یازدهم بهمن‌ماه برافروخته شد:

زبانه‌های آتش تمدن در دبستان گیو (1)

امرداد
1397-11-14
00:00

آتش تمدن ایران در جشن سده‌ی دبستان دخترانه‌‌ی گیو زبانه کشید.برنامه‌های این جشن، پنجشنبه 11 بهمن‌ماه 1397 خورشیدی از ساعت 17 در تالار همایش این آموزشگاه زرتشتی برگزار شد.

لیلا امجدی: برای سرافرازی و پایداری ایران بکوشیم

مدیر دبستان گیو در آغاز سخن خود گفت: خوشحالم بچه‌ها و خانواده‌هایی در این دبستان داریم که آرزوی آنها خوشبختی و سرفرازی کشورمان است. امیدوارم و آرزو دارم که بتوانیم با کمک هم ایرانی داشته باشیم سرفراز، باثبات و پایدار. ایران‌مان آنگونه باشد که هر ایرانی با تمام وجود می‌خواهد. این شدنی نیست مگر این‌که همه بخواهیم و برای آن بکوشیم.

امجدی در ادامه افزود: من این جشن کهن را به خانواده‌ی دبستان گیو، تمام زرتشتیان و همه‌ی ایرانیان عزیز تبریک گفته و امیدوارم همواره دل‌تان شاد لب‌تان خندان و تن‌تان سالم باشد.

اسفندیار اختیاری: مهم‌ترین دانش بشر را به رایگان بخشیدیم

نماینده‌ی زرتشتیان در مجلس در آغاز از مجری برنامه موبدیار پریا ماوندی دانش‌آموخته در رشته فرهنگ و زبان ایران باستان و پژوهش‌گر در شاهنامه سپاسگزاری کرد.

وی افزود سده را به زبان ساده بیان می‌کنم. جشن سده مانند نوروز، مهرگان و تیرگان جشن ملی ما است. ما زرتشتیان این جشن‌ها را در طول تاریخ به دلایل گوناگون با سختی نگاهبانی کرده‌ایم و به این افتخار می‌کنیم.

اختیاری گفت: سده جشن ملی ما ایرانیان است و همانگونه که می‌دانید به عنوان میراث ناملموس ما ایرانی‌ها ثبت ملی هم شده است و نهاد ریاست‌جمهوری و میراث فرهنگی کشور آن را ثبت کرده‌اند.

نماینده‌ی زرتشتیان سخن خود را اینگونه پی گرفت: در تقویم زرتشتی و ایرانی هر روز ماه یک نام دارد که نام 12 ماه سال نیز در میان نام‌های ماه هست. جشن سده در روز مهر از ماه بهمن که معنی آن نیک‌اندیشی است برگزار می‌شود.

اختیاری با این پرسش که چه عنصری بیش از آتش برای ما ارزش دارد؟ ادامه داد: اگر آتش نبود ما غارنشین بودیم، خام‌خوار بودیم و نمی‌توانستیم خود را گرم کنیم. برای همین دانش است، مهر خداوندی است که با اندیشه‌ی نیک به ما داده شده است. این بخش بزرگی از تمدن ایران است. کسانی که امروز داعیه‌ حقوق بشر دارند، دانش ساخت یک خودکار را به رایگان به کسی نمی‌دهند. نیاکان ما آتش را نگاهبانی کردند و مهم‌ترین دانش بشر را به رایگان در اختیار دیگران گذاشتند و تهمت آتش‌پرستی هم شنیدند.

وی افزود: به این دلایل باید بیش از گذشته سرمان را بالا بگیریم، بگوییم ایرانی هستیم، به آن افتخار ‌کنیم و برای پیشرفت ایران‌مان از جان مایه بگذاریم.

کامبیز میزانیان: این دبستان 70 ساله با یاری نیک‌اندیشان ماندگار است

فرنشین انجمن اولیا مربیان دبستان گیو پس از خوشامدگویی و شادباش جشن سده، برگزاری این جشن را دستاورد یک کار گروهی و همازوری دانش‌آموزان و روشن گشتاسبی، آموزگار دینی زرتشتیان دانست که با همراهی انجمن اولیا و مربیان، خانواده دانش‌آموزان و کادر مدرسه بوده است.

این استاد دانشگاه شریف با ارایه‌ی گزارش از کارهایی که در یک سال گذشته در مدرسه انجام شده است، سخن خود را پی گرفت و از یاری نیک‌اندیشانی که حدود 150 میلیون تومان برای تغییرات و تعمیراتی مانند بزرگ کردن و رنگ‌آمیزی کلاس‌ها، کانال‎‌کشی کولر، تعویض سیم‌کشی برق و روشنایی مدرسه هزینه کرده‌اند، یاد کرد.

هموند گردش‌های 43 و 44 انجمن زرتشتیان تهران ادامه داد: «این خیراندیشان و نیک‌کرداران ادامه دهنده راه بانیان این مدرسه یعنی ارباب رستم گیو، همسرشان مروارید خانم، برادرشان گیو شاپور و وراث ایشان بوده‌اند و ما برای بقا و بهبود این مدرسه 70 ساله نیاز به کمک بیشتر نیک‌اندیشان داریم.»

