امروز خورداد روز از ماه آبان 3762 زرتشتی، دوشنبه 30 مهرماه 1403 خورشیدی، بیستویکم اکتبر 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
اهورامزدا، دانایی وآگاهی بیکران در هستی
در پرتو اشا، هنجار راستی
نیکمنشی را در من پایدار ساز.
گفتار راستین و اثربخش را تا دیر زمان
به زرتشت و یاران وی ارزانیدار
تا با این ابزار مینوی،
بر نیرو و آزار دشمنان کژاندیش چیره گردیم.
یسنا.هات ۲۸ بند ۶
———————- * —————————
خُورداد:
– ششمین روز هر ماه سیروزه در گاهشماری زرتشتیان، «خورداد» نام دارد.
– در آیین زرتشتی، با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) روز آغاز میشود.
– این واژه در اوستا به ریخت «هـَئوروَتات» و در پهلوی «خُردات» یا «هُردات» به چمار(معنی) رسایی و کمال آمده است.
– خورداد در گاتها(سرودهای زرتشت) یکی از فروزههای اهورامزدا دانسته شده و در اوستای نو نام یکی از امشاسپندان است.
– هَئور وَتات به چمار رسایی، فرزانگی، خرسندی، شادمانی، تندرستی و کامیابی است.
– خورداد امشاسپند، در نقش مادی خود، نگهبان و پاس دارنده آبها و سرسبزی است. آب در كنار سه آخشيج ديگر (خاک، هوا، آتش) در ميان ايرانيان باستان از اهميت ويژهای برخوردار بوده است.
———————– * ————————
یزدگرد یکم؛ شاهی که صلح و مذاکره را بر جنگ برتری داد
بیانیه صلحآميز “يزدگرد يکم”، سازنده شهر يزد در نخستین دیدار عام. (399 م)
در پاییز سال 399 میلادی، یزدگرد یکم (ایزدکرتی = خداداد) از دودمان ساسانیان و پدر بهرام گور، چهاردهمین شاهنشاه ساسانی بود. وی به جای برادرش بهرام چهارم به شاهی ایران رسید. به گزارش سفير وقت روم در تيسفون، یزدگرد یکم در نخستین دیدار همگانی خود با سفیر دولت وقت روم در تیسفون، یزدگرد اعلام کرد که روش مذاکره و صلح را بر جنگ و ستیز ترجیح میدهد. او بیان داشت که جنگ منابع هر دو کشور را هدر میدهد و نتیجه آن قابل پیشبینی نیست. یزدگرد در این سخنرانی اعلام کرد که تصمیم گرفته است مسیحیت در قلمرو ایران همزیستی کند.
یزدگرد یکم پایهگذار شهر یزد در حاشیه کویر بود که نام او بر این شهر گذارده شده است. او 21 سال پادشاهی کرد (از 399 میلادی تا 420) و به پیروان دیگر ادیان در فرمانروایی ایران آزادی داد و مسیحیان را در ساخت کلیساها کمک کرد. به همین دلیل برخی از موبدان آیین زرتشت او را «یزدگرد گناهکار» میخواندند.
یزدگرد به دلیل علاقهای که به ارمنیان داشت، پس از درگذشت پادشاه ارمنستان، پسر خود را شاه آنجا کرد. برخی مورخان معتقدند که مخالفت موبدان زرتشتی سبب شد یزدگرد در اواخر عمر نسبت به بزرگان همه ادیان روی خوش نشان ندهد. مورخان مشرق زمین از یزدگرد یکم به عنوان شاه آرامشبخش یاد کردهاند زیرا از ورود به جنگ پرهیز میکرد.
فلاویوس آرکادیوس، امپراتور قسمت شرقی روم (395 ـ 408 میلادی)، چنان به یزدگرد یکم اعتماد داشت که وصیت کرد اگر او پیش از رسیدن پسرش (تئودوسیوس دوم) به سن بلوغ از جهان درگذرد، یزدگرد این پسر را بزرگ کند و پشتیبان او باشد. همچنین سفارش کرد که فرزندش باید یک آموزشگر ایرانی داشته باشد و زبان پارسی را یاد بگیرد.
