روز دی‌به‌مهر از ماه ابان/ اصفهان ساسانی در برابر تازیان

امروز روز دی به‌مهر از ماه آبان 3762 زرتشتی، چهارشنبه نهم آبان‌ماه 1403 خورشیدی، سی‌اُم اکتبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

خوشبختی برای کسی خواهد بود که آرزوی خوشبختی برای دیگران داشته باشد.
اهورامزدا، دانایی و آگاهی بیکران هستی
خواستار توانایی همراه با تازگی و پویایی هستم
تا اشا و هنجار راستی در هستی
را یادآوری کنم.
سپنته آرمئی تی، ای مهر پاک و آرمانی
پاداش نیک توانگری را در زندگی به من ارزانی دار.

یسنا؛ هات ۴۳ بند ۱

——————————- * ————————————

دی به مهر:
-⁣⁣  پانزدهمین روز هرماه در گاهشمار سی‌روزه زرتشتیان، روز «دی‌به‌مهر» نام دارد.

– «دی» به چم (:معنی) پروردگار و دادار است.

– در هر ماه سه روز با پیشوند «دی» در گاهشمار زرتشتی وجود دارد که روز هشتم «دی‌به‌آذر»، پانزدهم «دی‌به‌مهر» و بیست‌و‌سوم «دی‌به‌دین» هستند.

– روزهای دی با پسوند نام روز پس از خودش نامگذاری شده‌اند.

– روزهای اورمزد و سه دی در هر ماه، به مانند روزهای آدینه در گاه شماری خورشیدی، روزهای نیایش همگانی، آسایش و دیدوبازدید خانواده‌هاست.

—————————- * ——————————-

فروپاشی سپاهان ساسانی در برابر تازیان
در سال 20 خورشیدی، سپاه تازیان پس از پیروزی در نبرد نهاوند و شکست لشکریان یزدگرد سوم، شاه وقت ساسانی، به سمت اصفهان حرکت کرد. یزدگرد سوم که به شمال شرقی ایران فرار کرده بود، نتوانست نیروی تقویتی به پادگان اصفهان به فرماندهی “استندر” بفرستد. در نتیجه، اصفهان بدون مقاومت زیادی به دست تازیان افتاد.
اصفهان در دوره ساسانیان به عنوان یک نقطه کلیدی برای انتقال نیروهای نظامی و مدیریتی شناخته می‌شد. این شهر به دلیل موقعیت مرکزی خود، به راحتی نقش مهمی در دفاع و حمله‌های نظامی ایفا می‌کرد. نام “سپاهان” به معنای مکان سپاه یا پایگاه نظامی، نشان‌دهنده اهمیت نظامی و استراتژیک این شهر در آن دوره بود. پس از سلطه تازیان، این نام به “اصفهان” تغییر یافت زیرا در زبان تازیان حرف “پ” وجود نداشت. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)

در درازنای تاریخ به آسانی نمی‌توان رد شهر اصفهان را پیوسته دنبال کرد، هر چند اصفهان در مرکز فلات ایران قرار داشت. به سبب آن که در دوران پیش از اسلام گرانیگاه شاهنشاهی‌های هخامنشی تا ساسانی، گستره‌ی غربی این شاهنشاهی‌ها و به‌ویژه میان‌رودان بود، این شهر در کانون توجه این دودمان‌ها قرار نداشت. اصفهان برای زاینده‌رود و شرایط طبیعی مناسبی که داشت، احتمالاً از نیمه‌ی دوم هزاره ۴ پیش از میلاد شاهد شکل‌گیری آبادی‌های بسیاری بوده است. سال شکل‌گیری شهر اصفهان با ابهام رو به رو است و اطلاع دقیقی از آن در دست نیست و بیشتر در افسانه‌ها و داستان‌ها به کیقباد اشاره شده است. ساخت اصفهان را به تهمورث، سومین پادشاه از سلسله پیشدادیان نسبت داده‌اند. اصفهان در تاریخ قدیم با نام «ژِی» در پارس علیا شناخته می‌شد و در دوره‌ی پس از اسلام به عربی در می‌آید و می‌شود «جِی». زمانی که کوروش بزرگ بابِل را گرفت و یهودیان امروز را از اسارت نبوکدنصر شاه بابل نجات داد، شماری از یهودیان به فلسطین بازگشتند و شماری دیگر از آن‌ها به اصفهان آمدند و در منطقه‌ای که به دارالیهود یا یهودیه نامگذاری شد، اسکان یافتند. این منطقه در شمال غرب شهر جی یا ژی بود که بعدها این دو منطقه به یکدیگر متصل شد و شهر اصفهان کنونی را ایجاد کرد. (ویکی‌پدیا)

