شانزدهم بهمن‌ماه 1400 خبری با عنوان «کشف شی‌ء ناشناخته در آب‌های خلیج‌فارس» از سوی خبرگزاری ایسنا منتشر شده بود ،که در آن مطالبی درباره یک کشف بسیار جالب آورده شده بود. لازم دیدم برای آگاهی بیشتر خوانندگان گرامی چند مورد بایسته را شرح دهم.
موضوع اصلی خبر این بود که دو تن ژرفا شناگر (غواص) در نزدیکی جزیره قشم جسمی سنگی را در زیر آب یافته‌اند که نشان‌های دین‌های خدایی چهارگانه را با خود داشته است. بعد از بررسی بیشتر توسط ژرفا شناگر کارشناس و با تجربه جنس آن را از فایبرگلاس تشخیص می‌دهند! بعد هم مقداری گمان درباره‌ی این جسم مطرح شده بود و وجود آن را شگفت‌انگیز دانسته بودند.
در اینجا بایسته است که نخست مواردی را در کار خبرگزاری حرفه‌ای و هنجارمند یادآور شوم. یکی این است که در یک نوشتار خبری دست اول (با روبه‌رویی مستقیم با موضوع) بهتر است هنگامی که برای نخستین‌بار از رتبه آموزشی و کارآموزی (تخصص) یک تن یاد می‌شود نام دانشگاه و دانشکده یا موسسه‌ای که از آن گواهی دریافت شده حتماً آورده شود. افزون‌بر آن برخی از واژه‌های بیگانه مانند “دایومستر” به‌ویژه هنگامی که با واژه‌ی غیر فارسی دیگر یعنی “غواصی” همراه می‌شود بهتر است که معنا شود. از آنجا که در نشریات ایرانی بیشتر به کاربرد واژگان پارسی سفارش می‌شود، شگفت است که این‌گونه واژگان غیر فارسی بازنموده نشود. مورد دیگر کیفیت عکس‌هاست که به‌ویژه در خبرهای تاریخی و باستان‌شناسی ارزش دارد. در این مقاله کیفیت عکس‌ها پایین و تشخیص دقیق پدیده‌ها دشوار است. البته با توجه به اینکه عکسبرداری درون آب انجام شده محدودیت کار قابل درک است اما با این وجود کمبود عکس و کیفیت آن در کار تحقیق و بازبینی مشکل ساز است. نکته دیگر ندادن مکان دقیق به وسیله جی.پی.اس (موقعیت جغرافیایی نقطه‌ای) است که در بازیابی و تحقیقات بیشتر به آن نیاز دارد. مساله دیگر اینکه در نمایش یک جسم برای موضوعات علمی مانند باستان‌شناسی، چه طبیعی و چه ساخته دست انسان، باید حتما از یک مقیاس در کنار آن استفاده شود که بزرگی آن جسم مورد پرسش برای بیننده آشکار شود. در تارنمای ایسنا یک ژرفاشناگر در کنار این جسم مقیاس خوبی بود. یک نکته دیگر در آنچه که کشف نامیده شده این است که تشخیص اولیه جنس نادرست دانسته شده به طوری که با بررسی بیشتر از گونه سنگ به گونه فایبرگلاس رسیده‌اند که جالب است. هنگامی که برای ساخت این وسیله از فایبرگلاس استفاده شده (اگر تشخیص درست باشد) پرسشی مطرح می‌شود که چرا یک گروه (یا یک تن) جسمی را از این ماده ساخته است و با آن نقش‌های ویژه دینی به دریایی و آن هم دریای پارس افکنده است؟!
این پرسش‌ها برای من باعث شد تا با کندوکاو در سایت‌های اینترنتی و نیز پرس‌و‌جو از دوستان به متن خبری دیگر باز هم از تارنمای خبری ایسنا برسم که خبری را در یازدهم اردیبهشت 1392 منتشر ساخته بود ( کد خبر 24879 فارس) با این عنوان: «نصب نخستین محراب ادیان الهی در دل آب های خلیج‌فارس» که متن خبر به طور فشرده این بود: «به گزارش گروه دريافت خبرخبرگزاري ایسنای منطقه فارس، اسماعیل دلشاد امروز چهارشنبه افزود: این محراب به مناسبت روز ملی خلیج فارس (توسط شناگران جانباز) در عمق شش متری جزیره قشم نصب شد. وی اضافه کرد: این محراب به‌شكل یک استوانه تخت ساخته و در آن نمادهای ادیان اسلام، کلیمی، مسیحی و زرتشتي طراحي شده است. دلشاد ادامه داد: این محراب دارای قطر80 سانتی متر و ضخامت 30 سانتی متر و از جنس بتون است».
به این‌گونه، مساله به این شکل در می‌آید که سازمانی رسمی در روز ملی خلیج‌فارس (در سال 1392) برای پاسداشت همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان خدایی، یک صفحه گرد بتونی که با نمادهای دینی نقش‌دار شده را در کف دریا قرار می‌دهد و از آن عکس و خبر تهیه کرده و ثبت می‌کند. پس از گذشت هشت سال گروهی دیگر به عنوان باستان‌شناس زیرآبی می‌آیند و این صفحه بتونی را دوباره می‌یابند (به نظر خودشان) و ابتدا جنس آن را سنگی و سپس با بررسی کارشناسانه بیشتر فایبرگلاس تشخیص می‌دهند!! از آنجا که اصل این خبر آشکار شده و هنوز آنان که زحمت نصب این قطعه بتون را کشیده‌اند هم وجود دارند، بنابراین گزارش خبرگزاری ایسنا به تاریخ و با عنوان «کشف شی ناشناخته در آب‌های خلیج فارس» (شماره خبر140011611807) آورده شده است، اگر شوخی‌مانند نباشد دست‌کم بسیار پرسش برانگیز است که آیا پیش از انتشار یک خبر در باره درستی و نادرستی آن کندوکاوی نمی‌شود؟ آیا به این‌گونه راست و درست بقیه اخبار هم از سوی یک بنگاه خبری زیر پرسش نخواهد رفت؟ افزون‌بر آن آیا بر اخبار و داستان‌هایی هم که از صدها سال پیش در این سرزمین نقل و سینه به سینه می‌شود همین گونه ماجراهایی نرفته است و نمی‌رود؟
یک پاسخ
سلام دلشاد هستم ممنون از روشنگری شما