نشست «تنوع فرهنگی و همبستگی ملی از منظر زرتشتیان ایران» نخستین نشست از سلسله نشستهای تنوع فرهنگی از منظر بومی بود که به کوشش پژوهشکدهی مردمشناسی و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در روز ۲۲ شهریورماه ۱۳۹۶ خورشیدی در محل این پژوهشگاه در تهران برگزار شد.
در این نشست فرنشین(:رییس) پژوهشکدهی مردمشناسی و همچنین فرنشین پژوهشگاه میراث فرهنگی به همراه گروهی از موبدان هازمان(:جامعه) زرتشتی سخنرانی کردند که گزیدهای از آن را در دنباله میخوانید.
ایرانیان هرگز با زبان اسلحه با جهان سخن نگفتند
علیرضا حسنزاده، فرنشین پژوهشکدهی مردمشناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، که ادارهکنندهی این نشست بود با اشاره به اینکه در کشور ایران در عین یکپارچگی دارای تنوع فرهنگی بسیار جذاب و غنی هستیم افزود: ما افتخار داریم در سرزمینی هستیم که اقوام همواره در کنار هم زندگی کردهاند و تنوع فرهنگی را زیستهاند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود تنوع فرهنگی را تجربهی درونی ایرانیان دانست و گفت به همین شوند(:دلیل) ایران هرگز خاستگاه تمایلات رادیکالی مانند داعش نشده و ایرانیان هرگز با زبان اسلحه و جنگ با جهان سخن نگفتند.
کشورهای پیشرفته به فرهنگ خود بیشتر ارج میگذارند
موبد پدرام سروشپور، دبیر انجمن موبدان تهران در این نشست با بازگویی تاریخ زرتشتیان از روزگار ساسانیان گفت: اردشیر بابکان تصمیم میگیرد که یکپارچگی فرهنگی را در کشور با تکیه بر آیین زرتشتی پدید آورد.
وی سپس به برشماری ستمهایی که خلفای بینامیه و بنیعباس بر زرتشتیان روا داشتند، پرداخت و گفت: من بنیامیه و بنیعباس را از دین جدا میکنم، آنها بر روی فرهنگ ما زرتشتیان تاثیر بسیار گذاشتهاند. نیاکان زرتشتی ما با فرار و مقابله در زمان این دو خلیفهگری برای زنده نگه داشتن فرهنگمان بسیار کوشیدند.
سروشپور افزود: زمانی که مغولان و ترکان به ایران تاختوتاز میکنند بیشترین ضربه را به هازمان زرتشتی میزنند. صفویان برای نخستین بار زرتشتیان را از بدنهی هازمان ایران جدا میکنند و آنها را کوچ میدهند و شاه سلطانحسین کشتار عظیمی از زرتشتیان انجام میدهد.
موبد سروشپور اشتراکات در سنتهای دینی زرتشتیان را بسیار بالا دانست و «سفرههای آیینی»، «بو و بَرَنگ» و «داد و دهش» را از آن جمله برشمرد. بهگفتهی سروشپور وجود برخی تفاوتها در آیینهای زرتشتیانی که شهرها و محلههای گوناگون زندگی میکنند به شرایط زیستبوم زندگی آنها بازمیگردد.
این موبد زرتشتی در دنبالهی سخنانش از تاریخچهی انجمن موبدان از روزگاران دیرین تاکنون گفت و خویشکاری کنونی این انجمن را پاسداری از سنتها عنوان کرد و گفت با گذشت زمان باید سنتها را با حفظ هستهی مرکزی دگرگون و به روز کرد.
اهمیت برگزاری جشنهای دیرینی همچون سده و مهرگان به گونهی ملی برای یکپارچگی فرهنگی از دیگر بخشهای سخنرانی موبد پدرام سروشپور بود.
وی سپس با گفتن اینکه اصول ادیان در دل فرهنگ زنده ماندهاند گفت: کشورها هر چه پیشرفتهتر باشند بیشتر به گذشتهی خود ارج میگذارند.
نام ایران دلالت بر هیچ نژادی ندارد
محمد بهشتی، فرنشین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، در این نشست دربارهی مفهوم تنوع فرهنگی از دیدگاه بومی سخن گفت. به گفتهی وی تاریخ طولانی ایرانیان زمینهساز تنوع فرهنگی در این سرزمین بوده است و این تنوع وارون کشورهای نوپایی همچون آمریکا و استرالیا و همچنین کشورهای اروپایی، سرچشمهی درونسرزمینی دارد.
