گرمابه‌ی قدیم زرتشتیان شریف‌آباد، با پیشینه تاریخی در مجاورت جوی آبی که از قنات کچیب سرچشمه میگیرد، در مکان کنونی پارک سلامت قرار داشته است.
شریف‌آباد اردکان یزد از جمله مناطقی است که از قدیم‌الایام تاکنون دارای سکنه زرتشتی بوده است در این محل و در مکانی که امروز آن را پارک سلامت می‌نامند یک باب حمام ویژه‌ی زرتشتیان شریف‌آباد وجود داشته است که تا پیش از ساخته شدن حمام جدید مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفته است.
گرمابه‌ی جدید که حدود اوایل دهه هفتاد ساخته شد در نزدیکی آتشکده زرتشتیان شریف‌آباد قرار دارد که به دلیل وجود حمام در منازل، در حال حاضر از آن استفاده نمی‌شود. گرمابه‌ی قدیم زرتشتیان شریف‌آباد، پیشینه تاریخی داشته است و در مجاورت جوی آبی که از قنات کچیب سرچشمه میگیرد و در حال‌حاضر نیز در محل جریان دارد و در مکان فعلی پارک سلامت قرار داشته است. اهالی محله شریف‌آباد چه مسلمان چه زرتشتی از خاطرات حمامی می‌گویند که بساطش برچیده و تخریب شد.
از همه جالب‌تر اینکه در بازگوکردن خاطرات گرمابه دلهره داشتند و از من درخواست کردند که نامی از آنها برده نشود این درحالی است که پاکیزگی ایرانیان باستان از اهمیت خاصی برخوردار بوده است، گرمابه‌ای که هنوز سپیده نزده بود با زحمت بسیار گرم می‌شد و مردان و زنان برای نظافت آماده و شادابی و سرزندگی را به ارمغان می‌آورند.
موبدیار ماهیار دهموبد که موبد زرتشتیان شریف‌آباد است، درباره‌ی این گرمابه چنین بیان می‌دارد: از در ورودی حمام که وارد می‌شدی بوی بخار آب مخلوط شده با مواد شوینده بدن و حنا به مشام می‌رسید، تنها کسانی میتوانند آن بو را تشخیص دهند که حداقل در عمرشان یک دفعه از حمام عمومی استفاده کرده باشند.
وی ادامه داد: چنان به موارد بهداشتی در این حمام اهمیت داده می‌شد که تا مدت‌ها ضدعفونی شده و از گزند بیماری ها دور بودی. موبدیار با بیان اینکه این حمام برای مردم سرشار از خاطره بود که این طور فروریخت و اینگونه بود که نشانه‌های تمدن مردم این محله در حوزه بهداشت عمومی را نیز با خود به خاطره‌ها سپرده شد. وی گفت: ای کاش پیش از تخریب نظرسنجی از سوی مردم محله صورت می‌گرفت تا تاثیر منفی کمتری داشت.
بانوی زرتشتی از اهالی محله شریف‌آباد در این باره گفت: ساختمان حمام روی زمین وقفی که به پلاک 389 به ثبت رسیده، به نام خدامراد بهرام کریمدادی ساخته شده است. وی که درخواست کرد معرفی نشود، افزود: روان‌شاد مرزبان دینیار بهدینان، آن حمام کم‌نظیر را برای زرتشتیان شریف‌آباد اردکان یزد ساخت.
این بانو گفت: آب‌انبار «دو در» شریف‌آباد نیز با همت خدامراد بهرام کریمدادی و پسرش رستم خدامراد کریمدادی و سلامت اردشیر (که در هند زندگی می‌کرده) ساخته شده است. وی بیان داشت: آب انبار دو درگاه داشته که یک طرف آن به باغ خدامراد و سوی دیگر آن در کوچه آتشکده بود.
این بانو افزود: اولین کسانی که سرایدار حمام قدیم زرتشتیان شریف‌آباد (حمامی) بوده، روانشادان فریبرز سهراب سلامتی داماد مرزبان، گلرخ که دختر مرزبان بوده، خرمن و فریبرز سلامتی و غیره هستند. وی با بیان اینکه بعدها رستم رستمیان، اردشیر خسروی، مهربان و… نیز این حمام را اداره می‌کردند تصریح کرد: 60 سال این حمام در خدمت بهداشت زرتشتیان شریف‌آباد اردکان یزد بود.
این بانو اظهار داشت: شوربختانه در حدود سال 1372 این حمام به وسیله شهرداری وقت تخریب و به جای آن پارکی بنا شد که آن را پارک سلامت نامیدند.
وی با بیان اینکه ساختمان این حمام در کل ایران کم‌نظیر، حتا می‌توان گفت از حمام فین کاشان زیباتر بود گفت: آن دیگ مسی که به طول 5 متر به عنوان خزانه حمام مورد استفاده قرار می‌گرفت آن دوش‌ها و شیرآب‌هایی که جداگانه برای بهداشت زن و مرد در نظر گرفته شده بود با آن پنجره‌ها که با شیشه‌های رنگی زیبایی را جلوه می‌داد.
