تپهی باستانی ارزشمند «چُغاگاوانه» درحالی از سوی شهرداری بنا است در طرح ساخت تقاطع غیرهمسطح، حذف شود که دوستداران و کنشگران میراث فرهنگی میگویند: نباید نشانههای هویتی آن سامانه را فدا کرد.
به گزارش اَمرداد، تپهی تاریخی و باستانی بسیار ارزشمند چُغاگاوانه در شهر شاهآباد (اسلامآباد غرب کنونی) در استان کرمانشاه که نشانههایی از دوران نوسنگی و زیست هشت هزارسالهی انسان که تا دورهی اسلامی دنباله داشته را در خود جای داده است، این روزها داستان غمانگیز و پُر درد و رنجی را سپری کرده و میان مرگ و زندگی دست و پنجه نرم میکند. از سویی، مسوولان شهری به ویژه شهرداری با طرح ساخت پل یا همان تقاطع غیرهمسطح در میدان امامخمینی، بر آن است که تنها بخش برجای مانده از تپهی باستانی چغاگاوانه را که پیشتر از سوی همین سازمان (شهرداری) به بوستان تبدیل شده و آسیبهای برگشتناپذیری به آن وارد آمده بود، حذف کرده و از چهرهی تاریخ پاک کند.
تپهی چغاگاوانه، تپهای ارزشمند و باستانی است که به ثبت ملی نیز رسیده و چندین دورهی تاریخی را به خود دیده است و نزد کارشناسان و باستانشناسان از جایگاه والایی از دید پژوهشهای تاریخی و باستانشناختی برخوردار است. تپهای باستانی که در باختر (:غرب) کشور دارای ارزش بسیار فراوانی بوده و نشانههای هویتی باشندگان (:ساکنان) امروز به شمار میآید. یادمانی دیرینه که نشانههای زیست مردمان روستانشین در آن به دست آمده است. یادگاری تاریخی و فرهنگی که وابسته به دورهی پیش از تاریخ ایران است و پس از کاوشهای باستانشناسی، آگاهیهای سودمندی را در پیشروی شیفتگان فرهنگ و تاریخ ایرانی قرار داده است و هنوز هم، نیازمند کاوشها و پژوهشهای باستانشناختی است.
شهرداری، همچنان به دنبال طرح خود و گذر از روی تپه است
با اینهمه، در اواخر مهرماه بود که گزارشهایی از درون استان کرمانشاه از سوی دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری به خبرگزاریها و روزنامههای سراسری رسید، مبنی بر این که بنا است شهرداری با ساخت پل یا همان تقاطع غیرهمسطح در حریم و عرصهی تپهی تاریخی چغاگاوانه دست به نابودی بخشهایی از این یادمان باستانی بزند و حتا دستگاههای کندوکاو (:حفاری) بزرگ و بیل مکانیکی و دیگر تجهیزات را به آنجا برده تا سرگرم کار شوند. اما با آگاهیرسانی گستردهی خبرگزاریها و واکنشهای بههنگام و پِیاپی خبرنگاران و دوستداران میراث فرهنگی و کارشناسان و برخی از مدیران میراث فرهنگی کشور ، پروژهی روگذر شاهآباد (اسلامآباد) تا بررسیهای کارشناسان میراث فرهنگی به گونهی گذرا (:موقت) متوقف شد. هرچند که شهرداری همچنان به دنبال اجرای طرح خود و گذر از روی عرصه و حریم تپهی چغاگاوانه بوده و با فشارها و رِخنه در نهادهای دولتی بالادستی، کوشش در اجرای پروژهی یاد شده، داشته است.ولی به هر روی، با ورود به هنگام مدیران رده بالای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور و به ویژه پژوهشکدهی باستانشناسی و دیدار مدیران آن وزارتخانه با مسوولان استانی و شهری و پافشاری بر اهمیت این یادمان تاریخی – فرهنگی و توجیه مدیران بومی و شهری و انجام نامهنگاریهای لازم، اجرای پروژهی روگذر هم اینک متوقف شده است تا بتوان در فضایی آرام و کارشناسی شده برای آن، بهترین تصمیمها گرفته شود.
پویش ملی دفاع از میراث فرهنگی، خواستار ماندگاری چغاگاوانه است
در همین هنگام بیش از 200 تَن از دوستداران و کنشگران میراث فرهنگی و تاریخ ایران با راهاندازی پویش ملی دفاع و حفاظت از تپهی چغاگاوانه، در نامهای از استاندار کرمانشاه به عنوان بالاترین مقام دولتی در استان، خواستار رسیدگی هرچه زودتر و توقف پروژهی روگذر شاه آباد شده و درخواست ماندگاری این یادمان باستانی ارزشمند را دادهاند. در این نامه با اشاره به نشانههای هویتی مردمان آن سامانه (:منطقه) و اهمیت باستانشناختی و تاریخی تپه و دنبالهی کاوشهای باستانشناسی در آینده، برای روشنتر شدن پژوهشهای تاریخی – فرهنگی و یافتههای علمی، بر پایداری و استواری تپهی بیهمتای چغاگاوانه پافشاری شده است.