بهشتی در دنبالهی سخنانش با گفتن اینکه تنوع فرهنگی را باید در نمودهای(:مظاهر) فرهنگی دید افزود: زبان، پوشش، خوراک، کیفیت برگزاری آیینها، معماری و هنرها از نمودهای فرهنگی هستند و ما برای تعیین تفاوت فرهنگها به نمودهای آنها نگاه میکنیم، زیرا فرهنگ یک امر مجرد است و به خودیِخود صورت ندارد.
وی سپس با اشاره به نام «ایران» آن را نامی بسیار کهن و نام اصلی این سرزمین در متون کهنی چون نامهی تنسر و شاهنامه دانست و افزود وارون نام کشورهای اروپایی، نام ایران به هیچ روی دلالت نژادی ندارد.
زبان دری و یادبودهای شفاهی، نشانی از تنوع فرهنگی زرتشتیان
کتایون مزداپور، استاد دانشگاه در رشتهی زبان و فرهنگهای ایران باستان، دیگر سخنران این برنامه بود که پیرامون پیوند تنوع فرهنگی با هازمان زرتشتی و همچنین تنوع فرهنگی در هازمان زرتشتی سخن گفت. وی زبان دری که زرتشتیان به آن سخن میگویند را یادبودی از زبان دری مادی دانست که موبدان بدان سخن میگفتند و وجود لهجههای گوناگون این زبان در میان زرتشتیان را شوند تنوع فرهنگی دانست.
تنوع در برگزاری جشنهایی چون سده در هازمان زرتشتی بخش دیگری از سخنان مزداپور پیرامون تنوع فرهنگی در میان زرتشتیان را تشکیل میداد.
پوشش زنان زرتشتی گواهی بر تنوع فرهنگی زرتشتیان
موبد پروا نمیرانیان نیز در این نشست دربارهی پوشش زنان زرتشتی با تکیه بر مفهوم تنوع فرهنگی سخنرانی کرد. وی با گفتن اینکه محیط بسیار در تنوع فرهنگی تاثیرگذار است، تنوع محیط را نیز در چگونگی پوشش موثر دانست.
نمیرانیان ویژگیهای پوشش بانوان زرتشتی را اینگونه برشمرد: پوشش زنان زرتشتی قابل استفاده در زمستان و تابستان، برای تنگدستان و دارایان، راحت برای کارهای روزانه، کاملا پوشیده و در رنگهای شاد و متنوع توصیف کرد.
هستهی مرکزی فرهنگ فراموش شده است
موبد اردشیر بهمردی، دکترای فرهنگ و زبانهای ایران باستان، در سخنرانی خود به ساختار فرهنگ در هازمان زرتشتی اشاره کرد. او گفت: ما زرتشتیان آیینهایی داریم به نام گهنبار که در شش هنگام از سال برگزار میشوند. هستهی مرکزی این آیینها آفرینش است، ولی با گذشت زمان لایههایی پیرامون این هستهی مرکزی را فرا گرفته و در دورههای گوناگون باتوجه به زمان و مکان دچار دگرگونیهای متفاوت شده است.
وی افزود: امروزه دیگر زرتشتیان به هستهی مرکزی آیینهای گهنبار نگاه نمیکنند و بیشتر به لایههای واپسین توجه دارند که شامل گردهمایی، یاریرسانی به اطرافیان، داد و دهش، و ستایش اهورامزدا هستند.
گفتنی است گزارش کامل این نشست را میتوانید در شمارهی ۳۷۳ هفتهنامهی امرداد که ۱۰ مهرماه چاپ میشود بخوانید.
علیرضا حسنزاده، فرنشین پژوهشکده مردمشناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
محمد بهشتی، فرنشین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
کتایون مزداپور، استاد دانشگاه در رشتهی زبان و فرهنگهای ایران باستان
موبد پروا نمیرانیان
موبد اردشیر بهمردی
موبد پدرام سروشپور
علیرضا بهشتی، هموند هیاتعلمی دانشگاه تربیت مدرس
فرتور از یاسمن سلامتی است.
0114
