از دیدنیهای شهر خرمآباد، مرکز استان لرستان، یکی هم «باغ گلستان» است. این باغ و سازهی تاریخی آن هنوز هم برای گردشگران تماشایی است، بهویژه آن که با دگرگونی کاربری آن، بهرهوری افزونتری یافته است. این باغ از شکل نظامیای که پیشتر داشت به جاذبهای گردشگری سامان داده شده است.
باغ گلستان در مرکز شهر خرمآباد و در کنار دژ پرآوازهی شاپورخواست (:فلکالافلاک) ساخته شده است. آنهایی که گذارشان به فلکالافلاک میافتد و از مهرازی دیدنی آن بازدید میکنند، باغ گلستان را هم از یاد نمیبرند و در کنار سایهسار درختان آن میآسایند و از سازهی تماشاییاش دیدن میکنند.
در همهی نوشتهها، ساخت باغ گلستان را در دورهی قاجار دانستهاند، بدون آن که اشاره کنند در چه سال و زمانی از پادشاهی یکصدوچند سالهی قاجاریه ساخته شده است! به گمان میرسد که این باغ و سازهی آن در نیمهی دوم پادشاهی قاجارها پیافکنده شده باشد. باغ گلستان و سازهی آن جایی برای فرمانروایان و حاکمان لرستان در زمان قاجار بود، اما در زمان رضاشاه نخستین دگرگونی کاربری را از سر گذراند و به جایی برای نظامیان تبدیل شد. آنجا را در آن زمان به نام باشگاه افسران، یا مهمانسرای ارتش، میشناختند. سالهای بسیار زمان بُرد تا آن که در سال 1390 خورشیدی از آن باغ جایی برای گردشگری و بازدیدکنندگان شهر خرمآباد و جاهای دیدنی این شهر ساختند. در آذرماه 1399 کار باززندهسازی و مرمت باغ و سازهی آن آغاز شد و کفسازی محوطه و ساخت بازارچهای در بخش باختری باغ، به انجام رسید. درختکاری افزونتر و زهکشی کانالهای آبرسانی از دیگر کارهای انجام شده بود.
در گذشتههای تاریخی، باغهای خرمآباد، بهویژه در مرکز شهر، بیشتر و انبوهتر از امروز بوده است. این را از نوشتهها و عکسهای تاریخی بازمانده از دورهی قاجار درمییابیم. در پیرامون قلعهی فلکالافلاک نیز باغهای سهگانهی: اِرم، سروستان و گلستان دیده میشد و هنوز هم جایی برای گردشگری شناخته میشوند. این سه باغ و قلعهی فلکالافلاک، هستهی مرکزی شهر خرمآباد را شکل میداد. در درون آن بافت کهن، سرابی به نام گلستان هست و همین سراب انگیزهی ساخت باغ تاریخی گلستان بوده است. این سراب، چرخش آب در سراسر باغ را شدنی کرده و از آن جایی بسیار دیدنی ساخته؛ افزون بر این که سبب آبیاری درختان باغ نیز شده است. درختان سربهآسمان کشیدهی باغ و حوضچهی زیبای آن و نهرهایی که دیدنشان شادیآور است، از ویژگیهای باغ گلستان شمرده میشود. بهویژه آن که قلعهی فلکالافلاک و نمای دیدنی آن در چشمانداز باغ است و خود سبب زیباتر شدن آن دانسته میشود.
در بخش شمال باختری باغ، سازهای تاریخی دیده میشود که در زمان رضاشاه ساخته شده است و همانگونه که اشاره کردیم، باشگاه افسران و نظامیان باشنده در خرمآباد بوده است. این سازه هنوز هم سرپا و کموبیش دستنخورده است و استواری و پابرجایی خود را از دست نداده است. گفته شده در آینده از این سازه موزهی مفرغ ساخته خواهد شد و بخشی از آن نیز ویژهی کارهای اداری باغ و مدیریت آن خواهد بود.
باغ گلستان در دورهی قاجار به دو بخش اندرونی و بیرونی تقسیم میشد و گوشهای از آن، جایی برای نگهداری توپها و اسلحههای نظامی بود و گوشهای دیگر گرمابه و مسجد. این باغ، در آن روزگار، به نام دیگری شناخته میشد و گلستان نام جدید باغ است. در آذرماه 1399 بخشی از آجرفرش کهن این باغ در زمان انجام کارهای مرمتی نمایان شد (تارنمای امرداد) و فرصتی پدید آورَد تا الگوی محوطهسازی و کفسازی باغ به دست بیاید.
باغ گلستان گاه جایی برای برپایی جشنها و جشنوارههای فرهنگی است. نمونهای از آن گردهماییها، برگزاری «جشنوارهی اقوام ایرانی» در این باغ، در اردیبهشتماه امسال بود. گفتنی است که سازهی باغ گلستان خرمآباد که بنایی بسیار دیدنی است، در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
* یارینامه: ایرنا؛ پایگاه دوستداران خرمآباد؛ فارس؛ خبربان؛