تعرض به سنگ‌نبشته‌ی جهانی پُل «مِهرنَرسهِ» فیروزآباد

سنگ‌نبشته‌ی پهلوی ساسانی نامدار به پُل «مِهرنَرسه» در رودخانه‌ی تنگاب فیروزآباد که جزوی از پرونده‌ی جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی پارس است از سوی افراد ناشناس و نابخرد مورد دست‌اندازی جای گرفته و آسیب دیده است.
به گزارش اَمرداد، ویرانه‌های پُل باستانی و تاریخی که به فرمان وزیر خردمند ساسانیان، مِهرنَرسه یا مِهر نَرسی ساخته شده است، امروزه در رودخانه‌ی تنگاب شهرستان فیروزآباد خودنمایی و چشم-نوازی می‌کند. مِهرنَرسی پس از ساخت پلی بزرگ و سترگ فرمان می‌دهد تا سنگ‌نبشته‌ای (:کتیبه) به دبیره‌ی (:خط) پهلوی ساسانی بر سینه‌ی کوه بتراشند تا در تاریخ به‌یادگار مانده و آیندگان بدانند که این پل تاریخی به دست چه کسی برپا شده است. در این سنگ‌نبشته‌ی ساسانی که در هفت رَج (:سطر) نگاشته و تراشیده شده است، وزیر اندیشمند ساسانی بیان می‌دارد که این پل را برای آمرزش روان خویش برپا داشته است. همچنین آرمان از ساخت پُل بی‌گمان کاری همگان سود (:عام‌المنفعه) بوده که در راستای خدمت به همه‌ی مردم برپا شده است. اما امروزه از آن پُل یگانه و بزرگ و شکوهمند تنها ویرانه‌هایی بیش برجای نمانده و همین چند تکه جدا از هم پل نیز، در کف رودخانه‌ی تنگاب به حال خود رها شده است و روز به‌روز ویران‌تر شده و روزگار ناخوشایندی را پشت سر می‌گذارد.
سنگ‌نبشته‌ی پهلوی ساسانی نامدار به «مِهرنَرسی» به‌سبب این که در بخش سینه‌ی کوه و درکنار سنگ‌نگاره ی تاج‌ستانی اردشیربابکان جای گرفته و از دسترس سودجویان و نابخردان به دور است، وضعیت بسیار خوبی دارد و یکی از سالم‌ترین و مهم‌ترین سنگ‌نبشته‌های ساسانی ایران به‌شمار می‌آید. خوشبختانه با ثبت جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی پارس (:فارس)، این یادگار ملی نیز به ثبت جهانی رسیده و بخشی از پرونده‌ی جهانی فیروزآباد است و مرمت‌های خوبی بر روی آن انجام گرفته است. با این همه، شوربختانه در یکی دو ماه گذشته، افرادی ناشناس و فرومایه بنا به گفته‌ی بومیان منطقه و کارکنان پایگاه میراث جهانی فیروزآباد، با تیر تفنگ و به‌گمان فراوان از راه دور، سنگ‌نبشته‌ی مِهرنَرسه را نشانه گرفته و به آن آسیب رسانیده‌اند که در بازدید میدانی نگارنده که هفته پیش انجام شده، بیننده‌ی این آسیب‌ها بوده‌ایم که در پایان گزارش می‌توان نگاره‌ها (:تصاویر) را دید.
حفاری غیرمجاز در عرصه‌ی میراث جهانی فیروزآباد
اما سوداگران اموال تاریخی و فرهنگی به بهانه‌های پوچ و خیال‌انگیز یافتن گنج به عرصه (رو به روی سنگ‌نگاره تاج‌ستانی اردشیر و سنگ‌نبشته‌ی جهانی مِهرنَرسه فیروزآباد) و در درون رودخانه‌ی تنگاب، دستبرد زده و با کندن گودالی بخشی از دیواره‌ی رودخانه را کندوکاو غیرمجاز کرده و پس از به دست نیاوردن شی و چیزی به‌گمان فراوان فرار کرده‌اند که در بازدید میدانی نگارنده و یکی از باستان‌شناسان شیرازی از آن آگاهی یافتیم. همچنین به باور بومیان منطقه و کارکنان پایگاه جهانی فیروزآباد، این کندوکاوهای غیرمجاز یکی دو ماه گذشته انجام گرفته و آن‌ها از این رویداد آگاهی داشته‌اند. ولی مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان فیروزآباد در گفت‌وگو با نگارنده از آن، اظهار ناآگاهی کرده، ولی قول پیگیری موضوع را داده است. هرچند که، مسوولیت حفاظت از آن بردوش یگان حفاظت میراث فرهنگی و مدیریت پایگاه جهانی فیروزآباد است. اما باید دانست بر پایه‌ی قانون در برابر یادگارهای جهانی همه ی نهادها، ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی شهری و استانی و حتا مردم منطقه، مسوولیت دارند و باید از یادمان‌های تاریخی و فرهنگی به درستی پاسداری و حفاظت کنند و نباید مسوولیت را تنها به گردن میراث فرهنگی انداخت.
