آیین پرسه‌ای متفاوت برای توران شهریاری، چکامه‌سرای نامی زرتشتی

در بیشتر پرسه‌ها رسم بر این است که تنها یک سخنران، سخنرانی کند، ولی این بار این بانوی ادب پارسی چنان بزرگ و  وارسته بود که بایسته بود تا سخنرانانی به بیان ویژگی‌های این بانو بپردازند.

بنا بر گزارش امرداد، بابک سلامتی، سردبیر نشریه امرداد به عنوان گرداننده برنامه افزون بر خوش آمد گویی به باشندگان یک به یک افراد را برای سخنرانی فرا خواند.

پیام‌های بانو توران شهریاری دارای سه کلیدواژه، زن، آزادگی و ایران است

پدرام سروش‌پور سخنرانی خود را با نام بردن از سه ویژگی این بانوی فرهیخته آغاز کرد، نخست زرتشتی بودن، دوم عاشق مام میهن بودن و سوم بانوی پیروز و شجاع بودن. و در ادامه گفت، وی بانوی ماندگار برای فرهنگ و تاریخ این سرزمین است. سپس هریک از ویژگی‌های برشمرده شده بالا را یک‌به‌یک شرح داد و گفت او بانوی زرتشتی بود چون باغیرت و تعصب، دین خود را دوست داشت، وی افزود او عاشق مام میهن بود و افزود همیشه بانو توران شهریاری در سخنان خود می‌گفت همواره پیوندی بین ایران و ایرانی و زرتشت و زرتشتی برقرار است. موبد پدرام سروش‌پور برای سومین ویژگی وی گفت او زنی موفق و الگو بود، چون توران شهریاری باور به این داشت که هرچه جایگاه زن در فرهنگی بالا باشد نشان از ارزشمندی آن فرهنگ دارد. موبد پدرام سروش‌پور در ادامه گفت در تمام پیام‌های بانو توران شهریاری سه کلیدواژه، زن، آزادگی و ایران قرار دارد.

توران شهریاری، گُردآفرید زمان در سخنوری

بابک سلامتی، سردبیر نشریه امرداد، توران شهریاری را گرد آفرید زمان در سخنوری خواند و گفت، بانو توران شهریاری بر دو پایه سخنرانی می‌کرد، نخست اینکه سخنان او دادورزانه بود، چون وی حقوقدان بود. دیگر اینکه سخنان وی شجاعانه بود. بابک سلامتی به بخش بریده شده مصاحبه‌ای که در تلویزیون از بانو توران شهریاری در روز 12 فروردین بارها پخش می‌شود اشاره کرد و گفت، بخشی که در آن این بانوی می‌گوید با آرمان و آرزوی اینکه من یک زن زرتشتی هستم مطابق یک مرد مسلمان از کلیه حقوق و مواهبی که در جمهوری اسلامی به افراد ایرانی داده می‌شود بهره‌مند گردم و به سهم خودم بتوانم دِین خودم را به جامعه ادا کنم در ضمن اینکه من الان مشغول کارهای حقوقی هستم، بتوانم کماکان به کارهای خودم فعال‌تر بهتر و بیشتر ادامه دهم بخش بریده شده بود.  روانشاد توران شهریاری، نخستین زن زرتشتی و غیرمسلمان حقوقدان و  همچنین پنجمین زن حقوقدان ایرانی بودند. وی از پایه‌گذاران اتحادیه زنان حقوقدان ایران نیز بودند.

دیوان توران شهریاری شاد نامه‌ای در سایه شاهنامه

محمدعلی دادخواه، حقوقدان برجسته و نامدار کشور، وی نیز یکی از چکامه‌سرایان بزرگ است که به‌عنوان سومین سخنران به جایگاه رفت. وی با فرستادن درود به فروهر پاک آزاد زن، آزاداندیش، آزادی‌خواه سخن خود را با چکامه‌ای از بانو توران شهریاری آغاز کرد. محمدعلی دادخواه، دیوان توران شهریاری را شاد نامه‌ای در سایه شاهنامه خواند. وی در ادامه گفت، این اندیشه که شادی را در جامعه پخش می‌کند از بهدینی است. وی به نخستین معجزه اشو زرتشت به هنگام زاده شدن که به‌جای گریستن خندید اشاره کرد و گفت اندیشه شاد ورز و شادگونه بودن از اندیشه پاک بهدینی اوست. استاد دادخواه در ادامه بر نامهربانی که بر این بانوی چکامه‌سرا رفت یا کرد و گفت هنگامی‌که در اداره آموزش‌وپرورش قرار بود از شاعران زنده و نامدار نیک گو گزیده‌های در کتاب درسی چاپ شود بزرگ‌مرد ادیب ایران روانشاد دکتر ذوالفقاری به من گفت، در جشن‌کده‌ای که شعرای تهران هرماه در آنجا جمع می‌شوند، هنگامی‌که شعر توران در آنجا ارایه‌ می‌شود و همه به زیبایی، نیکی و پسندیدگی او رای می‌دهند ولی آن شعر را در کتاب درسی نیاوردند و علت آن را هم نگفتند. استاد دادخواه، توران شهریاری را یکی از مرزداران راستین این سرزمین خواند. وی مقایسه کوچکی بین شاعران زن ایران بعد از مشروطیت کرد و گفت، ملک شعرای بهار در سال 1314 هنگام تورق دیوان پروین اعتصامی می‌گوید اگر تنها یک شعر به نام مادر موسی از پروین مانده بود کافی بود تا او را جاودانه کند. ابراهیم باستانی پاریزی هفتادسال بعد از ملک شعرای بهار می‌گوید کافی است برای زنده نگاه‌داشتن آن همه آثار که در حال فراموشی است به دیوان این بانو مراجعه کنیم اگر تنها یک شعر از وی باقی‌مانده بود برای جاودانگی او کافی بود.