اگر آن حمام بود شاید سنت‌هایی چون حنا بندان، مراسم حمام بردن عروس و بسیاری سنت‌های گذشتگان را می‌شد با دیدنش به یاد آورد.
اگر این حمام تخریب نمی‌شد و با پارک جایگزین نمی‌شد شاید می‌توانست یکی از جاذبه‌های گردشگری ارزشمندی در محل باشد و همراه با سایر حمام‌های کهن معروف کشور جزو آثار بیاد ماندنی کشورمان باقی بماند!
گفتنی است زرتشتیان اعتقاد زیادی به پاک نگه داشتن محیط پیرامون خود نیز دارند به گونه‌ای که حراست و پاسداشت و پاک نگه داشتن چهار آخشیج (:عناصر اربعه) باد، خاک، آب و آتش را همواره مدنظر دارند.
به هر حال گرمابه‌ی عمومی شریف‌آباد به خاطره‌ها پیوست و یاد آن را فقط می‌توان در خاطرات بزرگترهای فامیل جست‌وجو کرد.
9 پاسخ
بسیار عالی
اما حیف که قدر تاریخ خود را نمیدانیم و آنرا به فراموشی میسپاریم ☹☹
قنات کچیب که خیابان شریعتی است یعنی آب را چطور این فاصله تا حمام که فاصله ۳۰۰ متری می آوردند
این مدل نوشتن و خبر گذاشتن بوی تفرقه و از روی غرض است بناهایی که دانسته یا ندانسته در قدیم توسط هر کسی تخریب شده به هر صورت الان وجود ندارد و بعد از ده ها دنبال مقصر گشتن چه سودی دارد
اگر خیلی دلسوز محله شریف آباد هستید بیایید کمک کنید به بازسازی و مرمت و تا از تخریب بیشتر جلوگیری شود
کسانی که بیرون محله نشسته اند و تفرقه افکنی میکنند چه سودی میبرند
مخاطب و طرف صحبت نگارندهُ این خبر جامعه زرتشتی است چرا که این بنا متعلق به زرتشتیان بوده اما اکنون جای خود را به فضای سبز شهرداری داده. جناب برخورداری این قضیه تنها مرتبط میشود به جامعه زرتشتی چرا که ملک از آن زرتشتیان بوده و محله ای که صحبت میکنیم زرتشتی نشین است. دخالت نفرمایید.
چطور شهرداری، جاییکه زمینش وقفی و مال خصوصی یمی بوده و ساختمان وقفی بوده را میتونه بگیره و هر کار خواست بکنه؟! اگه دیگه حمام عمومی نیاز نبوده، خب باید ب بازماندگان دارنده زمین، خدامراد بهرام و سازنده بنا، مرزبان دینیار داده می‌شد!
جناب برخورداری قنات کچیب یا قطب آباد فقط یک نام است اما آیا شما منکر قنات جاری که هم اکنون مورد استفاده عموم قرار میگیرد و در جوار این حمام سابق( پارک سلامت) میباشد هستید؟!!! چرا شما از روشنگری ناراحت میشوید آیا منکر وجود حمام زرتشتیان در محل کنونی پارک سلامت هستید؟ آیا روشن شدن این موضوع به خانه گردشگری سلامت شما که در جوار این حمام و روبروی پارک قرار دارد آسیبی وارد میسازد که اینهمه شما را آشفته کرده است . جناب برخورداری عزیز آیا اینکه شما از پایاب آب انبار سلامت که بوسیله بانیان همین حمام ساخته شده و حال آنرا بنام قنات سلامت معرفی میکنید و استفاده گردشگری مینماید و در رسانه نیز از آن بنام قنات سلامت نام میبرید فریب افکار عمومی نیست ؟ آیا اصولا شما مجوز متولی این آب انبار را برای چنین تغییراتی در پایاب آن کسب نموده اید؟ کسی که از روشنگری در نشریات بعنوان تفرقه انگیزی یاد میکند اگر در پس این گفته خود منافعی نداشته باشد چه دلیلی دیگری برای این گفته خود دارد؟!!!.جناب برخورداری قبل از اینکه شما چشمتان به روی این کره خاکی باز شود ما در این خاک پاک( شریف آباد ) زیسته ایم و به سهم خود بدان خدمت کرده ایم و همچنان در حد توان بدون چشم داشتی تلاش خواهیم کرد و منتی هم بر کسی نداریم و نیازی هم به بوق و کرنا نیست.چون همگان شعور دارند و همه چیز را میبینند و خود قضاوت خواهند کرد.بدانید که گذشت زمان توجیهی برای از بین بردن میراث گرانبهای گذشتگان نیست چرا که فراموشی آن باعث تکرار همین اشتباه در جای دیگری خواهد شد?
