برپایهی منابع تاریخی کاروانسرای ینگی از یادمانهای دوره صفویه است که در دورههای بعد، دگرگونیهایی در آن ایجاد شد و آن را به ترکیبی تازه از مهمانخانه و باغ دگرگون کردند. سازه قاجاری ینگیامام بهعنوان یکی از جاهای دیدنی کرج شناخته میشود و ترکیبی از باغ و کاروانسرا است که هم از مهمانخانههای ایرانی تاثیر پذیرفته و هم متاثر از مهمانخانههای فرنگ است.
روستای ینگی از توابع شهرستان ساوجبلاغ، در ۳ کیلومتری خاور هشتگرد و در کنار جاده قدیم کرج-قزوین است. دسترسی به این روستا از دو راه امکانپذیر است.
۱. از راه جاده کرج-قزوین، که اکنون از جنوب کاروانسرا و تپه باستانی میگذرد؛
۲. از راهی که زیرگذر آزادراه کرج-قزوین آغاز و وارد بخش ینگیامام میشود و سپس به کاروانسرا و مجموعه تاریخی میرسد. نام کاروانسرا برگرفته از نام روستا است.
کاروانسرای ینگی امام از منزلگاههای معتبر راه تهران-قزوین است که در زمان صفویان ساخته و در دوره قاجار تعمیر و تجهیز شد. این کاروانسرا از اماکن دیدنی استان البرز است و در طول جغرافیایی ۴۵٫۵۰ درجه و عرض جغرافیایی ۵۴٫۳۵ درجه در فاصله ۱۵کیلومتری کمالشهر و ۵٫۳ کیلومتری هشتگرد جای دارد. کاروانسرا ینگیامام به شیوه کاروانسراهای صفوی و با طرحهای چهارایوانی برپا شده و مساحت آن بیش از ۴۷۰۰متر مربع و مساحت صحن مرکزی آن نزدیکبه ۳۸۷ متر مربع است. ضلعهای شمالی و جنوبی صحن۵٫۳۷ متر و ضلعهای خاوری و باختری آن ۳۷ متر است.
کاروانسرای ینگی از دورهی شاه عباس صفوی برجای مانده است. گزارشهای تاریخی دربارهی کاروانسرای ینگیامام دربردارندهی سفرنامههای ایرانی و فرنگی است که در زمان قاجاریه نوشته شده است و در آنها بهگونهی مستقیم از زمان ساخت کاروانسرا سخن گفتهاند، یا در تعریف مسیر از آن یاد کردهاند. منابع و اسناد نشان میدهند که کاروانسرای ینگی امام در دوره قاجاریه تغییر چهره و کارکرد داده است.
به گمان میرسد در این دوره، معماری کاروانسرای ینگی امام برابر با الگوی مهمانخانههای فرنگی تعمیر و تجهیز شده است. در این دوره، در سمت جنوبی کاروانسرا باغی ساخته شد.«در جلوی این سردر و کاروانسرا باغی بزرگ احداث شد که قریب دوازده جریب است» بقایای این باغ در عکس هوایی سال ۱۳۳۶خورشیدی دیده میشود. به گمان میرسد این سازه پس از صفویه ویران و در دوره قاجاریه بازسازی شده است.
کارکرد این سازهی صفوی برای کاروانسرا و اتراق مسافران بوده که با معماری چهارایوانی ساخته شده است و در دورهی قاجاریه در سالهای ۱۳۰۰-۱۲۹۶ق به مهمانخانه دگرگون شده و بر فراز ایوان ضلع جنوبیاش، بالاخانهای با شش اتاق کوچک و بزرگ ساختند. این بالاخانه نزدیک سال ۱۳۱۶ مهی (:قمری) دچار آتشسوزی شد. این سازه دوباره در سال ۱۳۲۸ مهی متروک شد و روبه ویرانی رفت. از چهار دهه پیش تا امروز، سازهی ینگیامام در اختیار نیروهای نظامی قرار گرفت و تا چند سال پیش پاسگاه انتظامی بود. هماکنون این سازه متروکه است و استفادهای از آن نمیشود. در سالهای گذشته میراث فرهنگی استان البرز اعلام کرده است که اگر اعتباری برای سازه در نظر گرفته شود آنرا بازسازی کرده و به مکانی گردشگری دگرگون خواهد کرد.
فرتورها از مهدی بیرانوند روژمان است.
4090