کامبیز میزانیان افزود: زرتشتیان بیشتر مکان‌هایی که ساخته‌اند و یا وقف کرده‌اند، مراکز درمانی و آموزش بوده است. دلیل آن هم این بوده که این دو موضوع اهمیت بالایی بین زرتشتیان داشته است و خواسته‌اند که همه‌ی ایرانیان بتوانند از این خدمات استفاده کنند، از این رو کمتر اماکن ویژه‌ی زرتشتیان ساخته‌اند.

فرنشین انجمن اولیا و مربیان دبستان گیو همراه با سپاسداری از دهش‌های که به این آموزشگاه شده است، گفت: « دلیل کمک خیراندیشان، بهبود کیفیت آموزش بوده است که توسط کادر جدید مدرسه به‌ویژه خانم امجدی و همراهی آموزش و پرورش منطقه به خصوص رییس محترم آموزش و پرورش منطقه 6 آقای دکتر نظریان و معاون محترم ابتدایی منطقه 6 خانم صمدی انجام شده است.»

وی در ادامه ابراز امیدواری کرد که باز هم مدرسه بتواند از کمک‌های مادی و معنوی منطقه 6 بهره ببرد.

میزانیان در پایان از کوشش‌های روشن گشتاسبی، آموزگار دینی که برگزاری جشن و پریا ماوندی مجری برنامه و مربی شاهنامه‌ی دانش‌آموزان گیو سپاسگزاری کرد.

مهرداد قدردان: رمز آگاهی داشتن انسان نور خرد است
این پژوهشگر زرتشتی فلسفه برگزاری جشن سده را از چند دیدگاه مورد بررسی قرار داد:
نخست از دیدگاه حماسی تاریخی که فردوسی بزرگ در شاهنامه که برآمده از خدای نامگ‌های بازمانده از دوران ساسانی است بدان پرداخته است. استاد بزرگ توس روایت می‌کند که روزی هوشنگ شاه پیشدادی در راهی با چند کس همگروه می‌گذشت که به ماری سیه‌رنگ و تیره‌تن و تیزتاز برخورد که برای دفع شر مار سنگی برگرفت و به زور کیانی به سمت مار پرتاب کرد مار فرار کرد و سنگ به سنگی دیگر خورد و از محل برخورد دو سنگ؛ آذر خوشرنگ، جرقه ای برجست و خاربوته کنار آن آتش گرفت و بدین وسیله آتش پدید آمد و هوشنگ شاه از این کشف شادمان گشت و آن شب بزمی برپاساخت و سده نام آن جشن فرخنده کرد.
دیدگاه دیگر دیدگاه اسطوره‌شناسانه است که اسطوره‌شناس بزرگ ایرانی روانشاد دکتر مهرداد بهار مطرح نموده است ایشان بر این باور است که واژه سده از ریشه اوستایی sand به معنی دیدن و به دیدار رسیدن گرفته شده است و چون مهر در شب یلدا متولد شده در این شب به چهل روزگی می‌رسد و طبق سنت ایرانیان باستان که هنوز در نزد برخی عشایر ایران به یادگار رسیده فرزند تا چهل روزه نشود نه نام دارد و نه نشان کس دهندش؛ مهر چهل روزه در روز مهر و ماه بهمن به دیدارش توان رسید با جشن و برپایی آتش که آتش و خورشید و گرما و عشق را با مهر پیوندی ناگسستنی است.
دیدگاه دیگر دیدگاهی دینی است که موبد دانشمند موبد رستم شهزادی بیان کرده است، ایشان بر این باور بودند که برپایی جشن سده همان برپایی آتش پگاه نخستین روز از سال نو است” هرمز و فرودین” که با گرفته نشدن کبیسه پس نشسته و به بهمن ماه رسیده است که برپایی آتش پگاه نوروز و پیشتر از آن خانه تکانی و رخت و لباس نو و کلا همه آمادگی ها برای پیشواز از فروهران نیاکان است که فروهر پرتویی اهورایی به امانت گذاشته شده در وجود آدمی برای راهنمایی روان به سوی خداوند است که در چهار ماه و ده روزگی به جنین پیوندد و پس از مرگ بی کم و کاست و پاک به سرچشمه اهورایی خود باز می‌گردد اما به نام نفر ثبت است و تمام تلاش روان آن خواهد بود که با پالایش و پالودگی، از بدی‌های حاصل از دوران گومیزشن و دیدن پاداش و پادافره کارکردش در گیتی طی سی سال مینوی شایسته همنشینی فروهر گردد و برای همین است که زرتشتیان پس از سی سال، دیگر روان درگذشته را یاد نمی‌کنند و از فروهر او نام می‌برند زیرا جزء ماندگار و بنیادین و اساسی وجود آدمی فروهر است و بر اساس فروردین یشت فصل مشترک آفرینش موجودات از جماد تا انسان است.

