در باختر شهرستان فردوس، در استان خراسان جنوبی، پهنه‌ای رُخ گشوده است که به آن «کویر پُلوند» می‌گویند. یک نام دیگر این گستره‌ی شن‌وماسه‌ای «کویر مظفری» است؛ از آن‌رو که در منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ای به نام مظفری جای گرفته و دیده‌ور است.
از شهر فردوس تا کویر پلوند راهی 40 کیلومتری پیش روی کویرنوردان و گردشگران است. پیمودن این راه دشوار نیست، به‌ویژه آن‌که دیدن یکی از زیباترین کویرهای ایران نوید گردشگری‌ای به‌یادماندنی را می‌دهد. در نزدیکی کویر و نرسیده به دامنه‌های آن، روستایی نمایان است که نام آن به کویر داده شده است: روستای زیبا و کویری پلوند. جنوب کویر پلوند نیز به پناهگاه حیات وحش رباط شور می‌رسد.
پیش از آن‌که از ویژگی‌های کویر پلوند یاد کنیم، اشاره به گستره‌ی حفاظت‌شده‌ی مظفری بایسته است؛ بدان سبب که این پهنه از ارزش‌های بسیار زیست‌بومی برخوردار است. گستره، یا منطقه‌ی مظفری، جایی دلخواه زیستگاهی مهم برای حیات وحش ایران است و اقلیم و خاک آن استعداد اکولوژیکی و زیستی گران‌‌بهایی دارد. بخش بزرگی از این پهنه، دشتی هموار است که با مرتع‌ها و تپه‌ماهورهای شنی پوشیده شده است.
برای رفتن به کویر پلوند باید راهی شهر فردوس شد و روستاهای ابراهیم‌آباد و طاهرآباد را پشت سر گذاشت و از راه سنگ سوراخ به کویر پلوند رسید. سنگ سوراخ و غار آن اثری طبیعی است. به سخن دیگر، حفره‌ای فرسایشی در بالای کوه است که قطری 20 متری دارد و چشم‌انداز آن دیدنی و یکی از انگیزه‌های گردشگران و روندگان به کویر پلوند نیز است. در همان نزدیکی غاری دیده می‌شود که تماشایی است.
همه‌ی آن‌چه از کویر پلوند و پیرامونش برشمردیم ما را به این‌جا می‌رساند که آن گستره را پیوندگاهی (تلاقی‌ای) میان کوهستان و کویر بدانیم. این کویر کم‌مانند گستره‌ای بیش از 92 هزار هکتاری دارد.
کویر پلوند از پوشش گیاهی فراوانی برخوردار است. در آنجا، به‌ویژه در پیرامون کویر، گیاهانی مانند بُنه، تاغ، درمنه، خارشتر، کسور و نمونه‌های دیگر دیده می‌شود و زرشک وحشی و زیره‌ی سیاه و گُل بومادران و آویشن و افدار به فراوانی یافتنی است. حیات وحش آنجا نیز پُرشمار است. قوچ‌ومیش، روباه، شغال، کبک‌وتیهو، زاغ، غُراب، هوبَره، شاهین، عقاب، دلیجه، بُزمچه، مارها و لاک‌پشت‌ها باشندگانِ جانوری کویر پلوند هستند و خوب‌وبد به زندگی خود در آن پهنه‌ی گرم و خشک ادامه می‌دهند و حرکت و جنبش به تپه‌ها و خاک‌های ماسه‌ای آن می‌بخشند. کرک کوچک مصری نیز پرنده‌ی ویژه (خاص) کویر پلوند است و نیز قرقی و شماری از گنجشک‌های پُرسروصدا! کرک همان است که گاه به آن دالیِ کوچک‌جثه می‌گویند و دُم لوزی‌شکلی دارد و کله‌ای کوچک و منقاری بلند و باریک و بال‌هایی پهن و گسترده.
کویر پلوند زیبایی‌هایی دارد که برای کویرنوردان هیجان‌آور است. تپه‌های ماهوری ماسه‌ای و گشت‌وگذار بر روی سطح نرم آن‌ها یکی از شادی‌های رفتن به کویر است. در پلوند تپه‌ای ماسه‌ای به نام دُم یوزپلنگ هست که نمونه‌ی آن را در هیچ کویر دیگری نمی‌توان یافت. آن تپه از دور همانند یوزپلنگی است که آرام و خونسرد بر روی خاک کویر آرمیده باشد. آمیختگی کویر و پیرامون کوهستانی آن در پلوند نیز به‌دور از هیجان نیست و تجربه‌ای شیرین از سازگاری دو پهنه‌ی طبیعی است. در دوری اندکی از کویر نیز آب‌انبارهایی می‌توان دید که در گذشته‌ها ساخته شده‌اند و به کارِ ره‌نوردان و کاروان‌روهایی می‌آمدند که از پیرامون و حاشیه‌ی کویر پلوند راه می‌پیمودند و با نوشیدن آبی خُنک از آب‌انبار، ادامه‌ی سفر را شدنی (ممکن) می‌یافتند.
بارها گفته شده که زمان رفتن و گام‌گذاشتن در کویرها در فصل‌های خُنک و سرد سال است. در آغاز بهار نیز که هنوز تا گرمای نیمه‌ی دوم بهار و ماه‌های تابستان زمان هست، زدن به دلِ کویر گردشگری‌ای دل‌پذیر است. گذر از کویر پلوند نیز در فصل‌های سرد و خُنک مناسب‌تر است. اما شکوه و هیجان بیش‌تر آن در فصل پاییز است و روزهای نخست بهار.
* یاری‌نامه: تارنماهای ویکی‌پدیا؛ کجارو؛ سیری در ایران.
