«نام “ایران” تنها به 50 سال پیش برمیگردد»؛ ادعای یکی از وابستگان به جریانی ایرانستیز، مبنی بر اینکه در درازای تاریخ کشور یکپارچهای به نام ایران وجود نداشته است و نام ایران تا پیش از چند دههی گذشته نامی آشنا نبوده است، پیش از آنکه روشنگر سخنی باشد، کوبیدن بر طبل رسواییِ ایرانستیزی و مزدور بیگانگان بودن است. این مدعیان آشکارا دیده بر اسناد و نوشتههای کهن تاریخی و ادبی میبندند و بر نارواگویی دهان میگشایند!
محمدعلی دادخواه، حقوقدان، در گفتوگو با امرداد در پاسخ به این ادعا چنین میگوید:
همه عالم تن است و «ایران» دل / نیست گوینده زین قیاس خجل
چونکه ایران دل زمین باشد / دل ز تن به بود یقین باشد
سخن را با گفته نظامی آغاز کردهام که نظم سخن پارسی را بدو سپردهاند. اما پیش از وی در خداینامهها بارها نام ایران به کار برده شده است. فردوسی بیش از هزار سال پیش در نزدیک به 800 بیت، از واژه ایران، ایرانی، ایرانزمین و ایرانسپاه سخن گفته است.
یکی مرد ایرانیام راهجوی / گریزان بدین مرز بنهاده روی
در این چکامه وابستگی وی به سرزمین به روشنی بیان شده است. اکنون هنگامی که نام دیگر سرزمینها آورده میشود، پابهپای هند، چین، روم و یونان نام ایران جای میگیرد.
پزشکان که از روم وز هند و چین / چه از شهر یونان و ایرانزمین
با اندک نگرشی به روشنی درمییابیم که سخن از سرزمینها و نام آن آب و خاک است.
یکی نامه فرمود با آفرین / سوی مرزبانان ایرانزمین
اکنون چهارگوشهی کشور روشن است. مرزبانان آن باید آگاه و بیدار باشند.
خروشی برآمد ز درگاه شاه / که ای نامداران ایران سپاه
ایرانستیزان در چه اندیشهای هستند؟ / ایران؛ نامی کهن یا برساخته!؟
دکتر اشکان زارعی در واکنش به نارواگفتههای جریانهای ایرانستیز گفت: بهگفتهی زبانشناسان، بُنمایهی نام ایران، واژهی «ایر» است که با نام «آریا» به چم (:معنای) «آزاده»، «پاکنهاد» و «نژاده» همریشه است. این دو واژه گاه با کاربردی یکسان، همواره نمایانگر نژاد و سرزمینِ تباری بودهاند.
پیشینهی نام ایران را میتوان در بخشهای گوناگون کتاب اوستا جستوجو کرد که از واژهی «ائیریَن» (آریا=ایران)، «اَ َئیریه» (آریایی= ایرانی) و «ائیرینم وئجنگه» (ایرانویج = سرزمین آریاییها) گرفته شده است؛ همچنین در بخش 33 بند 26 بُندهشن از ایران با ویژگی «ایرانشهرِ آباد و خوببوی» یاد شده است.
برای آنکه با پیشینهی بهکارگیری نام ایران در درازنای تاریخ بهتر آشنا شویم، بایسته است این واژه را بر پایهی گزارههای زیر واکاوی کنیم.
نام ایران در سنگنبشتهها و گزارشهای تاریخی باستانی
به باور ارنست هرتسفلد (در رویهی 30 کتاب «تاریخ باستانی ایران»)، شَلمنسر سوم پادشاه آشوری در 824 پیش از زادروز مسیح «با دو قبیله بزرگ ایرانی تماس داشته است.» هنریک سامویل نیبرک نیز (رویههای 35 و 36 کتاب «دینهای ایران باستان») از سارگون دوم دیگر، پادشاه آشور، نام میبرد که در 722 پیش از زادروز مسیح در فرمانهای خود از نام «آریا» و «ایران» بهره برده است …
آنچه در بالا آمده است بخشی از گفتوگوی نگار جمشیدنژاد با دکتر محمدعلی دادخواه و دکتر اشکان زارعی است که با عنوان ایران ماندگار است در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این گفتوگو را در رویهی دوم (رویداد) شمارهی 486 امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 486 از شنبه 2 تیرماه 1403 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان خواهد بود.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی فایل پیدیاف شمارهی 486 هفتهنامه امرداد
فروش اینترنتی نسخهی چاپی شمارهی 486 امرداد
اشتراک ایمیلی هفتهنامهی امرداد
