لوگو امرداد

پدیداری جاده بر روی تُل 9 هزار ساله‌ی نورآباد!

تُل نورآبادِ مَمسَنی روزگار اندوه باری را پشت سر می گذارد. موتورسواران، پِیاپی از روی این یادمان ملی گذر می کنند. بر روی این تپه و در چندین جای آن، جاده پدید آمده است!

به گزارش اَمرداد، تپه‌های باستانی از این روی ارزشمند هستند که با بررسی و کاوش های باستان شناختی، می توان به شرایط زیست و تاریخ اجتماعی و گاه سیاسی آن منطقه پِی برد. همچنین با کاوش های علمی امروزی که به گونه ی گروهی (:تیمی) بوده، می توان به گاهنگاری دقیق آن‌ها دست یافته و دوران گوناگون تاریخ پُر فراز و نَشیب کشور را بررسی کرد. از سویی، در کاوش ها روشن خواهد شد که آیا زندگی و اِستقرار در این منطقه دنباله داشته و پایدار بوده است، یا این که تنها وابسته به دوره ای ویژه بوده و یا پراکندگی دوره‌های اِستقرار را در آن می توان دید. این تپه‌ها از دید مطالعه‌ی فرهنگی و داده های باستان شناختی بسیار دارای اهمیت بوده و نگهداری و پاسداری از آن ها اَمری بایسته (:ضروری) به شمار می آید. با این همه، بسیاری از تپه ها و تُل های باستانی کشور، روزگار ناخوشایندی را سپری می کنند.

 اما تُل نورآبادِ مَمَسنی در شمال باختر (:غرب) استان پارس (:فارس) در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر می برد. گذر هر روزه ی موتور سواران از روی تپه، یکی از چالش‌های بزرگ پیش روی این یادمان ملی است. مالک این تپه ی باستانی بر روی آن کِشت انجام داده و آن را به زمین کشاورزی تبدیل کرده و با این کار به لایه های باستان شناسانه ی آن آسیب رسانده است. انبوه خار و خاشاک در دامنه ی این تپه ی ارزشمند و گِرداگرد آن، چهره‌ی زشت و ناخوشایندی را به نمایش گذاشته است. گسترش زمین های کشاورزی تا پایین این تپه ی باستانی و ساخت و سازها و گسترش اَفسارگسیخته ی شهرنشینی در پیرامون تُل نورآباد درگذشته، به بخش هایی از آن آسیب رسانیده و انگیزه ی نابودی یکی از ارزشمندترین تپه های دشت مرکزی نورآباد و استان گردیده است. پدیداری گودال های بزرگ بر روی این تُل 9 هزار ساله از دیگر دشواری های این یادمان ملی است. همچنین تعیین نکردن حریم و عَرصه‌ی تپه ی ارزشمند و باستانی نورآباد از سوی سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی مایه ی دست اندازی های فراوان به این یادگار باستانی و تاریخی شده است. اما بی گمان یکی از چالش های مهم و پیش روی بیشتر تُل ها و تپه ها در ایران و تل نورآباد، موضوع مالکیت آن ها است. زیرا بیشتر این یادمان ها مالک خصوصی داشته و میراث فرهنگی هم به مانند همیشه توانایی خرید آن ها را ندارد و این یادگارها را به حال خود رها کرده است.

