دستکندهای صخره‌ای تاریخی اشتهارد در منطقه‌ی قشلاقی دایلر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
به‌گفته‌ی رحیم خاکی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز، این دستکندها در سال 13۹۰ در منطقه‌ی قشلاق دایلر از روستاهای پیرامون اشتهارد کشف شد. بیش‌تر سفال‌های به‌دست‌امده در این منطقه از سده‌های سوم و چهارم دوران اسلامی تا دوره یصفوی است و بیش از ۱۰۰۰ سال دیرینگی دارند؛ اما با توجه به کشف شماری سفال از دوران اشکانی در این دستکندها می‌توان گفت دیرینگی بخشی از این یافته‌ها دست‌کم به بیش از ۲۰۰۰ سال پیش می‌رسد.
خاکی در گفت‌گو با مهر افزود: تاکنون نزدیک به ۲۰ بنای صخره‌ای جداگانه در کنار یکدیگر اما بافاصله‌های دور و نزدیک در آن گستره شناسایی‌شده است. سازه‌ها تک اتاقی، دو اتاقی و برخی هم دارای سه اتاق هستند و ورودی این سازه‌ها بر اساس نورگیری و جهت باد به سمت شمال و خاور ساخته شده تا افزون‌بر نورگیری وارون (:خلاف) جهت بادهای منطقه باشد.
به گفته‌ی خاکی نزدیکی مجموعه معماری صخره‌ای اشتهارد به توانمندی‌های ویژه‌ای مانند رود شور، دریاچه نمک، کویر، کوه‌های رنگی، غار نمکی و بافت تاریخی شهرستان اشتهارد و همچنین محوطه‌ی باستانی ازبکی، تالاب صالحیه و فرودگاه آزادی ظرفیت خاصی را برای توسعه گردشگری در این منطقه ایجاد کرده است.
او با اشاره به اینکه پرونده این دستکندها پیش‌تر و در سال ۹۵ برای ثبت به وزارتخانه ارسال شده و برای بررسی‌های بیش‌تر مسکوت مانده بود، گفت: این پرونده امسال پس از پیگیری‌های بایسته دوباره با مستندات بیش‌تر به شورای ثبت کشور فرستاده شد و پس از دفاعیه‌های لازم به ثبت ملی رسید.
مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز برای این گستره ۱۵۰ هکتار عرصه و ۴۰۰ هکتار حریم پیشنهاد شده، افزود: مقرر شده پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی نیز از محل پیشنهادی عرصه و حریم بازدید و نظر خود را در این‌باره اعلام کنند.
گفتنی است اکنون این دستکندها برای بهره‌برداری به عنوان پروژه اکوکمپ گردشگری به بخش خصوصی واگذار شده است.
