مراسم نکوداشت ایرج افشار و هفتمین سالگرد درگذشت وی شنبه (19 اسفندماه) در مرکز اسناد و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران برگزار و «کتابشناسی موضوعی ـ تاریخی از چاپکرده‌ها و نوشته‌های ایرج افشار» رونمایی شد.
مقایسه ایرج افشار با محمدبن اسحاق‌بن ندیم
آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد، تولیت موقوفات افشار، گفت: ایرج افشار کارهای بسیاری کرده که تمام اهل‌فن نسبت به هنگامه‌ای که او آفریده انگشت حیرت به دندان هستند. اگر بخواهیم او را در این زمینه تحلیل کنیم باید او را با محمدبن اسحاق‌بن ندیم در قرن چهارم مقایسه کنیم. ایرج افشار یکی از ایرانشناسان به‌معنی واقعی کلمه بود. امروز ایرانشناسی یک علم است که به‌نظر می‌رسد هنوز تعریف دقیقی از آن ارائه نشده است و شامل تاریخ، ادبیات، هنر، فرهنگ ایران کهن و ایران نو می‌شود. این رشته را اولین بار غربی‌ها به وجود آوردند اما مهمترین نکته در نگاه آن‌ها این است که هر مسئله را از اهلش بپرسند. گوبینو یکی از این ایرانشناسان است که وزیرمختار فرانسه بود که به ایران آمد. ادوارد براون یکی دیگر از آن‌هاست. من نمی‌گویم که اینها هیچ اشتباهی ندارند اما جای تشکر و سپاس است که شخصیت‌های بزرگی از جمله ایرج افشار ایرانشناسی را در کشور به یک علم بومی تبدیل کردند.
افشار از حیث مدیریت کتابخانه نقش محوری داشت
رسول جعفریان، رئیس کتابخانه مرکزی گفت: افشار 14 سال (1343 تا 1357) ریاست کتابخانه مرکزی را برعهده داشت و مهمترین تحول در آن دوره همین ساختمان است که امروز در آن به‌سر می‌بریم و او چنان زحمتی برای این ساختمان کشید که هم‌اکنون ما احساس کهنگی نمی‌کنیم. افشار از حیث مدیریت نقش محوری دارد ما کتابخانه‌های خوبی داریم اما باید مدیریت کتابخانه‌ها را هم به روز بکنیم و در این زمینه نیاز به تحول در کار کتابداری داریم.
ایرج افشار یک انسان چندبعدی بود
نورالله مرادی سخنران دیگر جلسه بود که درباره نقش ایرج افشار در کتابداری صحبت کرد. وی گفت: ایرج افشار یک انسان چندبعدی است. او در چندین حوزه متخصص بود و این باعث می‌شد مرحوم افشار از حالت یک فرد بیرون بیاید. من فکر می‌کنم اگر روزی بخواهند زندگینامه او را بنویسند باید یک گروه به او و آثارش بپردازند. نقش ایرج افشار در تحول کتابداری ایران از کتابداری سنتی به کتابداری مدرن، شایان توجه است. کتابداری سنتی ما سابقه‌ای بیش از هزار سال دارد و کتابخانه‌های بسیار بزرگی در زمان‌های گذشته در ایران ساخته شده بودند.
وی توضیح داد: از کارهای دیگر افشار، انتشار مجله کتابداری است که امسال به پنجاهمین سالش رسیده است و تدریس او در دانشکده کتابداری از کارهای مهمی است که انجام داد. تمام دانشجویان این رشته درس نسخه‌های خطی را با ایرج افشار گذرانده‌اند. اما بعد از انقلاب کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به ایرج افشار خیلی بی‌مهری کرد و حتی تا چند سال پیش در سایت دانشگاه تهران نامی از ایرج افشار نیامده بود. اصلا انگار ایرج افشار نامی در اینجا نبوده است. شاید به همین خاطر هم بود که وقتی او مجموعه خودش را می‌خواست اهدا کند این مجموعه را به دانشگاه تهران نداد بلکه آن را به دائرةالمعارف اسلامی اهدا کرد و شاید همین نکته نشان از دل‌آزردگی او بود.
پایه‌گذاری بنیاد کتابخانه مرکزی با اهدای 30 هزار نسخه خطی
در ادامه جلسه قدرت‌الله روشنی زعفرانلو، از همکاران قدیمی ایرج افشار درباره بنای کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و پایه‌گذاری آن به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: بنیاد کتابخانه مرکزی با اهدای 30 هزار نسخه خطی پایه‌گذاری شد و نام عده‌ای از اهداکنندگان کتاب در سنگ‌نوشته درب ورودی کتابخانه مرکزی درج شده است. کتاب‌های اهدایی مرحوم مشکات ابتدا در زیرزمین دانشکده علوم گذاشته شد و در این مکان چندنفر از همکاران دانشگاهی مشغول به کار بودند. بعد از مدتی ایرج افشار برای مدیریت این کتابخانه برگزیده شد.
آموزش کتابداری جدید با همت افشار
در ادامه این نشست سوسن اصیلی از همکاران قدیمی ایرج افشار در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران گفت: افشار علاوه بر نظارت بر روند ساخت کتابخانه‌های جدید، در آموزش کتابداری جدید نیز همت گماشت. او اصطلاحات فارسی را در این زمینه در مقابل اصطلاحات فرنگی قرار داد. افشار در خرید دو هزارمین نسخه تا یازده‌هزارمین نسخه خطی این کتابخانه نقش داشت و تا آخرین ماه‌های زندگی خود ارتباط‌اش را با کتابخانه مرکزی حفظ کرده بود. گاهی خود نیز نسخه‌هایی را به کتابخانه اهدا می‌کرد.
ادای دین به نسخه‌شناس پیشکسوت
در ادامه جلسه میلاد عظیمی، محقق و مولف «کتابشناسی موضوعی ـ تاریخی از چاپکرده‌ها و نوشته‌های ایرج افشار» به توضیح درباره این کتاب پرداخت و گفت: کتابی که امروز رونمایی می‌شود کتابشناسی ایرج افشار است و در پیش‌گفتار آن روش کار ایرج افشار به‌عنوان فهرست‌نویس توضیح داده شده است. تلاش کردم همه آنچه که ایرج افشار نوشته را فهرست کنم و هرچه را که فهرست می‌کنم به چشم ببینم و بخوانم. این کتاب یک کتابشناسی تاریخی است در حالی که فهرست چاپ شده‌ها تاریخی نبود. این کتابشناسی تاریخ تنظیم شده تا فرصتی برای افشارشناسی فراهم آورد. موضوع‌بندی کتاب تلفیقی است از فهرست مقالات فارسی، فهرست چاپکرده‌ها و… همچنین در این کتاب به فهرست‌کردن مقالات تجدیدچاپی هم توجه داشتم. در این کتاب به برخی نکات توجه ویژه شده است. به‌عنوان مثال اگر کسی سندی یا عکسی در اختیار افشار گذاشته نام اهداکننده هم فهرست شده است.
همچنین نمایشگاهی از کتاب‌های رونمایی شده و آثار ایرج افشار در حاشیه این مراسم برپا بود. در پایان نیز، سالنی به‌نام ایرج افشار در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران افتتاح شد.
فرتور رسیده است.
0114