به گزارش اَمرداد، تُل نورآباد با پهنای 9 هکتار در سوی شمال شهر نورآباد مَمسَنی جای گرفته است. گِرداگرد تُل را زمین های کشاورزی در برگرفته است. این تپه از دید گنجایش (:حجم) از بزرگ ترین تپه های استان پارس به شمار می آید و بیش از 23 متر از پهنه ی زمین های پیرامون خود بلندا (:ارتفاع) دارد. دیواره ی شمالی تپه دارای شیب تندی است و یک بریدگی نهرمانند در بدنه ی آن به چشم می خورد. دامنه ی جنوبی تپه به گونه ی دنباله ای به درون زمین های کشاورزی امتداد می یابد. به انگیزه ی نزدیکی تپه به شهر نورآباد و در خطر جای گرفتن آن، باید توجه بیشتری به آن کرد. تپه ی کوتاه دیگری در سوی شمال باختری تپه در درون زمین‌های کشاورزی دیده می شود که دنباله ی همین تپه به شمار می آید! آثار اِستقراری در این محوطه از هزاره ی هفتم تا هزاره ی یکم پیش از میلاد (از 9 هزار سال پیش تا 3 هزار سال پیش) تداوم دارد. با وجود نابودی گسترده ی بخش سطح این محوطه و یکنواخت کردن آن (:تسطیح)، در برش لایه نگاری بخش بلند (:مرتفع) تپه، 5 مرحله ی اِستقرار از دوره ی هخامنشی و فرا هخامنشی در آن شناسایی شده است. آوَندهای (:ظروف) سفالی لاله ای شکل، آوند ها با لبه ی تخت و آوَندهای شانه دار به رنگ سرخ مایل به نارنجی از مراحل اِستقراری 5 ب و 4 ب، به دست آمده است. این آوندها با سفال های دوره ی هخامنشی از پاسارگاد و پارسه (تخت جمشید) قابل سنجش هستند. در آوندهای سفالی کشف شده از مراحل اِستقراری 3 ب، تداوم سنت های سفال گری دوره ی هخامنشی منطقه ی پارس همانند آوندهای شانه دار ساده و کوزه های گردن دار نقش دار (:منقوش) به طرح های هندسی موازی و ستونی (:عمودی) وجود دارد که این نمونه آوندها از محوطه ی پاسارگاد و «مَلیان» برای دوره ی پس از هخامنشی شناخته شده است. از مراحل اِستقراری 2 ب و 1 ب، گونه‌ای آوندهای لعاب دار فیروزه ای رنگ به دست آمده است که این گونه آوَند با آوندهای کشف شده از دوره ی اشکانی در خوزستان همانندی دارد. اما با وجود نابودی گسترده آثار سطحی محوطه ی تُل نورآباد، وجود سه متر آثار دوره ی هخامنشی و فراهخامنشی با پهنای کمابیش دو هکتار دارای اهمیت است. بررسی های مغناطیسی سنجی در بخش بلند این محوطه، نشان می دهد که سازه های مِهرازی (:معماری) بزرگی در این محوطه وجود دارد و به همین انگیزه محوطه ی نورآباد در دوره ی هخامنشی و فرا هخامنشی نقش سازنده ای در ساختار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی منطقه ی شمال باختر پارس (:فارس) داشته است.

این تپه در اواخر دهه ی 50 خورشیدی به انگیزه ی موقعیت مکانی زیبنده از سوی سپاه پاسداران به عنوان جایگاه درخُوری برای ساخت قرارگاه در نظر گرفته شد و بخش های شمالی، باختری و خاوری آن به شدت ویران و جاده ای تا بالای تپه کشیده شد. همچنین ورودی تپه نیز، یکنواخت و از پهنای آن بسیار کاسته شد. نگاره‌ی(:عکس) قدیمی تپه، نمایان گر از میان رفتن چندین متر از بلندای آن است. به هر روی با نگرش به ثبت ملی این تپه، میراث فرهنگی، سپاه را از ساخت قرارگاه پشیمان (:منصرف) کرد. ارزش این تپه به انگیزه‌ی تداوم اِستقراری آن است که از هزاره ی هفتم تا یکم پیش از میلاد را در بر می گیرد. در تُل نورآباد، سفال از قدیمی‌ترین دوره‌های فرهنگی پارس (:فارس) تا دوره‌ی تاریخی به همراه سازه های خِشتی از دوره‌ی تاریخی به دست آمده است.

تُل نورآباد با شماره ی 1273 در تاریخ 28 تیرماه 1355 خورشیدی به ثبت ملی رسیده است و هرگونه آسیب رسانی به آن بر پایه ی قانون اساسی گناه (:جُرم) به شمار می‌آید.

تل نورآباد پارس

گسترش زمین های کشاورزی و ساخت و سازها در پیرامون تپه باستانی ارزشمند شمال غرب استان پارس

تل نورآباد پارس

شگفت زده نشوید، اینجا تل باستانی نورآباد است!؟

تل نورآباد پارس

وضعیت اندوه بار تل 9 هزار ساله نورآباد،بیانگر مدیریت ناکارآمد شهری و استانی است

تل نورآباد پارس

نمونه ای از سفال های موجود بر روی تل نورآباد

تل نورآباد پارس

حریم تل نورآباد ممسنی که چهره ناخوشایندی دارد

تل نورآباد پارس

جاده ای که از روی تپه باستانی می گذرد و جای بسی افسوس دارد

تل نورآباد پارس

کِشت و کاشت بر روی تپه ملی جای شگفتی فراوان دارد

تل نورآباد پارس

تل نورآباد پارس

تل نورآباد پارس

تل نورآباد پارس

تل نورآباد پارس

فرتور از سیاوش آریا است.
6744

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1403-01-10