————————- * —————————
یادروز 30 مهرماه:
شاهسونها، در اهر و اردبیل و ارسباران نیروهای دولتی را خلع سلاح کردند (۱۲۹۱ خورشیدی)
گسترش مخالف و تظاهرات ضدشاهی قاجار، با پشتیبانی رضاخان و فرماندهان نظامی او، در شهرهای ایران (۱۳۰۴ خورشیدی)
آغاز استفاده از تلفن در عمارت جدید تلفنخانه تهران (۱۳۰۵ خورشیدی)
اميرلشگر اميراحمدی دوباره به فرماندهی امنيه كل مملكتی منصوب گرديد (۱۳۰۵ خورشیدی)
“سيد محمدعلی جمالزاده” سرپرست محصلان ايرانی در آلمان شد. (۱۳۰۷ خورشیدی)
پس از برگزاری مراسمهای يکهزارمين سال زادروز “حكيم ابوالقاسم فردوسی”، خيابان علاالدوله كه از بهترين خيابانهای تهران بود به نام آن شاعر نامی نامگذاری شد (۱۳۱۳ خورشیدی)
اعلام قطع رابطه سياسی ايران و انگليس از سوی سیدحسین فاطمی، وزیر امور خارجه دولت دکتر مصدق. (۱۳۳۱ خورشیدی)
صدور قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد درباره جنگ ايران و عراق. (۱۳۶۱ خورشیدی)
آغاز عملیات “عاشورا ۴”، در غرب دریاچه امالنعاج در هورالهویزه، به دست دلاور مردان ایران زمین در جریان جنگ تحمیلی (۱۳۶۴ خورشیدی)
درگذشت “ساموئل خاچیکیان” کارگردان، تدوینگر، نویسنده، آهنگساز فیلم و تهیهکننده، وی یکی از تأثیرگذارترین کارگردانان در سینمای ایران بهشمار میرود و به وی لقب «هیچکاکِ ایران» دادهاند (۱۳۸۰ خورشیدی)
درگذشت “فریدون گله” کارگردان و فیلمنامهنویس، وی از سینماگران مطرح ایران در پایان دهه ۱۳۴۰ و اوایل دهه ۱۳۵۰ بود و بسیاری فیلم “کندو”، ساخته مطرح او را آغازگر نوعی تازه از سینمای اجتماعی ایران میدانند. (۱۳۸۴ خورشیدی)
روز جهانی “توجه به لکنت زبان”.
پتر يكم (پتر كبير)، روسيهی اسلاو نژاد را يک امپراتوری درحال گسترش قلمرو اعلام داشت و خود را تزار (امپراتور) همه آن ناميد. (1721 م)
اختراع باتری در هلند. (1740 م)
هیچ کس به درستی از زمان اختراع باتری خبر ندارد نخستین تصورها این بود که در سال ۱۷۴۹ میلادی در هلند و در سال ۱۷۸۶ توسط یک دانشمند ایتالیایی اختراع شده است. ولیکن در سال ۱۹۳۶ در نزدیکی شهر تیسفون کوزه ی بسیار عجیبی کشف شد که قدمت کوزه را به ۲۰۰۰ سال قبل یعنی زمان حکومت اشکانیان نسبت دادند. ارتفاع کوزه ۴ سانتی متر و قطر آن به ۸ سانتی متر میرسید و در ته کوزه یک دیسک مسی و در میان آن یک لوله مسی که در داخل آن نیز یک لوله آهنی وجود داشت قسمتهایی از سر آن نیز با قیر پوشیده شده بود. “ویلهلم کونیک” باستان شناس آلمانی در سال ۱۹۴۰ قبل وقتی این پیل را در موزه ایران و عراق دید آن را با خود به موزه ی برلین برد و در آنجا آن را مورد بررسی قرار داد و سپس نظریات جالبی در باره آن ارائه داد او گفت که این کوزه یک پیل الکتریکی (باتری) است که برای آبکاری طلا یا نقره به کار میرفته است. در سال ۱۹۷۰ نیز “آرن اگبرکت” باستان شناس آلمانی آزمایش دیگری نیز روی کوزه انجام داد و مقداری آب انگور را بجای محلول مس سولفات استفاده کرد او مشاهده کرد که باتری الکتریسته ۰٫۸۷ ولت ایجاد میکند این آزمایش ثابت کرد که اشکانیان در بیش از ۲۰۰۰ سال پیش توانایی تولید الکتریسیته از یک ماده اسیدی را داشتند.
دانشگاه “پرینستون” بنیاد شد. این دانشگاه چهارمین دانشگاه قدیمی آمریکا است (1746 م)
“آندره ژاک کارنرين” فرانسوی، در آسمان پاريس با چتر نجات از ارتفاع هزار متری از يک بالن پايين پريد و به زمين فرود آمد. وی نخستين فردی است كه با چتر نجات فرود آمده است (1797 م)
درگذشت “پُل سِزان” نقاش نامی سدهی نوزدهم فرانسه (1906 م)
زادروز “دورِس لسينگ” داستان نگار مشهور انگليسی كه در کرمانشاه ايران چشم گشود. (1919 م)
ارایه نخستين ماشين فتوكپی از سوی “چارلزكارلسون ” فيزيکدان آمريکایی که آن را زیراکس نامید(1938 م)
درگذشت “پول تريستان برنار” نويسندهی فكاهینويس و انتقادی فرانسه (1947 م)
اجلاس مقامات انگليس، فرانسه و اسرائيل در پی ملی شدن كانال سوئز (1956 م)