پل ساسانی مِهرنَرسی، نیازمند مرمت و توجه است
اما ویرانه‌های شکوهمند پل ساسانی نامدار به مِهرنَرسه که سند آن را وزیر اندیشمند ایرانی بر سینه‌ی کوه نگاشته است تا به یادگار بماند و آیندگان آن را به یاد آورند و از کارهای نیک و خیرخواهانه‌ی گذشتگان آگاه شده و بیاموزند، در کف رودخانه‌ی تنگاب بیش از چند دهه به حال خود رها شده و به سبب عوامل طبیعی همانند باد، باران و آفتاب و … و عوامل بیولوژیکی (گل‌سنگ-ها) روزبه‌روز در وضعیت بدتری قرار می‌گیرد و شایسته است که این اثر جهانی که در کنار سنگ-نگاره و سنگ‌نبشته و دیگر یادگارهای تاریخی رودخانه‌ی تنگاب و در عرصه‌ی میراث جهانی فیروزآباد جای دارد، مورد حفاظت و مرمت قرار گرفته و دست کم نگذاریم وضعیت بدتری پیدا کرده و از صفحه‌ی روزگار و چهره‌ی تاریخ پاک شود. یادمان باشد تاریخ ما را داوری خواهد کرد و نیاید روزی که شرمنده‌ی آیندگان شویم.
سنگ‌نبشته‌ی ساسانی مِهرنَرسی
در نزدیکی شهرستان فیروزآباد و در سینه‌ی کوه رودخانه‌ی تنگاب و در کنار سنگ‌نگاره‌ی تاج ستانی اردشیربابکان، سنگ‌نبشته‌ای با دبیره‌ی پهلوی ساسانی وجود دارد که به فرمان وزیرخردمند ساسانی، مِهرنَرسه یا مهرنَرسی نگاشته شده است. این سنگ‌نبشته در سال 1924 میلادی به‌گونه ی علمی شناسایی شد. این سنگ‌نبشته دارای هفت رَج است که به فرمان مِهرنرسه، که در زمان سه پادشاه ساسانی یعنی یزدگرد یکم، بهرام پنجم و یزدگرد دوم، مقام وزارت را بر دوش داشته، به یادبود بنای پل نگاشته شده است. (تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، احمد تفضلی به‌کوشش ژاله آموزگار)
برگردان پارسی سنگ‌نبشته‌ی مِهرنَرسه: این پل {را} مهرنَرسه، بزرگ / فرماندار (وزیر) برای {آمرزش} روان خویش / و از خواسته (مال) خویش فرمود بستن / هر که به این راه آمد (بیاید) مهر نرسی / {و} فرزندانش را آفرین کند (بکند) / او این گذر را این جا بست، او را / تا یزدان یار{اند}، مست (بیداد) و دروغ اندر{او} نیست. (کتیبه‌های پهلوی، سنگ‌نگاره،سکه، مهر، اثر مهر، ظرف‌نبشته، داریوش اکبرزاده، تهران، پازینه 1381 خورشیدی، رویه 46).
آنچه از درون‌مایه‌ی سنگ‌نبشته پهلوی ساسانی برمی‌آید، گام ارزنده و شایسته و نیک‌خواهانه‌ی وزیر خردورز و اندیشمند ساسانی را به‌نمایش گذاشته است و چیزی جز کار خیر و سود برای مردم و یادگاری برای آیندگان نبوده و نیست. پس بر ما است تا نگاهبانان خوبی برای داشته‌های تاریخی و فرهنگی خویش باشیم و از یادگارهای نیک گذشتگان به‌درستی پاس‌داری و حفاظت کنیم و آن‌ها را همان‌گونه که به دست ما و کمابیش سالم رسیده است به آیندگان که صاحبان اصلی این سرزمین هستند، واگذار کرده و بسپاریم. یادمان باشد کوتاهی در حفاظت از یادگارهای گذشتگان، گناهی است نابخشودنی و پذیرفته نیست. ای‌کاش از گذر تاریخ، سربلند بیرون بیاییم.

نگاره‌های زیر در یک بامداد روز بارانی و به‌تازگی گرفته شده است، آن‌ها را ببینید:

بخش دیگری از پل ساسانی مهرنرسه

سنگ نبشته پهلوی ساسانی مهرنرسه در رودخانه تنگاب فیروزآباد و در کنار سنگ نگاره تاج ستانی اردشیر

سنگ نبشته ساسانی پل مهر نرسه که آسیب های فراوانی دیده است

ویرانه های پل ساسانی مهرنرسه در رودخانه تنگاب فیروزآباد

این بخش از سنگ نبشته یک ماه پیش از سوی سودجویان با تیر تفنگ مورد اصابت قرار گرفته و آسیب دیده است

فرتورها از سیاوش آریا است

1842