دو جستار بر یک چالش عنوان نوشتاری است که در رویه‌ی شاهنامه‌ی امرداد 411 چاپ شده و در آن دو شخصیت تاریخی و استوره‌ای را به چالش کشیده است. این دو جستار به قلم دو پژوهشگر شاهنامه نوشته شده و هر کدام نمونه‌هایی را برای پذیرش یا رد این همانندسازی آورده است.
«در گذر عمر بسیار به نام‌های فریدون و ضحاك برخورده‌ایم. آیا تاكنون به دنبال چهرادهای (:شخصیت‌های) تاریخی كه خاستگاه این استوره‌ها بوده‌اند گشته‌ایم؟ هرچند تشخیص یک مرز میان استوره، تاریخ و ادبیات بسیار دشوار است. در این نوشتار باتوجه به شواهد و همانندی‌هایی كه در بن‌مایه‌ها (:منابع) موجود است قصد تطبیق این دو چهراد اسطوره‌ای با دو شخصیت تاریخی را داریم. آستیاك(تلفظ یونانی) آخرین پادشاه ماد به جای پدرش اوخشتره در ماد به فرمانروایی رسید١.استیاگ به چم (:معنای) اژدها یا مار افسانه‌ای است، اژی‌دهاك یك نام مركب است كه غالبا در اوستا از بخش اول آن (اژی) كه به چم (:معنای) مار است بهره‌گیری شده است٢ .برای نمونه در فرگرد یکم وندیداد فقره دوم فرگرد چهارم فقره‌ی شصت و پنجم و فرگرد هجدهم فقره‌ی نهم از آبان‌یشت از اژی و اژی دهاك نام برده شده است…»
آنچه در بالا آمده بخشی از نوشتار مهسان محمدی است که این همانندی را باور دارد و برای آن نمونه‌هایی می‌آورد. در دنباله بخشی از نوشتار اردلان کوزه‌گر را می‌خوانید که این همسانی را نمی‌پذیرد و دلیل‌هایی برای رد آن می‌آورد.
«کوشش برای تطبیق دادن بخشی از چهراد(:شخصیت‌های) تاریخیِ افسانه‌آلود ما با چهراد آشکارتر تاریخی، دردسر بزرگی در تاریخ‌پژوهی است. اگرچه آماج از این کوشش بخشیدن چهراد‌ی تاریخی به بخش استوره‌ی ملی ما است، ولی بی‌رودربایستی این کار به چیزی جز پاکسازی بخشی از مرده‌ریگ(:میراث) تاریخی ما نخواهد انجامید. دردا که بسیاری از چهراد فرهیخته و برجسته‌ی ایران نیز به چنین دامی فروغلتیده‌اند، چونان آن استاد ارجمند و سخت‌کوش که برپایه‌ی همانندی یک خواب و پیشگویی کورش و کیخسرو را یکی انگاشته و دمی نیندیشیده که همسانی خواب در داستان‌های کهن جهان بسیار تکرار شده است، نیز چون خواب فرعون ای بسا همسانی بیشتری با خواب بیوراسب داشته است لابد باید موسای عبرانی را همان کیخسرو و کورش انگاشت! یا همین بزرگوار توجهی به نوشته‌های دیرینه‌ی تاریخی نکرده‌اند که بهروشنی میان کیخسرو و کورش جدایی دانسته‌اند، برای نمونه مسعودی در مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر….»
«کورش و کیخسرو همانندی‌های تاریخ و استوره» در رویه‌ی شاهنامه امرداد 411 چاپ شده است.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
لینک فروش اینترنتی امرداد شماره‌ی 411