آتشگاه اصفهان که در محدوده روستای تاریخی ماربین و بر روی کوهی به نام آتشگاه قرار دارد، یکی از مهم‌ترین نمادهای دوره ساسانیان در این شهر است. این آتشکده یکی از هفت آتشکده عصر ساسانی و جزو معدود آثار باقی‌مانده از ایران باستان است. دیرینگی این آتشکده به بیش از سه هزار سال می‌رسد. در سال 1330 خورشیدی، این آتشکده به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

سقوط اصفهان به دست تازیان نشان‌دهنده پایان یک دوره و آغاز دوره جدیدی در تاریخ ایران بود. با این رویداد، اصفهان دچار تغییرات سیاسی و فرهنگی بسیاری شد و بسیاری از آتشکده‌ها به مساجد تغییر کاربری دادند. با این حال، برخی آتشکده‌ها مانند آتشکده اصفهان که از شهر دور بودند، همچنان با همان کاربری باقی ماندند.

———————— * —————————

یادروز نهم آبان‌ماه:

“توران‌شاه سلجوقی”، شاه كرمان شد (۴۶۲ خورشیدی)

“توران‌شاه سلجوقی” پسر “ملک قاورد”و پسر عموی “ملک‌شاه”، شاه كرمان شد كه در آن روزگار، و تا میانه‌ی پادشاهی پهلوی دوم تا شاخاب پارس ودريای عُمان امتداد داشت. “ملک قاورد”كه حاضر نشده بود پادشاهی برادرزاده خود را به رسميت بشناسد به دست او كشته شد. از آثار باقی مانده او در شهر كرمان، مسجدی در مركز شهر موسوم به مسجد ملک است كه پس از انقلاب به مسجد امام تغییر نام داده شد.”ملک‌شاه” كه دست پرورده خواجه نظام الملک بود پس از كشته شدن پدرش “آلپ ارسلان”، به پادشاهی رسيد.

 

واگذاری امتياز كشتيرانی در كارون به انگليسی‌ها در زمان ناصرالدين شاه قاجار (۱۲۶۷ خورشیدی)

 

به دنبال صدور فرمان “احمد‌‌شاه” مستوفی الممالک رییس‌الوزرا بی‌طرفی ایران را در جنگ جهانی اعلام کرد (۱۲۹۳ خورشیدی)

 

تصويب قانون سربازگيری در مجلس شورای ملی در جريان جنگ جهانی اول (۱۲۹۴ خورشیدی)

 

تصويب انقراض حكومت قاجاريه از سوی مجلس و آغاز فرمانروایی “رضا‌خان پهلوی” (۱۳۰۴ خورشیدی)

 

“محمدحسن ميرزا”وليعهد پیشین با چند نفر نگهبان مسلح از تهران با خفت و خواری به سمت مرز حركت داده شدو برای مخارج وی پنج هزار تومان پرداخت گرديد (۱۳۰۴ خورشیدی)

 

“ميرزا محمد علی خان ذكاالملک”، وزير ماليه از طرف “رضا خان پهلوی” به كفالت ریيس الوزرایی منصوب شد (۱۳۰۴ خورشیدی)

