نمایشگاه یافته‌های باستان‌شناختی گنج‌خانه تاریخ ارمنستان و گنج‌خانه ملی ایرانی با نام «ارمنستان و ایران، خاطره یک سرزمین» نشان‌دهنده کهن‌ترین خاستگاه‌های تاریخ و تمدن بشری برای نخستین بار در گنج‌خانه ملی ایران به نمایش گذاشته شده‌است.
به گزارش تارنمای امرداد جبرییل نوکنده سرپرست گنج‌خانه (:موزه) در گفتگو با امرداد درباره نمایشگاه «ارمنستان و ایران، خاطره یک سرزمین» توضیحاتی داد: «نخستین باری است که ما از کشورهای همسایه در منطقه باختری آسیا نمایشگاهی در گنج‌خانه ملی ایران برپا می‌کنیم. همتای ما در گنج‌خانه تاریخ ارمنستان 103 اثر خود را به رسم امانت به درازای سه ماه در اختیار گنج‌خانه ملی ایران قرار داد و گنج‌خانه ملی هم 200 اثر مشابه از هزاره چهارم، دوره‌ای که در ارمنستان «کوروارس» و در ایران به «فرهنگ یانیغ» می‌شناسیم، تا سده یکم پیش از میلاد به نمای گذاشته شده‌است.»
نوکنده از حوزه جغرافیایی و فرهنگی آثار نمایشگاه گفت: «این فرهنگ‌ها در نوار مرزی ما در حوزه شمال‌باختری حوزه دریاچه ارومیه با کشور ارمنستان از گذشته‌های دور وجود داشت ما یک فرهنگ برجسته پیش از هخامنشی در سرزمین ارمنستان با نام «اورارتو» داریم که از سده نهم آغاز تا سده شش، پیش از هخامنشیان دارای خط، مهرازی (:معماری) برجسته از دیدگاه فن‌آوری فلزکاری است.»
وی افزود که اگرچه ارمنستان کشور گسترده‌ای نیست ولی از دیدگاه دانش فن‌آوری و فرهنگ درحوزه آسیای باختری، کشور برتری به‌شمار می‌آید.
جام سیمین کاراشامب نشانی ویژه از ارمنستان در جهان است
این باستان‌شناس وارون سخنان برخی همه آثار را شناسنامه‌دار و نفیس دانست: «آثار همگی نفیس هستند؛ بارها و بارها اشیایی که گنج‌خانه ارمنستان به رسم امانت به ما داده‌است در گنج‌خانه‌های بزرگ جهان به‌نمایش رفته‌است. حتا برخی آثار را می‌توانستیم مانند «منشور کورش» به‌تنهایی نمایش دهیم مانند «جام کاراشمب» وابسته به 4200 سال پیش است در این جان شش صحنه تاریخ و استوره ارمنستان را می‌بینیم.
نگاره‌های روی جام با بزرگ‌نمایی در بالای دیوار تالار نمایشگاه برای شناخت بهتر و بیشتر به نمایش درآمده و در بروشور کردارهای هر صحنه نوشته شده‌است.»
در تالار اورارتو صحنه‌های گوناگون جنگ، آثار فلزکاری، کلاه‌های اورارتوی و… را می‌بینیم
بخش بزرگی از آثار وابسته به دوره اورارتو در نگارخانه دوم به نمایش گذاشته شده‌است و 38 اثر از دوره پیش از اورارتو در نمایشگاه به‌چم می‌خورد که 35 اثر از گنج‌خانه تاریخ ارمنستان و سه‌اثر از گنج‌خانه ملی ایران است. سرپرست گنج‌خانه ملی در ادامه گفت: «آثار دوره اورارتو دارای کتیبه‌های برجسته است. آثار هخامنشی و پساهخامنشی از مکان‌های ارزشمند ایرانی مانند محوطه «یانیغ»، «کردلر تپه»، «بسطام» و «حسنلو» که همزاد و همانند آثار فرهنگ ارمنستان به نمایش درآمده‌اند.
بخش دیگر نمایشگاه «ویدیو روم» گیرایی‌های (:جاذبه) فرهنگی و تاریخی ارمنستان شناسانده می‌شود، فیلمی درباره گنج‌خانه ارمنستان، از کاوش‌های دانشی و باستان‌شناسی و آثار برگزیده نمایشگاه نیز به نمایش گذاشته شده‌است.
واپسین نگارخانه نگاره‌هایی از کلیساهای تاریخی ایران که در سیاهه جهانی به ثبت رسیده‌اند.