توران شهریاری شخصیت چندوجهی داشت

سخنران چهارم این نشست، علی دهباشی سردبیر نشریه بخارا بود. وی گفت روانشاد توران شهریاری از نوع زنانی بود که شخصیت چندوجهی داشت و در هرکدام از این وجوه یک درخشندگی و برجستگی وجود دارد. وی سخن خود را با مرور زندگی این بانو ادامه داد و گفت، زمانی که توران شهریاری دختر دبیرستانی بود با تعدادی از همکلاسی‌های خود به دیدار محمد مصدق برای ملی شدن صنعت نفت رفتند و از آن جمع تنها 15 یا 16 تن توانستند به دیدار محمد مصدق بروند. بانو توران شهریاری به نمایندگی از همه سروده‌ای را خواند و آن را به محمد مصدق پیش کش کرد که در دیوان او نیز منتشر شده است. وی ادامه داد این ویژگی بانو توران شهریاری او را متفاوت می‌کرد که با وجود سن کم نسبت به مسایل زمان خود بی‌تفاوت نبود و رشته حقوق را انتخاب کرد، چون او روحیه‌ی عدالت‌خواهی داشت. وی تمام دعاوی که رایگان می‌پذیرفت را با صلابت می‌رفت و دفاع می‌کرد. سومین ویژگی وی وجه ادبی او بود وی حافظه خوبی داشت. در مجله بخارا و شب‌های بخارا حاضر بود و سروده‌های خود را می‌خواند و همه را تحت تاثیر قرار می‌داد. وی نسبت به جوانان و نوجوانان حساسیت ویژه داشت بانو توران شهریاری پس از نشست با نوجوانان و جوانان صحبت می‌کرد و از عشق به میهن برای آن‌ها می‌گفت.

بابک سلامتی، پیام بهشید برخوردار، نماینده زرتشتیان در مجلس را که برای بازدید به شیراز رفته بود و نتوانسته بود باشنده باشد را خواند و سپس گفت چون بانو توران شهریاری هموند انجمن زرتشتیان بود و در سال 1366 هموند هیات هفت‌نفره بازنگری اساسنامه انجمن زرتشتیان تهران نیز بود به همین دلیل پیامی را افشین نمیرانیان، فرنشین انجمن زرتشتیان تهران فرستاده است. متن پیام فرنشین انجمن زرتشتیان تهران از سوی بابک سلامتی برای باشندگان خوانده شد. گرداننده برنامه  همچنین افزود، چون توران شهریاری هموند هیات مدیره سازمان زنان نیز بود سازمان زنان نیز پیامی را به این آیین پیشکش کردند که متن پیام این سازمان نیز خوانده شد. همچنین بابک سلامتی در ادامه افزود، انجمن‌ها و سازمان‌های دیگر نیز پیام آرامش باد دادند به ویژه دبیرستان ماندگار فیروزبهرام افزون بر پیام آرامش باد، بهرام برومند، مدیر دبیرستان فیروزبهرام نیز نوید داد که بنامگانه توران شهریاری سه درخت خواهند کاشت.

بابک سلامتی، همچنین در ادامه گفت، بانو ژاله آموزگار، استاد زبان‌شناسی به شوند بیماری نتوانستند در این آیین باشنده باشند و بانو هما ارژنگی هم که در خارج به سر می‌برند و برای این آیین پیام صوتی فرستادند که پخش شد.

نامش مانا و سروده‌هایش بر زبان همگان روان

بانو هما ارژنگی افزون بر آرامش باد به خانواده و دوستان بانو توران شهریاری گفت این پیام را با اندوه می‌فرستد و امیدوار است فروهر پاک بانو توران شهریاری در سرای نور آرامش یابد و نامش مانا باشد و سروده‌هایش بر زبان همگان روان باشد. وی سخن خود را با سروده‌ای از این بانو به پایان برد.