 

راه شوسه شاهرود گرگان به درازی دويست كيلومتر افتتاح شد (۱۳۱۸ خورشیدی)

 

کارخانه ریسندگی و بافندگی سمنان طعمه حریق شد (۱۳۴۹ خورشیدی)

 

مبادلات بازرگانی ایران و چین آزاد شد (۱۳۵۰ خورشیدی)

 

دولتی شدن مدارس عالی غير دولتی ايران و قطع دريافت شهريه از دانشجویان(۱۳۵۴ خورشیدی)

 

انجام عمليات ذوالفقاريه در منطقه آبادان و عقب‏ راندن ارتش عراق از جزيره آبادان توسط دلاور مردان ایران زمین(۱۳۵۹ خورشیدی)

 

روز جهانی “شهرها”

 

جشن “هالووین”

هالووین، مخفف هالووز ایووینگ به معنای عصر قدیسان، جشنی است که در ۳۱ اکتبر و در شامگاه مراسم عید مقدسان که یکی از آیین‌های مسیحیت غربی است، برگزار می‌شود. هالووین روز اول مراسم سه‌روزه آلهالوتاید است که مناسبتی در تقویم کلیسا برای بزرگداشت یاد درگذشتگان، از جمله قدیسان، شهیدان مسیحی و دیگر مؤمنان درگذشته است.

 

“مارتين لوتر” كشيش آلمانی ۹۵ مورد اعتراض خود به روش پاپ‌ها و كليسای كاتوليك را روی كاغذ نوشت و آن را بر در ورودی كليسای”كسل”در وينتربرگ آلمان چسبانيدو با اين عمل سنگ بنای “پروتستانيسم” گذارده شد(1517 م)

 

۲۱ روز پس از اعلام حالت فوق‌العاده در فرانسه و ايجاد دولتی به همين نام و ۱۵ روز بعد از اعدام”ماری آنتوانت”زن پادشاه سابق، دوره اصطلاحا “بلعيدن فرزندان انقلاب” با اعدام ۲۱ ميانه رو از جمله”ژاک بريسو” آغاز شد(1793 م)

 

زادروز “جان كيتس”شاعر و اديب برجسته انگليسی(1795 م)

 

برگزاری اولين مسابقه فوتبال در جهان که بین دو تیم ملی فوتبال مجارستان و اتریش انجام شد(1901 م)

زاد روز “دکتر جهانگير بابا” دانشمند ايرانی‌تبار هند و پدر نيروی اتمی هندوستان. (1909 م)

 

جيره‌بندی كفش در آمريكا که به سبب جنگ جهانی دوم برقرار شده بود پايان يافت (1945 م)

 

آزمايش اولين بمب هيدروژنی آمريكا (1952 م)

 

حمله انگلستان و فرانسه به مصر پس از اعلام ملی شدن كانال سوئز(1956 م)

 

کمتر از يک روز پس از اينکه کنگره حزب کمونيست شوروی به خواست خروشچف به اتفاق آراء! تصويب کرد که جسد موميایی شده”استالين”از آرامگاه لنين در ميدان سرخ مسکو به جای ديگری انتقال يابدو دفن شود تامردم به رسم احترام ديدارش نشتابند(1961 م)

درگذشت “لويی ماسينيون” خاورشناس معروف فرانسوی (1962 م)

ترور خانم “اينديرا گاندی” سياست‏مدار و نخست وزير پيشين هند ( 1984 م)

 

كناره‏‌گيری داوطلبانه “ماهاتير محمد”از نخست وزيری مالزی (2003 م)

 

یک هواپیمای مسافربری روسی از نوع ایرباس که از مصر عازم سن پترزبورگ در آسمان شمال صحرای سینا سرنگون شد و ۲۲۴ تن کشته شدند (2015 م)