و اما برپایی آتش از دیدگاهی دیگر نیز اهمیت دارد و آن نمایندگی اشاست که بدان خواهم پرداخت.
ایرانیان باستان بر این باور بودند که اهورامزدا آفرینش موجودات(آسمان، آب، زمین، گیاه، جانور و انسان) را با هم‌افزایی و ترکیب چهار آخشیج(عنصر) آب، باد(هوا)، خاک و آتش صورت داد و آنان برای سپاسگزاری از خداوند بزرگ در مکانی سپند با در کنار هم قرار دادن این چهار آخشیج به درگاهش نماز و نیایش به جا می آوردند.
برای آنان آفرینش بسیار مهم بود تا جایی که بزرگترین جشن آنان که جشن سالیانه گهنبار نام دارد شش بار در طول سال و به مدت یک ماه برگزار می گردید.
اما این مکان سپند نیایشگاه برآمده از چهار آخشیج، آتشکده نامیده شده است، اکنون چرا آتشکده و نه آبکده یا خاک کده؟ چرا آتش؟ آیا زرتشتیان آتش پرستند؟ نه؛ به هیچ روی، مرکزیت آتش در آتشکده را دلیل و شوندی دیگر است. باور ایرانیان باستان و زرتشتیان بر اساس دیدگاه اوستایی بر این پایه است که برپایی گیتی و مینو نظم و هنجار و قانونی به نام اشا دارد که این اشا بر این رویکرد جان جهان بوده و به معنی راستی، نظم و قانون است و از ویژگی های خداوندی است و ویژگی‌های خداوندی امشاسپند نام دارد. در فرهنگ اوستایی یک قاعده دیگر هم وجود داشت و آن اینکه برای ویژگی‌های خداوندی نمادی این جهانی و مادی معرفی می‌کردند تا مردمان بتوانند با آن ویژگی‌ها ارتباط برقرار کرده و در خود نهادینه کنند مثلا برای مهر و عشق خداوندی سپندارمذ یا اسفند، زمین قرار داده‌اند که چون مادری همه موجودات را پرورش می‌دهد یا برای جاودانگی و بی مرگی خداوندی امرداد، گیاه یا برای رسایی و کامل بودن اهورامزدا، هئوروتات، خرداد و برای راستی و پاکی دادار یکتا، اشه وهیشته،اردیبهشت آتش را قرار داده‌اند و چون اساس و مرکز و جان جهان اشاست در آتشکده آتش در مرکز قرار دارد تا زرتشتی فرا یاد آورد که راستی و نظم و قانون مرکزیت هستی را دارد و به فرموده اشوزرتشت “ائوو پنتا یو اشهه” یک راه رستگاری در جهان وجود دارد و آن راه اشا یا راستی است همراستایی و راهروی در آن خوشبختی و وارون آن نابودی به همراه دارد مرکزیت آتش در آتشکده و برپایی آتش در مناسبت‌ها و آیین برای یادآوری این نکته مهم است و باید به یاد داشت که در دین زرتشتی آتش یک نماد است و نه معبود و هرگز زرتشتیان آتش را نپرستیده‌اند.
از دیدگاه حکمت اشراق هم می توان به آتش و نور پرداخت. آتش دو ویژگی مهم دارد یکی روشنایی و دیگری گرما، که هر دو مهم هستند و رموزی در بر دارند روشنایی رمز آگاهی و گرما، جنبش و کوشش و کشش، رمز عشق است.
از روشنایی به آگاهی رسیدن را با مثالی می توان دریافت برای نمونه اگر همین سالن را تاریکی مطلق فرا گیرد و ما را در آن قرار دهند چون روشنایی نیست و چیزی را نمی‌بینیم هرگز از پیرامون خود آگاهی نداریم و چیزی را نمی‌توانیم شناخت ولی اگر شعله‌ای شمع یا کبریتی در اختیارمان قرار دهند با آن شعله و روشنایی ایجاد شده به آگاهی خواهیم رسید و این باز می‌گردد به وجود دو دسته نور در حکمت اشراق که انوار یا عارض محسوسند یا قائم معقول، که نور عارض محسوس عرضی است و عارض می‌شود بر چیزی و قابل مشاهده است مانند نور خورشید یا آتش؛ و قائم معقول قائم به ذات بوده و معقول یعنی نادیدنی که بر این پایه آتش به واسطه داشتن نور عارض محسوس خلیفه الصغری است و انسان به واسطه داشتن عقل که پرتوی از نور قائم معقول است خلیفه الکبری است و رمز آگاهی داشتن انسان نور خرد است و اول ما خلق نور یا و اول ما خلق عقل که هر دو درست است و الله نور السموات و الارض.
برای پرداختن به جنبه گرمابخشی آتش را در این زمان اندک باعث تصدیع نخواهم شد.
ان بورک من فی النار تا بدانجا که یا موسی انه انا الله العزیز الحکیم.