تاق کسرای کرج، برنده‌ی جایزه‌ی جهانی معماری

پروژه‌ی معماری «ایوان دهکده» که در سال ۱۴۰۲ به فینال «جایزه معمار» راه پیدا کرده بود، امسال در فهرست برندگان چهل‌وهشتمین دوره‌ی جایزه جهانی معماری (WA Awards) قرار گرفت.  آرمان این پروژه برقراری پیوندی میان معماری مدرن و قدیمی‌ترین عناصر معماری ایرانی بوده است.

ایوان، یکی از اصیل‌ترین عناصر معماری ایرانی، همیشه فضایی برای پیوند میان درون و بیرون بوده است. در این پروژه، ایوان نه‌‌تنها باززنده‌ساری (:احیا) شده، بلکه معنایی تازه پیدا کرده است؛ جایی که تاریخ و مدرنیته دست در دست هم، فضایی متفاوت را آفریده‌اند.

این طراحی بر روی ویلایی قدیمی اجرا شده است که نزدیک‌به۵۰ سال از ساخت آن می‌گذشت؛ ویلایی با سقف‌های کوتاه، دیوارهای ضخیم و پنجره‌های کوچک که فضای آن بسته و گرفته به نظر می‌رسید. با این حال، قلب این خانه، یعنی اتاق نشیمن، بهترین مکان برای ایجاد تغییری بنیادین بود. معماران تصمیم گرفتند سقف این بخش را بلند کنند و با ساخت یک تاق بزرگ ۷ متری که رو به حیاط قرار دارد، ایوانی جذاب بسازند. این ایوان حالا مکانی بی‌مانند برای نشستن و تماشا است.

در داخل حیاط نیز یک تاق دیگر ساخته شد تا همانندی‌ای (:تقارنی) زیبا با ایوان خانه ایجاد کند. میان این دو تاق، استخری کوچک جای گرفته که حس طراوت و احساس پیوند با طبیعت را تقویت می‌کند. اینجا، ایوان از حالت سنتی خود فراتر رفته و به چیزی میان یک آلاچیق مدرن و یک کهن‌الگوی ایرانی تبدیل شده است؛ همان الگویی که در سازه‌هایی باستانی مانند تاق کسری نیز می‌توانیم همانند آن را ببینیم.

اما نوآوری این طراحی تنها به اینجا پایان نمی‌یابد. معماران عنصری از بازی و نشاط را هم به این فضا اضافه کردند: یک تاب! تابی ساده که هم یادآور شادی‌های کودکی است و هم حس زندگی و پویایی را به حیاط می‌آورد.

در طراحی این فضا، به گذشته اشاره شده اما نه به شکلی مستقیم. آجرهایی که با دقت کنار هم چیده شده‌اند و نورهایی که از بینشان می‌تابد، حس آرامش و زیبایی خاصی ایجاد کرده‌اند. اینجا فضایی است که هم گذشته را در دل خود حفظ کرده و هم نیازهای امروز را پاسخ می‌دهد.