استان البرز سرشار از زیستگاههای کوهستانی و دشتی است. از اینرو، یکی از گسترههای مهم زیستی پرندگان بهشمار میرود. صالحیه تنها تالاب استان البرز است که گسترهی آن، با پیش چشمداشتن زمینهای باتلاقی پیرامون تالاب، به 10 هزار هکتار میرسد. بخشی از این تالاب در استان قزوین است.
تالاب صالحیه
تالاب صالحیه در پاییندست روستای صالحیه جای دارد. صالحیه روستایی در جنوب باختری (:غربی) شهرستان نظرآباد و در پیرامون دشت قزوین، میان شهر آبیک و فرودگاه مهرآباد، است. دشت صالحیه 31 هزار هکتار پهنهی نمکی و دشتی دارد که دو هزار هکتار آن زیر پوشش آبگیری میرود.
ژرفای تالاب صالحیه بیش از یک و نیم متر برآورد شده است. آب تالاب از رودخانهی کُردان بهدست میآید اما در فصل گرما، بهسبب بهرهبرداری کشاورزان برای کشت و کار، خشک میشود.
تالاب صالحیه زیستگاه ارزشمندی برای پرندگان بومی و کوچرو است. در استان البرز 290 گونه پرنده ثبت شده است که 120 گونهی آن در تالاب صالحیه دیده شدهاند. گونههایی از مرغابیها در این تالاب زندگی میکنند. آنها در روزهای پایانی اردیبهشتماه تالاب را بهسوی سیبری ترک میکنند. بهتازگی نیز در تالاب صالحیه لکلکهای سفید دیده شده است. این لکلکها از بزرگترین پرندگان آبزی هستند و منقار و پاهایی سرخرنگ دارند.
گونهای از پرندگان، به نام تنجه (پرندهای از خانوادهی اردکیان)، نیز از چند سال پیش در تالاب یادشده بهسر میبَرد و این گستره را ترک نکرده است. تالاب صالحیه زیستگاه همیشگی برخی گونهها، مانند حواصیل، است. گونههای فلامینگو، چوپا، کاکایی و اکراس (پرندهای مانند لکلک و حواصیل) نیز در این تالاب زندگی میکنند. باکلان بزرگ، پلاتوپ و آووست (پرندهای نوک خنجری) نیز برخی پرندگان کوچرو تالاب صالحیهاند.
این پهنه، زیستگاه نزدیک به 45 گونهی جانوری نیز است. اگر کیفیت تالاب صالحیه نگهداری شود پیرامون آن بستر مناسبی برای زیست حیاتوحش خواهد بود.
تالاب صالحیه
گفتنی است که کویر نظرآباد یکی از جاهای اصلی تولید ریزگردهاست. از اینرو، رسیدگی نکردن به تالاب صالحیه میتواند پیامدهای بسیار زیانباری داشته باشد. در استان البرز 9 کانون گرد و غبار شناسایی شده است که اگر تالاب صالحیه رو به خشکی برود این گستره نیز به یکی از آن کانونهای گرد و غبار تبدیل خواهد شد. کارشناسان میگویند خشک شدن تالاب صالحیه این گستره را همانند دریاچهی ارومیه خواهد ساخت و وزش باد هزاران تُن نمک را به سوی کشتزارهای پیرامون خواهد بُرد.
پیش از بارندگیهای امسال و سیراب شدن تالاب صالحیه، در دهه 90 کانالهای زهکشی، به درازای 30 کیلومتر، ساخته شد که سبب شوری خاک زمینهای کشاورزی و پدید آمدن کانون گرد و غبار و ریزگرد شد. گمان میرفت با آن زهکشیها نمک و شوری از دل خاک بیرون خواهد رفت اما با ساخت کانال نه تنها چنین نشد بلکه بر شوری زمینها نیز افزوده شد.
این دشواریها، بایستگی انجام کارهایی مانند جلوگیری از درونشد فاضلابهای صنعتی و شهری به تالاب را ضروری میسازد و نیز جلوگیری از چرای بیرویهی دام در پیرامون تالاب. شوربختانه شترهای سرگردانی در همهی سال سرگرم ویرانکردن پیرامون تالاب هستند.
تالاب صالحیه با توانایی بسیار زیستبومی و پهنهی آبی که دارد میتواند گسترهی گردشگری استان البرز در فصل بهار شناخته شود.