فلسفه از ریشهی یونانی دو واژه «Philo» بهچم دوستداری و «Sophia» بهچم حکمت گرفته شده است و دانشی است که به اندیشیدن و پرسش دربارهی مسالههای بنیادین در جهان و زندگی میپردازد.
فلسفهی اخلاق گونهای رویکرد است برای دستیابی به مفهومها و رفتارهای نیک اخلاقی از راه پرسشهایی که دربارهی سرشت و بنیادهای اخلاق پیشکشیده میشود.
با گسترش و بالندگی این دانش در سدههای گذشته در اروپا بیشتر پژوهشگران، بنیادگذار فلسفهی اخلاق را افلاتون و زادگاه آن را از باخترزمین میدانند، برای نمونه «رابرت ال هولمز» در کتاب مبانی فلسفهی اخلاق، نخستین سخن فلسفی اخلاق را از افلاتون میداند. آن هنگام که نشان داد همانگونه که بودن آفتاب برای نور، خوراک، رویش و بالندگی در سراسر طبیعت بایسته است، ایدهی نیکی هم برای دریافت ما از آدمی و کردارها، نهادها و جامعه بایسته است. مفهومسازی نیکی و بدی و کوشش برای شناسایی آنها از زیربناییترین و آغازینترین پایههای فلسفهی اخلاق هستند. از اینرو بزرگانی که با نگاه فلسفی به این بنیادها پرداختهاند، از پایهگذاران فلسفهی اخلاق شمرده میشوند.
اما از نوشتههای گاهنگاران (:مورخان) آشکار است که افلاتون از نوشتههای زرتشتی آگاهی داشته و برخی او را شاگرد زرتشت نامیدهاند. بسیاری از مفهومهایی که افلاتون نوآور آن بوده میتوانسته ریشه در دانش زرتشتی داشته باشد که مهمترین نمونهی آن نسبت فروهر در دین زرتشتی و مُثُل در رسالههای افلاتون است.
اما اگر از دید تاریخی دیرینگی اشو زرتشت را نسبت به فلاسفهی یونانی بپذیریم بیگمان اشو زرتشت نخستین اندیشهوری بود که پیام خود را بر پایهی مفهومهای اخلاقی بنا نهاد. یسنای 30 که میتوان آن را آغازگر آموزههای اشوزرتشت دانست به شناساندن سِپنتامینو و اَنگرهمینو که همان سرچشمهی نیکیها و بدیهاست، میپردازد. سخنانی که به گفتهی پیامبر تا پیش از او کسی نسروده بود.
شاید مهمترین سد (:مانع) در دریافت خداوند یکتا، همین آشکارشدن نیکی و بدی در جهان بوده که تا زمانهای بسیار اندیشمندان را بهسوی خدایان دوگانهی نیکی و بدی میکشاند. اشوزرتشت با دریافت و شناساندن این مفهومها بهروشنی گفت که اگر چه در برابر نیکی، بدی نیز رخ میدهد و وجود دارد اما این بدی زاییدهی انسان است. انسانی که در راه کمال اندیشه و با تکیه بر اختیار خود امکان آشکارکردن خطا و زایش بدی را نیز دارد.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاریست با عنوان «اَشو زرتشت نخستین پایهگذار فلسفهی اخلاق» به خامهی موبد پدرام سروشپور که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شد است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی سیزدهم (زرتشتنامه) شمارهی 437 امرداد بخوانید.
شمارهی 437 هفتهنامهی امرداد (واپسین شمارهی هفتهنامه در سال 1399 خورشیدی) به همراه «ویژهنامهی نوروز » و «زرتشتنامه» از دوشنبه هجدهم اسفندماه 1399 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
