پاكی آتش

یکی از آیین‌هایی كه در آتشکده‌ها برگزار می‌شود، پاكی آتش است. در این آیین، شماری هیزم از چوب صندل خوشبو تراشیده و توده می‌کنند و برفراز اخگر آتش، بدون آن که آن را لمس کنند قاشقی فلزی نگه می‌دارند که سوراخی کوچک در میان آن وجود دارد، در آن قاشق، خرده ریز چوب صندل می‌ریزند آن گاه آن توده چوب‌های سپندینه را آتش می‌زند و به خواندن نیایش‌ها و سرودها می‌پردازند.
آتش سپندینه‌ای که در آتشکده‌ها روشن است به هیچ وجه نباید نور آفتاب ببیند یعنی نور آفتاب حتا بسیار کم هم نباید بر آن بتابد این بخش را زرتشتیان کانون ویژه‌ی آتش می‌نامند که جز «آترپان» هیچ‌کس نمی‌تواند به آن جای برود و آترپان نیز هنگام رفتن به آن جا باید از «پنام» بهره ببرد، که همان «دهان بند» است. او این کار را انجام می‌دهد تا نفسش آتش سپندینه را آلوده نسازد.

افزون بر «پنام»، آترپان باید به هر روشی از سرفه و عطسه در برابر آتش ایزدی هم دوری کند. او در حالی که پنام بر دهان دارد با قطعه‌های چوبی که «برسم» نامیده می‌شود آتش را به هم می‌زند و آن را شعله‌ور می‌سازد. همزمان با انجام این كار نیایش‌های ویژه را نیز می‌خواند. موبدان دیگر، «هوم» را می‌افشانند یعنی هنگام خواندن نیایش و سرودن اوستا، شاخه‌های هوم را پس از پاك‌كردن در هاون می‌کوبند و پس از آماده‌كردن هوم، آن را می‌افشانند (:نثار می‌کنند).

در این آیین هفت تن موبد با مقام‌های خود خویشکارگی(:وظیفه) ویژه‌ای بردوش دارند. از آنان «زئوتر» را می‌توان نام برد که دارای والاترین جایگاه است كه اوستا را با آیین ویژه و با گرفتن «برسم» می‌خواند. جایگاه پس از وی «رتو» نامیده می شود. شخصی که هوم را می‌فشرد تا شیره‌ی آن خارج شود «هاونان» نامیده می‌شود در بین آنان كسانی هستند که نه تنها نگاهبانی از آتش بردوش او گماشته شده، بلکه او در خواندن دعا با «زئوتر» همراهی می‌کند نام این جایگاه «آتروخش» است. اما آوردن هیزم که یکی از نیازهای هرآتشی است، وظیفه‌ی است که بر دوش شخصی به نام «آبرت» قرار دارد.

از دیگر افراد مربوط به این گروه می‌توان به «آسنتر» «رئت ویشکره» را برشمرد که «آسنتر» هوم را صاف می‌کند و دومی آن را با شیر درهم می‌آمیزد.

هفتمین موبد از این گروه که در کنار نگهداری از كارهای دیگران، سامان دادن به كارهای بیرون آتشکده را هم بردوش دارد «سرشاورز» نامیده می‌شود.

آتش در اتاقی قرار می‌گیرد تا از چشم  تماشاگران کنجکاو به دور بماند. اما این برای خود زرتشتیان نیست. آنان هر هنگامی که بخواهند می‌توانند به درون آتشکده رفته و به نیایش بپردازند. پیش از ورود به آتشکده آنها دست و روی خود را می‌شویند ، سپس کفش را از پا بیرون آورده و به درون اتاق می‌روند و در برابر آتش نماز می‌گذارند و بخش‌هایی از خرده‌اوستا را می‌خوانند. در همه حال آتش سپندینه (در دین زرتشتی روشنایی پرستش‌سوی(:قبله) نماز است) را رمز و نشانه خداوند می‌دانند.