خانه‌ای پر از تاریخ در قلب تهران

همایون مهرزاد
1396-03-26
00:00

ارزشمندترین خانه‌ی جهان که می‌توان بخشی از تاریخ را در آن دید در قلب تهران جای دارد. موزه یا خانه مقدم از جمله خانه‌های بازمانده از روزگار قاجار و متعلق به یکی از درباریان آن زمان به نام محمد تقی خان احتساب الملک ـ بوده است.
احتساب الملک دارای دو پسر به نام‌های حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در فعالیت‌های ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی درگذشت. از او نمایشنامه بسیار معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» به جا مانده است. برادر کوچکتر ـ محسن ـ پس از پایان تحصیلات خود در رشته‌های نقاشی، تاریخ هنر و باستان شناسی در سال 1315 خورشیدی به میهن بازگشت و به همراه همسر فرانسوی خود «سُلما» در خانه پدری ـ محل کنونی موزه مقدم ـ ساکن شدند.
در سال 1351خورشیدی، زنده یاد استاد مقدم ـ استاد ممتاز دانشگاه تهران ـ با توجه به علاقه وافرش به علم، تاریخ و هنر، خانه پدری خود را به همراه آثار نفیس گردآوری شده وقف دانشگاه تهران کرد. استاد محسن مقدم در سال 1366 خورشیدی گیتی را به سوی مینو ترک کرد و پس از مرگِ همسر ایشان در سال1369 ، سرپرستی موزه مقدم به دانشگاه تهران واگذار شد.
از ویژگی‌های آشکار این موزه همگون بودن نسبی فضای مهرازی(:معماری) با آثار تاریخی موجود در آن است، فضایی که با مساحتی برابر با 2117 مترمربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است.
ساختمان بیرونی، حوض‌خانه و کتاب‌خانه در ضلع جنوبی حیاط بیرونی قرار دارند و ساختمان اربابی و ایوان قاجار در ضلع غربی این حیاط واقع شده اند، همچنین گلخانه در ضلع شمالی حیاط و دیوار تجدد و حوض ژاپنی در ضلع غربی حیاط بیرونی قرار دارند.
در ضلع جنوبی خانه ساختمانی بیرونی (تابستانی) جای دارد و شامل دو اتاق پیشخوان و اتاق پذیرایی است. در یک بخش از اتاق پیشخوان قاب عکس و لوازم شخصی استاد مقدم جای دارد و آثار تزیینی چوبی، وسایل آشپزخانه و صندوق خانه‌های قدیمی در بخش دیگر این اتاق به نمایش گذاشته شده اند.
این خانه تاریخی که یادگار واپسین روزهای سلسله‌ی قاجار است، 2117 مترمربع مساحت دارد و شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است.
فرتورهای زیر از بخش تابستانه‌ی این گنج‌خانه‌ی تاریخی است.