توران شهریاری، سه جایگاه، مادر، حقوقدان و شاعر داشت

رضا فیروزآبادی، کارشناس ایران‌شناسی و همسایه این بانوی چکامه‌سرا، سخنران پایانی این آیین بود. وی گفت بانوی که با صدای رسای خویش و قدی افراشته سخنران ادبی زرتشتیان بود و بارها پشت تریبون در بزرگداشت‌ها سخنرانی می‌کرد. وی تک‌بیتی از عبدالحسین زرین‌کوب که بانو توران شهریاری خیلی دوست داشت را خواند «خوش خوش به پایان می‌رسد این روز سرگردان ما / زودا که با منزل شویم آرام گیرد جان ما». وی گفت بانو توران شهریاری متولد 13 آبان 1310 در محله کرمان بود پدر او شهریار میرزا از بازرگانان معتبر کرمان و مادرشان گوهر و پدربزرگش میرزا بهرام از نیکوکاران این شهر بود که دستشان برای همه سایه داشت. تحصیلات ابتدایی را در دبیرستان شهریاری کرمان، متوسطه را در بهمنیار کرمان گذراند، لیسانس را در 24 سالگی  و در سال 1334 از دانشگاه تهران گرفت و مدرک فوق‌لیسانس را هم از دانشگاه شهید بهشتی دریافت کرد. وی پنجمین زنی بود که در ایران پروانه وکالت را گرفت، وی سال 1384 عضو هیات مدیره کانون وکلای ایران شد و تنها بانوی غیرمسلمان که تاکنون به این سمت رسیدند بود. تنها زن غیرمسلمانی بود که از سوی دفتر مشارکت زنان نهاد ریاست جمهوری در شمار 60 زن نام‌آور در سراسر قرار گرفت و لوح افتخار از وزیر فرهنگ دریافت نمود. رضا فیروزآبادی از سه جایگاه، مادر حقوقدان و شاعر برای این بانو نام برد.

فرزندان وی، هما، میترا و ویدا بهرامی هستند. نوه‌های وی انوشه‌روان سیروس ورزا، جیمز بهرام، شاهین و رکسانا ورزا هستند. همسر ایشان روانشاد بهرام بهرامی که شاید عامل موفقیت ایشان بود و 60 سال در کنار یکدیگر زندگی کردند. وی در ادامه گفت بانو توران شهریاری عاشق دانستن بود در مورد جایگاه شاعری وی استاد پاریزی گفت شعر توران مانند سینی لرک می‌ماند که همه‌چیز در آن است. او برای همه اشخاص آزاداندیش شعر سروده، مانند مادر ترزا، امام حسین و اشوزرتشت. منزل ایشان همواره مکان جمع شدن فرهیختگان بود. وی روحیه پرسشگری داشت. دلهره سد سیوند را داشت که آیا به آثار تاریخی ما آسیب می‌زند یا خیر، توران شهریاری در سال 2002 یکی از چهار شاعر برگزیده در ایتالیا شد. به گفته رضا فیروزآبادی او عاشق امپراتوری زبان فارسی بود.

آیین پرسه روانشاد توران شهریاری چکامه‌سرای زرتشتی و نامی ایران ساعت 17 روز 21 تیرماه 1403 با اوستاخوانی موبد اردشیر بهمردی در تالار ایرج برگزار شد پیش از آغاز سرایش اوستا چکامه‌ای از این بانو با صدای خودش پخش شد پس از پایان‌ بخش نخست اوستای پرسه، بابک سلامتی، سردبیر هفته‌نامه امرداد و گرداننده برنامه از همه باشندگان از سوی خانواده توران شهریاری سپاسگزاری کرد. وی همچنین از باشندگی رضا بنفشه‌خواه، بازیگر سینما و تلویزیون سپاسگزاری کرد. پس از پایان سخنرانی‌ها بخش دوم اوستای آیین پرسه آغاز شد و تا ساعت 19 ادامه داشت.

موبد اردشیر بهمردی

 

چهره راست: افشین نمیرانیان، فرنشین انجمن زرتشتیان تهران

موبد بمان مهربانی

کورش آذرگشاسبی، جانشین فرنشین انجمن زرتشتیان تهران

 بابک سلامتی سردبیر هفته نامه امرداد

چهره میانی: رضا بنفشه خواه، بازیگر سینما و تلویزیون

موبد پدرام سروش پور

استاد حقوق، محمد علی دادخواه

علی دهباشی، سردبیر مجله فرهنگی بخارا

پخش پیام چکامه سرای میهنی هما ارژنگی

رضا فیروز آبادی، کارشناس ایران شناسی

رضا بنفشه خواه، بازیگر سینما و تلویزیون

موبد مهربان فیروزگری

فرتور از همایون مهرزاد است.

2393