گرامی‌داشت یاد آرش در کانون ایران بزرگ

یادمان آرش کمانگیر و پاس‌داشت جشن تیرگان با سخنرانی فرشید ابراهیمی در «کانون ایران بزرگ» برگزار شد.

رامین هخامنشی‌مهر فرنشین کانون ایران بزرگ در آغاز  برنامه  با اشاره به این‌که ایران در همه‌ی زمینه‌های تاریخی و فرهنگی، گاهواره‌ی تمدن جهان به‌شمار می‌آید گفت: ایرانیان در دانش و فرهنگ پیشرو و سرآمد شهری‌گری‌های روزگار باستان بوده‌اند. وی هم‌چنین در بخشی از سخنانش از آرش کمانگیر به عنوان نماد جان‌سپاران(:شهیدان) راه وطن یاد کرد.

در ادامه فرشید ابراهیمی پژوهش‌گر تاریخ ایران و سخنران نشست، با بازگویی داستان استوره‌ای آرش درادبیات ایران گفت: آرش کمانگیر یا آرش شیواتیر که به اوستایی«اَرَخشَه» و به پهلوی «آرش شیباک‌تیر» از او نام برده می‌شود، نام یکی از چهره‌های نمادین باورهای کهن سرزمین ایران بزرگ است. آرش از سپاهیان منوچهر بود که پس از پایان جنگ منوچهر و افراسیاب برای تعیین مرز دو کشور از فراز کوه «اییریوخشوتَه» در زادگاه فریدون با همه‌ی توان تیری را به سوی کوه «خوَنوَنتَ» رها کرد. وی در ادامه این روایت افزود: در زمان پادشاهی منوچهر در نبردی با توران افراسیاب سپاهیان ایران را در مازندران به محاصره درآورد. از این‌رو منوچهر به تورانیان پیشنهاد سازش داد. تورانیان این پیشنهاد را با این پیش‌نیاز(:شرط) می‌پذیرند که از سپاه ایران جنگاوری از فراز کوه البرز تیری از چله‌ی کمان برکشد و رها کند تا جای فروافتادن تیر مرز ایران و توران را نمایان کند. افراسیاب به گمان کوچک شمردن ایرانیان آرش را که پیک سپاه ایران بود برمی‌گزیند، آرش می‌پذیرد. از آن‌سو لشکر ایران برای پذیرفتن این پیشنهاد بر آرش خرده می‌گیرند ولی آرش بر فراز کوه می‌رود، تیر را در چله‌ی کمان گذاشته و با همه‌ی هستی و توانش پرتاب می‌کند. ‌آرش جان می‌سپارد و روانش در تیر دمیده می‌شود. تیر از چله گریخته از بامداد تا شامگاه به پرواز درآمده و سرانجام در کنار رود جیحون (آمودریا)  بر درخت گردویی فرود می‌آید و جای فرود تیر مرز ایران و توران می‌شود.

این کنش‌گر فرهنگی همچنین از بن‌مایه‌های(:منابع) کهن و امروزی دباره‌ی استوره‌ی آرش یاد کرد و گفت: «تِشتَر یَشت» از یشت‌های بزرگ اوستا کهن‌ترین نوشتاری است که در آن از آرش نام برده شده است. « می‌ستاییم ستاره‌ی درخشان و شکوهمند تشتر را، آن تندتاز به سوی دریای فراخ‌کرت را، به‌سان آن تیر در هوا پران، تیری که آرش تیرانداز از کوه اَییریوخَشوته به سوی کوه خَوَنوَنتَ پراند.»

وی با بیان این‌که داستان آرش اگرچه در شاهنامه نیامده است ولی در بخش تبارنامه‌ی اشکانیان و در جنگ بهرام چوبین و اسفندیار از او یاد شده است افزود: در نوشته‌های پهلوی و کتاب‌های تاریخی اسلامی به‌ویژه در «آثار الباقیه» ابوریحان بیرونی داستان آرش بازگو شده است.

شاهنامه‌خوانی فرانک جباری با روایت داستان زال از دیگر بخش‌های این برنامه بود. همچنین در پایان فرشید ابراهیمی در بخش دوم سخنان خود به بازخوانی چکامه‌ی حماسی آرش کمانگیر سروده‌ی زنده‌یاد سیاوش کسرایی پرداخت.

یادمان آرش کمانگیر یک‌شنبه 11 تیرماه 1396 خورشیدی ساعت 17  با باشندگی شماری از دوست‌داران تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین در فرهنگسرای ابن‌سینا برگزار شد. 

فرشید ابراهیمی، پژوهش‌گر تاریخ ایران

0114