زیستبوم کنونی ایران چشمانداز امیدوارکنندهای ندارد. این را از خبرهایی که به گوش میرسد میتوان دریافت؛ از آتشسوزی جنگلها و از میانرفتن تالابها گرفته تا افزایش آلایندهها، خشکسالیهای پیدرپی، نابودی سفرههای زیرزمینی، فزونی بیش از اندازهی زبالههای شهری، از میانرفتن برخی گونههای جانوری و گیاهی و نمونههای دیگر. زیستبوم ایران سرمایهای است که باید به آیندگان سپرده شود، هر چند کارهایی که از ما سر میزند این گمان را پدید میآورد که فردای ایران و سرنوشت آیندگان این سرزمین را از یاد بردهایم!
یکی از کارهای بایستهای که برای نجات زیستبوممان از این شرایط ویرانگر باید انجام داد آموزش و پرورش نسلی است که نگران زیستبوم کشوری است که در آن زندگی میکند و میکوشد تا نگاهبان منابع طبیعی خود باشد. این کار را باید از کتابهای درسی آغاز کرد؛ یعنی از همان جایی که دانشآموزان میآموزند که پیشرفت اجتماعی چگونه به دست میآید و سرمایههای ملیشان به چه شیوهای نگاهبانی میشود. اگر آموزش به روشی درست و برپایهی نیازهای ملی کشور باشد، دانشآموزان میآموزند که زیستبوم با جان و روان آدمی پیوند دارد و بخش مهمی از سازوکار ذهنی هر انسانی را میسازد، پس نگاهبانی از آن یک خویشکاری (:وظیفهی) ملی و انسانی است. اما آیا کتابهای درسی آموزشوپرورش ما آن اندازه که باید به مسالهی زیستبوم و پرورش نسلی آگاه میپردازند؟ آیا درونمایهی کتابها و درسهایشان، آنها را برمیانگیزد که نگاهی دلسوزانه به زیستبوم ایران داشته باشند؟
یکی از کتابهایی که در دورهی دوم متوسطه (پایهی یازدهم) به دانشآموزان درس داده میشود «انسان و محیط زیست» نام دارد. این کتاب را «سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی» فراهم آورده و درس همگانی و مشترک همهی رشتههای تحصیلی است. کتاب آموزشی یادشده چند بخش دارد با این عنوانها: آب سرچشمهی زندگی، خاک بستر زندگی، هوا نفس زندگی، انرژی حرکت زندگی، زباله فاجعهی محیطزیست و سرانجام: تنوع زیستی تابلوی زیبای آفرینش. نویسندگان کتاب یادآورشدهاند که آرمان آنان از نوشتن این کتاب پرورش نسلی است که «مسوولیتپذیر، فعال و امیدوار به آینده» باشد.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاریست با عنوان «بیمهری به زیستبوم در آموزش» به قلم نگار جمشیدنژاد و با یادداشتی از دکتر محمد آریامنش، که در تازهترین شماره امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی دوم (رویداد) شماره 455 هفتهنامهامرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 455 از دوشنبه، نهم خوردادماه، 1401 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.