستی است که در منظومههای چهارگانهی روزگار ایلخانان، از سنجش دلاوری سلطان جلالالدین خوارزمشاه با پهلوانیهای گیو و گودرز، افراسیابی دیگر گمانبُردن چنگیزخان و همسان دانستن تازش او با یورش تورانیان به ایران و نمونههای دیگر، بهفراوانی یاد شده است. در این شیوه از تاریخنویسی، همانندسازی چهرههای تاریخی آن روزگاران با چهرهها و قهرمانان شاهنامه، بهروشنی دیده میشود.
خواندن چنین کتاب آگاهیبخشی پیشنهاد ما به همهی آنهایی است که در جستوجوی شناخت هویت ایرانی در گذر ایرانیان از هزارهها و سدههای تاریخی هستند. از دکتر گوهری کاخکی سپاسگزاریم که از سرِ مِهر پاسخگوی چند پرسش ما بودند. پیداست آگاهیهای افزونتر دربارهی هویت ایرانی در آن دو سدهی اثرگذار تاریخی (سدههای هفتم و هشتم مهی)، با خواندن کتاب «پایداری هویت ایرانی زیر سیطرهی مغول» به دست خواهد آمد.
آنچه در بالا آمده است بخشی از گزارشیست با عنوان «بازنمایی هویت ایرانی در شاهنامههای دوره ایلخانی» به قلم شهداد حیدری در گفتوگو با دکتر مهشید گوهری کاخکی که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این گزارش را در رویهی چهارم (شاهنامه) شمارهی 459 هفتهنامهی امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 459 از دوشنبه، 31 امردادماه 1401 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی هفتهنامه امرداد شمارهی 459