هرودوت، پدر تاریخ! دربارهی کارنامهی کمبوجیه (دوم)، فرمانروای هخامنشی و فرزند کوروش در مصر بر این باور است که او آرامگاههای کهن را گشود و بر مردگان نگریست، پیکرهی خدایان را در گذرگاههای مصر ریشخند نمود و برخی را شکست و با آتش سوزاند، پیکر اماسیس، فرعون مصر، را از تابوت بیرون کشید و دستور داد تا به آن تازیانه زدند. و چنانکه گفته شد گاو آپیس، خدای مصریان را با خنجر زخمی کرد و آن جانور به آن زخم درگذشت.
پس از پدر تاریخ، همهی پسران برجستهاش نیز، همچو ژوستن (دفتر1، بند 2 تا 9)، استرابون (دفتر 17، بندهای 1، 27، 46) و دیودوروس سیسیلی(دفتر1، بندهای 46 و 49) بر این گفتهها پای فشردهاند.
آیا باید این سخنان هرودوت و پیروانش را از گفتارهای راست او بدانیم و یا دروغها؟! باید دید تا سنگنبشتههای مصری در این باره چه میگویند؟
در واتیکان پیکرهای از یک شاهزادهی مصری با نام اوجاهورسنت، فرزند کاهن بزرگ نیایشگاههای «گُرای کودک» نگهداری میشود که در کاوشهای «تیوُلی» در ییلاق «آدریان»(سزارروم) پیدا شده و از گنجینهی مصری سزار به شمار میرود. بر روی تنهی این پیکره، سنگنبشتهای به هیروگلیف کندهاند که در بخشی از آن آمده است:
هنگامی که کمبوجیه، شاه بزرگ، شاه تمامی سرزمینها به مصر آمد، با او آسیاییهای سرزمینها آمده بودند. او در این سرزمین به فرمانروایی تمامی زمین آن دست یافت و آسیاییها را در اینجا روان کرد. او شاه بزرگ مصر و شاهنشاه تمام سرزمینها گردید. شاهنشاه به من فرمود: بر پایهی «بزرگ پزشکان» (پزشکان سالار) درآیم و در نزد او فرمانده کاخ شاهی باشم. من نامها و پاژنامهای: «مسوت رآ» (=زادهی رآ)، «پادشاه مصر بالا و پایین» را به او دادم. من به شاهنشاه شکوه سائیس را، که جایگاه «نئیت» مادر بلندپایه: «رآ» است، بیان کردم …
اوجاهورسنت در بخشی دیگر از این سنگنبشته از کمبوجیهی دوم با پاژنامها و عنوانهایی همچون «آورندهی نظم»، «پاسدار آیینهای مردمی و دینی» و «دور از خشونت» یاد میکند.
دریاسالار مصری این سنگنبشته را به هنگام فرمانروایی داریوش(که از خانوادهی کمبوجیه نبود) نگاشته، پس هواخواهی کمبوجیه از سوی او از روی ترس و یا خودکامگی کمبوجیه نبوده است.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری است با عنوان «دریاسالار مصری که همراه کمبوجیه شد» که به قلم فرشید ابراهیمی در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه ششم (تاریخ و باستانشناسی) امرداد شمارهی 414 بخوانید.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
لینک فروش اینترنتی امرداد شمارهی 414
