آغاز و پایان سالها، بیش از هر چیز، نشان دهندهی گذر زمان است. نوروز نیز چون آغاز سال نو و پایان سال كهنه است، به گونهای این سپری شدن زمان را نشان میدهد. انسانها از گذشتههای بسیار دور برای آگاه شدن از گذر زمان و یافتن راهی برای بهكارگیری درست و بهینه از لحظههایشان؛ زمانسنجهای گوناگونی را ساختهاند. ساعتها نمونهای از ابزارهایی هستند كه برای آگاهی از گذر زمان كاربرد دارند.
موزهی تماشاگه زمان، یكی از موزههای دیدنی كشورمان است كه بازدیدكنندگان میتواند چند ساعتی را در آن به دیدن ساعتهای زیبا و دیدنی بگذرانند، ساعتهایی كه ساعتهای بسیاری از عمرشان میگذرد و هر كدام سخنهای فراوانی برای گفتن دارند.
و اما داستان برپایی موزهی «تماشاگه زمان» كمی با موزههای دیگر دیگرگون است. این موزه كه دهها ساعت، پایه، سكه، سررسید و… در آن دیده میشود، بیگمان یكی از موزههای زیبای ایران است. هرآنچه در این موزه است، نام و نشانی ندارد، خریدار، فروشنده و یا سازندهی آنها روشن نیست، همگی داراییهای مصادره شدهی كسانی هستند كه بیشترشان از ایران رفتهاند. حتا ساختمان موزه؛ خانهی تاجر نامداری بهنام «حسین خداداد» است كه سالها پیش، از ایران رفته و خانهاش به موزه واگذار شده است. این خانه بهراستی یك كاخ باشكوه است و هیچچیزی كم ندارد. نهادی كه برپایی این موزه را بر دوش دارد، «بنیاد مستضعفین» است. گردآوری و كنارهمگذاری اشیا در این موزه، ستایشبرانگیز است. بهگفتهی راهنمای موزه، بسیاری از بخشهایی كه اكنون در موزه كنار هم جای گرفتهاند و یك چیز را ساختهاند هركدام از گوشهای دور از یكدیگر بهدست آمدهاند اما هنگامی كه به موزه آورده شدند، روشن شد كه هر بخش تكهی گمشدهی بخش دیگر است. هرچند در این موزه بنابر نامی كه بر آن گذاشتهاند، تنها گمان میكنیم كه باید ساعت دیده شود، اما در آن، سكهها كه خود بازگوكنندهی درست زمان هستند، سالنامهها، كه برای نشان دادن زمان از دیرباز بهكار رفتهاند، پاركومتر، كارتخوان و حتا تندیس شیشهای یك خروس دیده میشود. بهگفتهی یكی از سرپرستان موزه؛ «همیشه همهچیز با زمان در پیوند است.» در این موزه، عكسهایی از ساعتسازان برجستهی جهان و ایران و آنانی كه در كار نوشتن سالنامه بودهاند و همچنین، ابزارهای ساعتسازی، به نمایش گذاشته شده است.
اشكوب(:طبقهی) نخست، ویژهی ساعتهای بزرگی است كه با نقره و برنز آذین شدهاند.
هرچند دیرینگی بیشتر یادمانهای موزه به بیش از ٢٠٠ سال میرسد اما هنر بهكار رفته در آنها همان زیبایی و ریزهكاریهای هنر امروز را دارد. حتا گاهی از هنر امروز نیز پیشی گرفتهاست. ناگفته نماند كه ابزارهای درون موزه بیشتر ساخت كشورهای دیگر هستند. در حیاط موزه، چندین ابزار ساده كه برای نشاندادن زمان كاربرد دارند بهنمایش گذاشته شده است، ابزارهایی همچون ساعت آفتابی، ساعت چوبی، ساعت میلهای، ساعت طنابی و… یكی از این ابزارها مانند كتابی است كه از ١٢ ورقه ساخته شده است كه برای نشان دادن زمان از روی نور و سایه است.
در اشكوب دوم، ساعتهای مچی فراوانی به نمایش گذاشته شده است. برخی از این ساعتهای كوكی آناندازه كوچك هستند كه بیننده را شگفتزده میكنند. درون برخی از ویترینها، ابزارهای ساخت و درست كردن ساعت و عكسهایی از نخستین ساعتسازان بهنمایش گذاشته شده است. از دیگر ابزارهای گذاشته شده در اشكوب دوم پاركومتر سكهای است كه با سكههای ٢ تومانی كار میكرد، كارتخوانی كه از نخستین نمونههای كارتخوان است، چند سكه و یك نقاشی از روزگار صفویه كه در آن ساعتی نیز دیده میشود از دیگر یادمانهای این اشكوب است.
در یكی از اتاقهای اشكوب دوم چندین سالنمای كاغذی بهنمایش گذاشته شده است. یكی از این سالنماها عكس «اشوزرتشت» را بر خود دارد. همچنین در گوشهای از ساختمان موزه، یك كافه، پذیرای كسانی است كه به آنجا میآیند. در اشكوب دوم یكی از ساختمانهای دیگر موزه و در كنار كافه، یك نمایشگاه كوچك هست كه هنرمندان كارهای خود را در آن به نمایش میگذارند و به دوستداران روش كار خود را آموزش میدهند. بازدید از این نمایشگاه، رایگان است.
این موزه در تهران، خیابان ولیعصر، خیابان زعفرانیه، نبش شهید بغدادی جای دارد. درِ موزهی تماشاگه زمان هر روز از ساعت ١٠ تا ٢١ به روی همگان باز است.