یادمانهای تاریخی پسگرفتهشده از فرانسه و انگلیس در موزهی ملی ایران به نمایش گذاشته شد. این مجموعه به صورت غیرقانونی و قاچاق از ایران خارج شده بود که با پیگیریهای حقوقی به کشور بازگردانده شد.
به گزارش ایسنا، این نمایشگاه با عنوان «استرداد اشیاء فرهنگی ـ تاریخی: دستاوردهای دیپلماسی فرهنگی در دولت سیزدهم» و به مناسبت هفتهی دولت از دوشنبه، ششم شهریورماه 1402 خورشیدی، در ساختمان موزهی دوران اسلامی در موزهی ملی ایران برپا شده و بازدید از آن تا پایان شهریورماه ادامه دارد.
آثار این نمایشگاه دربردارندهی مجموعهای بازگشته از کشور فرانسه و انگلیس است که در دو سال گذشته به کشور بازگردانده شدهاند.
افزونبر نقشبرجسته ساسانی که به تازگی از انگلیس به ایران بازگردانده شده است، مجموعهای از آثار تاریخی که فروردینماه سال ۱۴۰۱ از فرانسه به ایران بازگردانده شد، به نمایش گذاشته شده است.
دیرینهترین اثر به نمایش گذاشتهشده از این مجموعه، ظرف سفالین «گودین» با دیرینگی نزدیکبه ۴۵۰۰ سال و دورهی مفرغ است. گودینتپه، محوطهی استقراری پیش از تاریخ در باختر ایران از توابع شهرستان کنگاور است که پیشینهی یکجانشینی (:استقرار) در آن تا پنجهزار سال گمانه زده شده است.
دیرینگی مجموعه استردادی از فرانسه ازنزدیکبه پنجهزار سال تا دوره اسلامی است. برپایهی اطلاعاتی که پیشتر وزارت میراث فرهنگی داده است، این آثار از سوی نوادگان یکی از سفرای فرانسه، که در زمان جنگ جهانی دوم در ایران و در زمان حکومت ژنرال دوگل در فرانسه، سفیر بود، در بازه زمانی ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۶ میلادی از ایران خارج شده و به فرانسه برده شده بود که بعدها به ایران پس داده شد.
به گفتهی جبرئیل نوکنده، رییس موزه ملی ایران، اصالت تاریخی ۲۹ اثر بازگرداندهشده از فرانسه تایید شده، اما خاستگاه برخی از آنها روشن نیست.
این مجموعه دربردارندهی ظرف مینیاتوری از جنس قیر طبیعی دوره ایلام میانه با دیرینگی نزدیکبه ۱۸۰۰ پیش از میلاد، پیکرکهای گِلی انسانی به گمانی از شوش خوزستان و از دوره ایلام میانه با دیرینگی نزدیک به ۱۸۰۰ پیش از میلاد، ظرف سفالی لولهدار بهگمانی از تپه سیلک کاشان از دورهی آهن سوم با دیرینگی نزدیکبه ۸۵۰ تا ۵۵۰ پیش از میلاد، فنجان سفالی دوره آهن اول با دیرینگی نزدیکبه ۱۴۵۰ تا ۱۱۵۰ پیش از میلاد، کاسه سفالی سهپایه از دوره آهن اول با دیرینگی نزدیکبه ۱۴۵۰ تا ۱۱۵۰ پیش از میلاد، ظرفهای سفالی دوره آهن یکم و طلسمی از بدل چینی به شکل چشم اوجات (چشم هورس)، چشم مقدس مصری و بهگمانی از شوش در خوزستان از دوره هخامنشی با دیرینگی نزدیکبه ۳۳۰ تا ۵۵۰ پیش از میلاد و بشقاب سفالی دوره اشکانی، ظروف سفالی لولهدار دوره آهن یکم، بشقاب سفالی زیرلعاب دوره تیموری سدهی نهم مهی (:هجری قمری) و پیسوزهای سفالی دورهی اسلامی است.
همزمان با نمایش این آثار، ملیحه مهدیآبادی، سرپرست گروه علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که نقشبرجسته ساسانی را بررسی کردهاند، توضیحاتی دربارهی واپسین نتایج بهدستآمده از آزمایشهای انجامشده روی این نقشبرجسته ارائه کرد و گفت که اصالت سنگِ یکتکه نقشبرجسته تایید شده، اما آزمایشها و بررسیهای باستانشناسی روی این اثر همچنان ادامه دارد.
گفتهمیشود این نقشبرجسته نزدیکبه ۳۵ سال پیش از آبهای جنوبی ایران قاچاقی خارج شده بود و ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (۲۶ دیماه ۱۳۹۴) در فرودگاه لندن پیدا شد. در ماه مارس (نزدیکبه دوماه بعد) موزهی بریتانیا، موزهی ملی ایران را از وجود این نقشبرجسته آگاه کرد و در همان زمان، در مارس ۲۰۱۶ به موزهی بریتانیا اعلام شد که این اثر خاستگاه (:منشا) ایرانی دارد و باید به ایران بازگردد، ولی تا سال ۲۰۱۹، مالک اثر هنوز ادعا داشت. برپایهی توضیحات رییس کل موزه ملی ایران، فرد مدعی در سال ۲۰۱۹ از مالکیت منصرف شده و اثر در اختیار موزه بریتانیا قرار گرفته است. موزه این اثر را مرمت میکند، چون در هنگام انتقال (به لندن) سه تکه شده بود. بازگشت این نقشبرجسته به ایران تا سال ۲۰۲۳ طول میکشد که جبرئیل نوکنده، مدیر موزه ملی، دلیل آن را محدودیتهای دوران کرونا و بسته شدن مرزها از سال ۲۰۱۹ دانسته بود. نمایش نقشبرجسته مرد والامرتبه ساسانی در کنار آثار بازگردانده شده از فرانسه همچنان ادامه دارد.