با درود بر شما خانم دشتی که با تهیه چنین مطلب جامع و زیبایی خاطرات نوستالژی پدر و مادر بنده و بسیاری از همکیشان و همشهریان شریف آبادی را زنده ساخته و آنها را به گذشته های دور بردید. جسارت و شجاعت و منش بالای شما در بیان شوند و روند تخریب گرمابه قدیمی زرتشتیان شریف آباد واقعا ستودنی است.
با آقای موبدیار شاه بهرام بلیوانی هم کاملا موافقم. حقیقت تلخ است. شوربختانه گرمابه قدیمی زرتشتیان شریف آباد و قلعه باستانی شریف آباد و …. جزو اولین آثار فرهنگی و کهن شریف آباد نبوده و نخواهد بود که مورد بی مهری مسئو لین قرار می گیرد. اگر بخواهیم این مساله را به آثار باستانی در کل ایران تعمیم دهیم می توان به ٌ تخت جمشید ً . ٌ پاسارگاد ً و بسیاری آتشکده های باستانی به جا مانده از زمان ساسانیان و بسیاری آثار دیگر اشاره نمود.
خانم دشتی باید به این نکته اشاره کنم آب مورداستفاده گرمابه قدیم زرتشتیان از قنات ٌ قطب آبادً تامین می شده است نه قنات کجیب.
با سپاس.
به گمانم همه انجمن های زرتشتیان مسوول هستند مسوول نگهداری میراث گذشتگان که با چه خون دل خوردن ها و کمبودها ساختند و در ماندگاری هویت و فرهنگ نیاکانی کوشیدند. این گردهمایی انجمن ها که گهگاهی برگزار میشه فقط دورهمی روسا هست؟ چه نقشی در بازیابی تاریخچه اماکن وقفی و یادمان های زرتشتیان دارد؟ از این دست مسایل باید تلنگری باشه برای ثبت و ضبط داشته هامون و بازنگری به آنچه از دست دادیم. انجمن زرتشتیان شریف آباد در پاسداشت دستاورد همکیشان مسوول هست. شاید باید گفت کم کاری کرده. همه انجمن ها و نهادها باید بکوشند برای آیندگان وگرنه همین باقی مانده ها هم در گذر روزگار محو می شوند واقعیتی است تلخ ولی باید پیشگیری کرد. باید دلسوز بود نه فقط آهی کشید و گذشت.
آشنای عزیز تذکر پسندیده ای بود اما انجمنها کسی نیستند جزامثال من و شما و نمایندگان من و شما، و البته که انجمنهای هر محل در چهارچوب اساسنامه خود موظف به حفظ و نگهداری اماکن عمومی، زیارتگاهها و موقوفات تحت تولیت و سرپرستی خود هستند اما موقوفات خاص مانند این حمام که دارای متولی خاص است (که همان بنیانگذاران و متولیان بعدی هستند) مانند سایر متولیان خاص موقوفه های محلی مانند اب انبار یا زمین و… موظف به حفظ و نگهداری موقوفات تحت سر پرستی خود هستند مگر آنکه رسما آنرا به نحوی تحویل انجمن دهند تا تحت سرپرستی و تولیت انجمن باشد .بدیهی است در صورتی که مسئول و متولی خاص هر موقوفه از ارگانهایی چون انجمن محل یاری بخواهند انجمن در چهار چوب اساسنامه خود موظف است نهایت همکاری را با آنها بنماید آیا حدود سی سال پیش برای این حمام قدیم چه اتفاقی افتاده است که تخریب شده است را شاید متولیان محترم آن بتوانند بهتر توضیح دهند و روشنگری نمایند که بسیار هم مفید خواهد بود تا درسی برای نگهداری سایر ابنیه های ارزشمند در خطر باشد البته متولیان اداره میراث فرهنگی هر شهری چون نظارت عام بر اینگونه اماکن دارند و بوسیله یگان حراست خود پایش دائمی دارند بسیار دقیق تر میتوانند پایداری چنین مکانهایی را ضمانت نمایند که البته در این مورد معلوم نیست چگونه بدور از چشم آنها چنین بنایی تخریب و تغییر کاربری به پارک داده شده است!!!که خودشان بهتر میتوانند توضیح دهند.
باتشکر از سرکار خانم دشتی و تهیه گزارش خوبشان لازم است یادی بکنیم از ساختمان زیبای دبستان جمشیدی شریف آباد که پذیرای دانش آموزان زرتشتی و مسلمان بود واز خیله ومحل سکونت دین خادی در پیر هریشت و راه پله و ساختمان پیر که همگی جاذبه های خاص خودشان راداشتند و تقدیراز کسانی که خیله های قدیمی را به سبک سیاق قدیم تعمیر و قابل استفاده نمودند