نوکنده در ادامه به چگونگی شناساندن پیوندهای تنگاتنگ فرهنگی دوکشور پرداخت و گفت: «برای شناساندن پیوندهای یک‌سان فرهنگی دو کشور پنج نشست را برنامه‌ریزی کرده‌ایم که همتایان ما از گنج‌خانه ارمنستان همکاری بایسته را خواهند داشت. یک شب فرهنگی داریم و در حال چانه‌زنی با باستان‌شناسان داریم تا کسانی که در حوزه باستان‌شناسی، موزه‌داری و گردشگری کوشش می‌کنند حتا برای استان‌ها هم تور تعریف کرده‌ایم.»
وی گفت: «این نمایشگاه شانسی برای ما پدید آورد تا دو فرهنگ و ملت را بشناسیم. من به عنوان یک باستان‌شناس هیچگاه این انس را نداشتم آثار به این گستردگی از دوران اورارتو را یک‌جا ببینم. ارمنستان دارای یک میلیون سال پیشینه است و ما کوشش کردیم سه‌هزار سال فرهنگ و خاطره پیاپی را با هم نشان دهیم.»
نوکنده در پایان سخنان گفت که به‌انگیزه گستردگی فرهنگ و آثار نمایشگاه‌های رفت و برگشت در آینده برگزار خواهد شد. ما یک سرزمین هستیم و یک فرهنگ داریم و امیدوار هستیم این نمایشگاه‌ها بتواند پیوندهای دو کشور را بیشتر و محکم‌تر کند.
فرهنگ اورارتو
اورارتوها، که در سنگ‌نبسته‌های آشوری با این عنوان شناخته شده‌اند، کشور خود را «بیاینیلی» می‌نامیدند. در انجیل از اورارتو با نام پادشاهی «آراراتیان» یاد می‌شود. حکومت اورارتو با یک‌پارچه کردن دولت‌ها و فرمانروایی‌های شهرهای کوچکی پایه‌گذاری شد که تا آن زمان در حوزه دریاچه وان و کوه‌های زنجیره‌وار توروس ارمنستان شکل گرفته‌بود.
نخستین پادشاه اورارتو «آرامه» (860 ـ 840 پیش از میلاد) که برای جانشینانش کشوری توانمند به یادگار گذاشت. سرانجام در سال 585 پیش از میلاد براثر ضعف ناشی از مبارزات بسیار در برابر مادها، بابلی‌ها و سکاها فروپاشید.
محوطه‌های اورارتویی در ارمنستان آرماویر، اربونی، گارمیربلور، داووش، لوری برد، هرازدان، اوشاکان و دوین و محوطه‌های اورارتویی در ایران حسنلو، بسطام، قلاتگاه، کردلرتپه و سلماس هستند.
نمایشگاه «ارمنستان و ایران، خاطره یک سرزمین» تا 27 دی‌ماه در تالار نمایشگاه‌های موقت گنج‌خانه اسلامی در خیابان امام‌خمینی، نبش خیابان سی‌تیر، خیابان پروفسور رولن همه روزه از ساعت 8 تا 17 برای بازدید دوست‌داران برپاست.
اثر ویژه نگارخانه یکم وابسته به دوره مفرغ «جام سیمین کاراشامب» است. جام با شش ردیف نقش برجسته آراسته شده که هر کدام روایت‌گر داستانی ویژه است. شکار گراز صحنه اصلی ریف نخست است ردیف دوم سه روایت دارد: آیین عروسی، درگیری مسلحانه، اسارت شکست‌خوردگان. ردیف سوم صحنه‌های خلع سلاح و سر بریدن و غنیمت‌های به‌دست آمده‌است و برآن نگاره‌ای استوره‌ای از «آنزود» آمده‌است. در اساتیر سومری ـ اکدی، این موجودات با جنگ و جهان دیگر پیوند داشتند. در دومین نگاره استوره‌ی آنزود، شیری، بزی را می‌درد که نماد توانایی و قدرت است. استوره‌ی روی این جام به نقش پرچم اور سوم در میان‌رودان شباهت دارد.
لوح سفالی، دوین، ارمنستان، سده های 9 ـ 10 پیش از میلاد
ن
پلاک های سیمین، سیسیان، ارمنستان، سده نخست پیش از میلاد
گردنبند زرین، آرمایر، سده ۵_۶ پیش از میلاد، گنج‌خانه تاریخ ارمنستان
دسته مفرغی به شکل شیر، حسنلو، ایران، دوره آهن دو، 850 ـ 1150 پیش از میلاد،
ظرف سفالی آیینی (کرنوس)، گارمیرپلور، ارمنستان، سده های 7 ـ 8 پیش از میلاد
ظرف سفالی، حسنلو، ایران، دوره آهن 2، حدود 850 ـ 1150 پیش از میلاد
فرتور از مارال آریایی است.
0114