مدیر میراث فرهنگی استان : تپهی چغاگاوانه باید حفظ شود
میتوان برای نخستین در کشور از مدیر میراث فرهنگی یکی از استانهای کشور نام برد که تمامقد در برابر مسوولان شهری و شهرداری ایستاده و از یک یادمان تاریخی و ملی دفاع کرده و در فَرجام نیز پس از اقدامهای قضایی از همهی مدیران و سرپرستان وزارت خانهی میراث فرهنگی کشور یاری خواسته است و تا کنون نگذاشته که این یادمان ارزشمند از چهرهی تاریخ و صفحهی روزگار رخت بندد. هرچند که پایان این داستان پُردرد و رنج و همیشگی یادمانهای تاریخی کشور ناروشن است و دانسته نیست که آیا زور وزارتخانهی میراث فرهنگی به مسوولان شهری و شهرداری خواهد رسید یا نه. اما با این وجود، گامهای ارزنده و دفاع مدیر میراث فرهنگی کرمانشاه از یک یادمان تاریخی، جای ستایش و سپاسداری دارد و امید است که در این راه بزرگ و دشوار، سرانجام نیکی برای آن یادگار باشکوه گذشتگان رقم خورده و بار دیگر بینندهی ماندگاری و پایداری تپهی چغاگاوانه باشیم.
بازشناخت تپهی باستانی چُغاگاوانه
تپهی تاریخی چغاگاوانه در مركز شهر شاهآباد (اسلامآباد) قرار گرفته است. درازای این تپه به 25 متر میرسد كه 9 بخش از 10 بخش تپه در گذشته، به انگیزهی توسعهی شهری از میان رفته و تنها نزدیک ده هزار مترمربع آن برجای مانده است. در سال 1936 میلادی، اِریك اِشمیت در بررسیهای باختر ایران، موفق به فراهمسازی نگارهی (:عكس) هوایی از این محوطهی تاریخی شد.
پس از آن در سال 1346 خورشیدی هیاتی از مركز باستانشناسی ایران اقدام به گمانهزنی این تپه کرد كه در نتیجهی گمانهزنی آثاری از دورهی مس و سنگ تا عصرآهن شناسایی شد.
در سال 1349 خورشیدی هیاتی دیگر از سوی مركز باستانشناسی ایران به سرپرستی محمودكردوانی اقدام به كاوش در این محوطه کرد. با انجام این كاوشها، مجموعه بنایی از عصرآهن 2 (800 – 900 پیش از میلاد) شناسایی شد.
این بنا در برگیرندهی مجموعهای از اتاقها بوده است. در درون برخی از اتاقها ، كورههای سفال گریی شناسایی شده است. همچنین در درون یكی از اتاقها ( اتاق شماره 5 ) شماری لوح گلی با خط میخی بابلی بهدست آمده است كه شماری از آنها پخته و شماری خام بودند. در پای دیوار شمالی این اتاق، سه اجاق در یك ردیف قرار داشته كه به گمان فراوان این اجاقها برای پختن لوحها ساخته شده بودند.
همچنین در این اتاق تندیس (:مجسمه) سفالین جانوری همانند گرگ و تندیس سفالین كوچك دیگری كه شاید ایزد «كریشا» را نشان میدهد، بهدست آمده است . در اتاق های شماره 16 و 17 نیز شماری مُهر از جنس عقیق ، استخوان و سنگ و یك مهر استوانهای با سه ردیف خط میخی بابلی بهدست آمده كه بر روی آن نگارهی زنی با لباس چیندار بلند و كلاه دایرهای شکل تراشیده شده كه در برابر یكی از خدایان ایستاده است و دستهای خود را بهگونهی نیایش بلند كرده است. بر روی این مهر نبشتهای (:كتیبه) وجود دارد.
در پایان نیز با لایهنگاری كه در سال 78 ـ 1377 خورشیدی به وسیلهی كامیار عبدی انجام گرفته، آثاری از دورههای نوسنگی نوین و مس و سنگ قدیم و عصرآهن تا دورهی اشكانی شناسایی شده است.
تپهی چغاگاوانه در تاریخ 19 تیرماه 1348 خورشیدی با شماره ی 838 به ثبت ملی رسیده است.
پایین تپه و حریم درجه یک که به پارکینگ خودروها تبدیل شده است
بخش کوچکی از تپهی چغاگاوانه که هنوز پابرجاست و نفس میکشد
در پایین تپه و حریم درجه یک اثر سالهاست که بازارچه محلی برپاست
چمنکاری بر روی تپهی باستانی چغاگاوانه در حریم منظری اثر که در گذشتهها به وسیلهی ساختوسازهای افسارگسیخته خدشهدار شده است
در سالهای گذشته شهرداری بر روی تپه باستانی و ملی بوستان محلی ایجاد و به آن آسیبهای فراوان رسانیده است
روی تپهی باستانی و ملی در گذشتهها شهرداری سنگفرش کرده است
.مسوولان شهری در اسلامآباد هماینک تصمیم به حذف کامل این تپه باستانی گرفتهاند. آیا موفق خواهند شد
فرتور از سیاوش آریا است.
1353